درد اصلی بشر حب دنیاست

به گزارش خبرنگار مهر در قم، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی بعدازظهر پنجشنبه در درس اخلاق که با حضور جمعی از دانشگاهیان، حوزویان و مربیان قرآنی برگزار شد، در ادامه مباحث جلسات قبلی اظهار داشت: مشکلات جامعه در اثر فقدان اخلاق است و در حال حاضر بخش قابل توجهی از پرونده‌هایی که در محاکم قضایی تشکیل می‌شود مربوط به عدم رعایت الفبای دین است و این طور نیست که کسی این بدیهیات را نداند، بلکه عمل نمی‌کند.

استاد برجسته حوزه علمیه تصریح کرد: مشکل ما جهل نیست، بلکه جهالت است. جهل متعلق به دستگاه اندیشه و جهالت مال دستگاه انگیزه است.

مملکت را عقل اداره می‌کند

وی با تاکید بر اینکه مملکت ما را عقل اداره می‌کند نه علم، اظهار داشت: بیشتر مردم توفیق اینکه به صورت درازمدت در دانشگاه یا حوزه درس بخوانند را ندارند، بنابراین مقداری درس می‌خوانند و مشغول کاری می‌شوند.

مفسر بزرک قرآن کریم مشکل جهل را مربوط به عقل نظری و مشکل جهالت را مربوط به عقل عملی دانست و تاکید کرد: اگر آنچه که می‌دانیم را به خوبی عمل کنیم هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید و جامعه متمدن می‌شود.

آیت‌الله جوادی آملی گفت: شانی در جان ماست که مسائل علمی را عهده‌دار است و حس را کنترل می‌کند و وهم و خیال را رام می‌کند و نتیجه عقلی می‌گیرد و آن بخشی که انگیزه را رام می‌کند و غضب و شهوت را تعدیل می‌کند مربوط به عقل عملی است.
عقل عملی را نشناختیم

مرجع عالیقدر جهان تشیع با یادآوری این نکته مهم که مشکل ما این است که عقل عملی را نشناختیم و خیال می‌کنیم که مسائل با علم حل می‌شوند، تصریح کرد: اگر کسی چشم بینا و گوش شنوا داشته باشد ولی دست و پای او بسته باشد و نتواند از خطر نیش عقرب یا مار فرار کند، آن وقت اگر سئوال کنیم مگر عقرب یا مار را ندیدی که فرار کنی، باید از سئوال ما تعجب کرد نه از فرارنکردن آن شخص.

وی گفت: بخش زیادی از معرکه گیری‌ها شیطان و ابلیس در درون انسان به عقل عملی بر می‌گردد. اینکه امیرالمومنین(ع) فرمود: (کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ تَحْتَ هَوَى أَمِیرٍ) منظورشان به علم نبود، چراکه علم اسیر نمی‌شود بلکه عقل عملی که باید عزم داشته باشد در جنگ با دیو درون و بیرون شکست خورد و به بند کشیده شد.

وی تاکید کرد: اگر دست عقل عملی را دیو درون بسته است، انسان هر چه درس بخواند جزم او تقویت می‌شود نه عزم او.

آیت‌الله جوادی آملی گفت: اساس کار ما این است که ببینیم کدام عضو بدن کار می‌کند و کدام عضوی که کار می‌کند مسئول است و دست و پای کدام عضو مسئول بسته است تا با اخلاق، دست و پای عقل عملی صاحب انگیزه و اراده که گرفتار دیو شده را باز کنیم.

وی با اشاره به فرمایشات امیرالمومنین (ع) در این زمینه اظهار داشت: اینکه امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند که حرف‌های ما را عقلی امضاء می‌کند که آزاد شود نه علم؛ به این معناست که بیماری قلب، جهالت است و علم اگر خیلی کارآیی داشته باشد نیمی از مسئله را حل کند.

استاد برجسته حوزه تصریح کرد: سرّ اینکه مرحوم کلینی اول کتاب «العقل و الجهل» را نوشت و بعد از آن کتاب «العلم» را تالیف کرد این است که جهالت در برابر عقل دشمن سرسخت است، نه جهل در برابر علم.

