حجت الاسلام محمدکاظم رحمان ستایش در گفتگو با خبرنگار مهر، حدیث را مادر علوم اسلامی خواند و گفت: حدیث در مواردی نقش محوری و در برخی علوم، نقش مکمل دارد.
استادیار دانشگاه قم افزود: اگر نقش و جایگاه علمی ائمه و اهل بیت(ع) را در اسلام بشناسیم به طور طبیعی حدیث بعنوان ناقل گوشه ای از علم آن بزرگان که به شکل کلامی، فعلی و تأییدی از آنها صادر شده برای ما بیان می شود.
رحمان ستایش یادآور شد: هر حوزه و گستره ای که برای علم اهل بیت قائل هستیم باید برای حدیث هم همان گستره را قائل باشیم. از آنجایی که به اعتقاد ما ائمه و پیامبر مکرم اسلام، علم به قرآن و اسلام و به جمیع اسرار کائنات داشتند این علوم در احادیث و کلام آنها منعکس شده است.
وی در مورد فعالیتهایی که تا کنون در راستای گردآوری کتب حدیثی انجام شده گفت: فعالیتهایی که جهت جمع آوری، تنظیم و ارائه احادیث صورت گرفته در چند سطح قابل ارزیابی است. در نگاه کلی برای آشنایی عموم مردم با احادیث کارهای خوبی انجام گرفته است هرچند که کارهای بسیار ضعیف بازاری و بی مصرف هم زیاد شده اما برخی کارهای خوب این ضعف را پوشانده است.
نویسنده کتاب"حکومت اسلامی در اندیشه فقیهان شیعه" افزود: اما در بخش آثار تخصصی در حوزه حدیث متأسفانه آثار جدیدی نمی بینیم. عالمان هم نیاز دارند مجموعه های حدیثی منسجم همراه با دقت و با کمترین اعمال سلیقه نویسندگان و با بیشترین نوع اطلاعات سامان یافته باشد که متأسفانه با این آثار کمتر روبرو هستیم.
حجت الاسلام رحمان ستایش با تشریح رابطه حدیث با دیگر علوم اسلامی تأکید کرد: از گذشته آثاری داریم که امروز مرجع عالمان شیعه است مثلا در حوزه احادیث فقهی "وسائل الشیعه" را داریم که کاربرد زیادی برای مراجع تقلید و فقها دارد. خدمتی که این بزرگان در تدوین آن کرده اند این است که با امانت کامل و با دقت و با اصول علمی احادیث را نقل کرده و در عین جامعیت بدون اینکه اعمال سلیقه داشته باشند این اثر را ارائه کرده اند، البته اعمال سلیقه در حدیث نداشتند و در تدوین این اعمال سلیقه صورت گرفته است.
این پژوهشگر علوم حدیثی تصریح کرد: شاید در عصر حاضر مهمترین کاری که در حوزه فقه شده همان "جامع الاحادیث شیعه" باشد که آن هم متأسفانه به مرور به گونه ای شد که آنچه مرحوم آیت الله بروجردی مد نظر داشت به سامان نرسید لذا بسیاری که تصور می کردند این اثر می تواند جایگزین "وسائل الشیعه" شود محقق نشد و به همان "وسائل الشیعه" بازگشتند.
وی در مورد لزوم تبادل نظر با مراکز علوم حدیثی جهان اسلام گفت: الان مراکز مختلف حدیثی در جهان مشغول به فعالیت هستند و برخی از آنها نگاهی تقریبی دارند و دنبال آن هستند که احادیث معتبر تمامی مذاهب اسلامی را جمع آوری کرده و به جهان اسلام ارائه کنند و پیشنهادهایی به ایران شد که مشارکت می کند.
رحمان ستایش افزود: آنچه بعنوان مراکز حدیثی وجود دارد بطور عمده جوامع سنی هستند و با توجه به اینکه اساسا احادیث و علوم حدیثی آنها متفاوت است نمی تواند این ارتباط بی تأثیر باشد اما اینطور نیست که در پژوهشهای ما اثر مستقیمی داشته باشد. امروز ما از تمامی منابع موجود اهل سنت بهره می گیریم- هر چند بسیاری از آنها خود را از معارف حدیثی شیعه محروم کرده اند- لذا تعامل را مثبت می دانم اما اینکه واقعا تحولی در حوزه حدیثی ایجاد کند بعید می دانم.
وی در مورد نقاط ضعف در نظام آموزش و پژوهشی نیز گفت: با اینکه توجه بسیاری به احادیث فقهی شده اما احادیث غیرفقهی کمتر مورد توجه بوده است. وقتی می گوییم حدیث علم مادر است ما روایت تفسیری، تاریخی، اخلاقی و... داریم که اینها شناسایی و از آنها بهره برداری نشده است.
رحمان ستایش فعالیت حوزه و دانشگاه در راه اندازی رشته تخصصی علوم حدیث را خوب توصیف کرد و افزود: الان در حوزه و دانشگاه رشته تخصصی حدیث تدریس می شود اما یک مسئله که گاهی مورد غفلت قرار می گیرد این است که برخی مراکزی که به شکل اصولی کار کرده اند پیش از اینکه کار را به آموزش بکشانند اول پژوهش کرده و بعد وارد آموزش شده اند اما بسیاری مؤسسات بدون اینکه از این پژوهشها بعنوان پشتوانه استفاده کنند تنها کار آموزشی می کنند و نتیجه این می شود که افرادی با مدرک علوم حدیث فارغ التحصیل می شوند بدون اینکه تخصص داشته باشند.
حجت الاسلام رحمان ستایش یادآور شد: نکته تأسفبار دیگر مسئله عوام زدگی در حوزه حدیث است، به این معنا که چند علم است که برخی فکر می کنند تنها آشنایی با زبان عربی و زبان دینی برای آنها کافی است و نیاز به آموزش و تحقیق ندارند که علم تاریخ، تفسیر و حدیث از جمله آنهاست. اینگونه علوم نیاز به تخصص و آموزش و تحقیق دارد و برخی افراد که به اشکال مختلف چه در حوزه و چه در دانشگاه در کار وعظ و ارشاد مردم هستند خود را مستغنی از فراگیری این علوم به صورت تخصصی می دانند و بدون پشتوانه علمی شروع به سخنرانی برای مردم می کنند.
استادیار دانشگاه قم در پایان نسبت به عوام زدگی در روند آموزش علوم حدیث در حوزه و دانشگاه اظهار نگرانی کرد و گفت: دانشجویان باید مباحث نظری و بنیادین حوزه حدیث را یاد بگیرند و این مباحث تنها انتزاعی و ذهنی نباشد بلکه با نماد و نمونه فرا بگیرند، این دانشجو و طلاب هستند که باید کار کنند و نباید کلاس حدیث ما در حد ترجمه و روخوانی متون خلاصه شود بلکه باید با اصول حدیث شناسی آشنا شوند تا راه تحقیق برای آنها باز باشد.
نظر شما