حجت الاسلام احمد مبلغی در گفتگو با خبرنگار مهر، به نقش محوری حدیث در میان علوم اسلامی اشاره کرد و گفت: حدیث به لحاظ اینکه منعکس کننده بخشی از سنت است، از جایگاه تعیین کننده ای برخوردار است و اگر حدیث را در حوزه های مطالعات اسلامی نادیده بگیریم با کاستی های جبران ناپذیر مواجه خواهیم شد.
رئیس مرکز تحقیقات مجمع تقریب مذاهب اسلامی به تشریح رابطه حدیث با دیگر علوم اسلامی پرداخت و گفت: در نسبت حدیث و فقه می توان گفت حدیث جایگاه مصدر تشریع را دارد یا بحث حدیث و نسبت آن با تفسیر یکی از موضوعات مهم در علوم اسلامی است. حدیث دریچه و دروازه مهمی برای ورود به قرآن و بیان کننده مفاهیم قرآن است. اگر حدیث را کنار بگذاریم بخش مهمی از قرآن چه تفاصیل و چه تفاسیر آن ناشناخته خواهد ماند.
جنبه های تکمیل کننده اخلاق بر دوش قرآن و یا حدیث است
وی به رابطه کلام و حدیث اشاره کرد و گفت: از آنجایی که شرع در کنار عقل مصدر دریافت گزاره های کلامی است و شرع از قرآن و حدیث شکل می گیرد، از این منظر حدیث بر دوش گیرنده بسیاری از حقایق کلامی است و البته بخشهایی از کلام تنها از طریق قرآن و حدیث قابل دریافت است مثل تفاسیر مربوط به روز قیامت و برزخ و ...
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به جایگاه حدیث در اخلاق اشاره کرد و گفت: اگرچه بسیاری از اصول اخلاقی را از فطرت و عقل می توان گرفت اما اگر معتقدیم دین مکمل اخلاق است آن جنبه های تکمیل کننده اخلاق بر دوش قرآن و یا حدیث است.
رابطه حدیث با تاریخ
حجت الاسلام مبلغی رابطه حدیث با تاریخ را از موضوعاتی دانست که کمتر به آن پرداخته شده است و افزود: بسیاری از حقایق تاریخی مربوط به قبل از اسلام در احادیث منعکس شده است و ما از این نظر فعال نبودیم و اگر یک تاریخ متکی بر حدیث نوشته شود چه بسا بتوان قطعات مبهم تاریخ را در کنار دیگر منابع بازسازی کرد.
وی یادآور شد: حتی بسیاری از مباحث علم رجال را می توان از حدیث گرفت. فعال کردن حدیث در رجال از دو نظر قابل اهمیت است یکی اینکه در درون حدیث واقعیتهایی در مورد شخصیتها نهفته است که برای علم رجال یک منبع است و از سویی حدیث کارکردهای دیگری در علم رجال دارد .
وی به نقش حدیث در علم اصول اشاره کرد و گفت: پاره ای از قواعد اصولی در احادیث منعکس شده است و مراجعه از این خاستگاه می تواند به کشف قواعدی از اصول ما را نایل کند که در این زمینه تلاشهایی صورت گرفته اما زمینه های مغفول مانده در این بحث کم نیست.
حجت الاسلام مبلغی به رابطه قواعد فقهی با حدیث اشاره کرد و گفت: قرآن و حدیث منبعی تمام نشدنی برای قواعد فقهی است. در مباحث فقهی چون با یک ضعف روبرو هستیم طبعا فعالیت استنباط قاعده از حدیث به صورت مطلوب انجام نمی گیرد اگر چنین شود ما با قواعد بسیار گسترده و تأثیرگذار در فقه روبرو خواهیم بود و احساس می شود کار خاصی در این زمینه صورت نگرفته لذا می بینیم آنچه امروزه از قواعد فقهی ارائه می شود از 100 قاعده تجاوز نمی کند در حالیکه اگر کار رجوع به حدیث با هدف استیاد قاعده انجام گیرد می توان به 2 هزار قاعده دست یافت.
وی با بیان اینکه امروزه فقه به قواعد نیازمند است، افزود: اگر قواعد فقهی به صورت برجسته شناخته شود، هم استنباط فقه و هم آموزش فقه تسهیل می شود و هم به توسعه فقه به حوزه های جدید از رهگذر قواعد فقهی به سهولت می توان راه یافت.
غیاب فن لحن شناسی حدیث هم به فقه و هم به حوزه های دیگر معرفتی آسیب می رساند
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی حدیث را منظومه دانشی خواند که دارای علوم و فنونی است و افزود: برای شناخت حدیث باید علوم و فنون را شناخت تا حدیث بتواند نقش محور بودن را ایفا کند. از طریق مطالعه و انس مکرر با حدیث می شود به لحن ائمه دست یافت که خود این بزرگواران به آشنایی با لحن تأکید داشتند.
تدوین بیش از 20 جلد کتاب در حوزه" حدیث شناسی مشترک"
رئیس مرکز تحقیقات مجمع تقریب مذاهب اسلامی در پایان اظهار داشت: یکی دیگر از فنون حدیث که اخیرا به همت مجمع تقریب مذاهب اسلامی در قم راه اندازی شده " حدیث شناسی مشترک" است که بر احادیث شیعه و سنی به عنوان دو مجموعه حدیثی با سبک و سیاق و ادبیات و علوم مختلف کار شده است و این اشتراک شناسی خیلی از مسائل را حل می کند که "مرکز تحقیقات مجمع تقریب مذاهب اسلامی" تا کنون بیش از 20 جلد در این خصوص تدوین و منتشر کرده است که بازتاب خوبی در میان مجامع علمی اهل سنت و شیعه داشته است.
نظر شما