جهان را جهالت در عقل به آتش کشیده است

آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه جهان را جهالت در عقل به آتش کشیده است، به حضور نیروهای ناتو در منطقه خاورمیانه اشاره کرد و افزود: بیشتر درآمدهای روی کره زمین که نعمت‌های الهی است صرف آدم کشی می‌شود که ایجاد کارخانه‌های تسلیحاتی، دانشکده‌های افسری و ده‌ها کار دیگر مربوط به همین است.

نگاه غضبناک امام علی(ع) به شریح قاضی

وی در بخش دیگری از فرمایشات خود به شرح سومین نامه امیرالمومنین (ع) در کتاب شریف نهج البلاغه پرداخت و تاکید کرد: این نامه مربوط به شریح قاضی است که قاضى امیرالمؤمنین (ع) بود.

جوادی آملی تصریح کرد: در آن زمان به امام علی (ع) گفتند که شریح خانه‌ای به قیمت 80 دینار خریده است. امیرالمومنین (ع) شریح را احضار کردند و به او گفتند: شنیده‌‏ام خانه‏‌اى خریده‌‏اى به 80 دینار و براى آن قباله نوشته‌اى و چند نفر هم شهادت داده‌اند. شریح گفت: چنین است یا امیرالمؤمنین.

مفسر بزرگ قرآن کریم افزود: امیرالمومنین (ع) نگاه غضبناکی به شریح کردند و فرمودند: اى شریح طولی نمی‌کشد که کسی می‌آید و به قباله و شاهدانت نگاه نمی‌کند و بدون اینکه چیزی همراهت باشد تو را با خود می‌برد. پس باید مواظب می‌بودی که این خانه را از مال دیگران نگرفته باشی یا مالی که دست توست آلوده نباشد، که اگر چنین باشد در دنیا و آخرت دچار مشکل می‌شوی.

مرجع عالیقدر جهان تشیع با بیان اینکه این نامه بیان درد ماست که حب دنیا را نشان می‌دهد، تصریح کرد: حضرت امیرالمومنین (ع) به شریح گفته بودند: اگر قبل از اینکه این خانه را مى‌‏خریدى نزد من می‌آمدى، برایت قباله‌‏اى مى‌‏نوشتم که تو حتى یک درهم نیز رغبت نمى‌کردى برای این خانه بپردازی و نسخه آن قباله چنین است: این خانه، خانه‌‏اى است که بنده‌‏اى فرومایه و ذلیل که چون عزت قناعت و ذلت مال‌داری دارد، از پیرمردی که کم کم می‌خواهد بمیرد خریده است؛ خانه‏اى از سراى فریب در کوى فانی‌ها و محله هلاک شدگان. این خانه چهار حدّ دارد: حد اول، به آنجایی که آفت‌ها و آسیب‌هاست، حدّ دوم به آنجا که مصیبت‌ها و دردها را سبب است، حدّ سوم به هوس‌ها و خواهش‌هایی که انسان را به هلاکت می‌رساند، و حدّ چهارم شیطان است.

وی خاطرنشان کرد: امیرالمومنین (ع) در ادامه فرمودند: در این خانه از حد چهارم باز مى‌‏شود. خریدار مغرور به آرزویی این خانه را از فروشنده‌اى که در حالت مرگ است خرید. خریدار اگر خسارتی در این معامله دید و اگر احساس کرد این خانه را گران خرید، کسی که کل این جریان‌ها را قبض می‌کند خریدار و فروشنده را به محکمه الهی می‌برد.

آیت‌الله جوادی آملی افزود: در این معامله ضرر خریدار در آنچه خریده است، بر عهده کسى است که اندام‌هاى پادشاهان را ویران می‌کند و جان جباران را می‌گیرد و پادشاهى از فرعونان چون شهریاران ایران و قیصرهاى روم و تبّعهاى یمن و حمیرها گرفته است، و نیز آن کس که دارایى خود را گرد آورد و همواره بر آن در افزود و کاخ‌هاى استوار برآورد و آنها را بیاراست و اندوخته‌ها نهاد تا به گمان خود براى فرزند، مرده ریگى نهد. همه اینها را براى عرضه در پیشگاه حسابگران و آنجا که ثواب و عقاب را معین مى‌کنند، حاضر کرد. در آنجا حکم قطعى صادر شود و کار داورى به پایان آید. در آنجا تبهکاران زیانمند شوند و عقل هر گاه که از اسارت هوس بیرون آید و از علایق دنیوى در امان ماند، به این سند گواهى دهد.