نمایه مقالات علمی در مجلات معتبر بین المللی موضوعی است که از دولت نهم به شدت آغاز شده و در سالهای اخیر با شیب رشد قابل توجهی مسیر علمی خود را طی می کند این در حالی است که متأسفانه در سالهای قبل از آن توجه خاصی به این موضوع نشده به طوریکه اکنون نتیجه عدم توجه به این موضوع یعنی نبود نام دانشگاههای کشور در سطوح بالای رتبه بندی جهانی را مشاهده می کنیم.
در این میان مسئله تفکیک دانشگاهها و گستردگی و پراکندگی مراکز آموزش عالی در تحقیقات کشور نیز از ضعف های عمده ای است که سیاست های خاص خود را می طلبد تا به این معضل رسیدگی شود. بارها به صدمات این نوع جدایی ها اشاره و تأکید شده است و به نظرم به عنوان مثال ادغام دانشگاه علوم پزشکی ایران با دانشگاه علوم پزشکی تهران اقدام علمی، منطقی و شجاعانه ای بود که صورت گرفت.
حداقل امتیاز این ترکیب صرفه جویی در ساخت و سازهای غیرموجه با کاربری های مختلف، جلوگیری از تأسیس آزمایشگاه های موازی، خودداری از ایجاد کتابخانه های تخصصی متعدد و خرید پایگاه های تکراری است در مقابل، پیوند خوردن آموزش عالی پزشکی با دانشگاههای غیرپزشکی و ادغام دانشگاههای صنعتی تکراری منجر به اعتلای علم در کشور، ارتباط مستقیم و قدرتمند دانشگاه با صنعت و حضور توانمند دانشگاه های ایران در نظام و عرصه های بین المللی خواهد شد.
در سال های گذشته مشاهده کرده ایم که براساس درخواست و گاهی فشار نمایندگان مجلس در شهرهایی که ظرفیت تأسیس مراکز آموزش عالی وجود ندارد، متأسفانه مرکز آموزش عالی تأسیس شده اما گذشت زمان مشخص ساخته است که این مراکز به مفهوم واقعی دانشگاه محسوب نشده و نقش دانشکده یا دانشکده هایی را در حد یک کالج ایفا می کنند.
در هر حال همین مراکز آموزش عالی سالانه بودجه قابل توجهی از آموزش عالی کشور را صرف کرده و تنها در سطح تربیت دانشجو و انجام چند طرح تحقیقاتی ابتدایی ظاهر شده اند این مورد هم شامل وزارت بهداشت و هم شامل وزارت علوم است قرار نیست که نمایندگان مجلس به محض انتخاب شدن برای نمایندگی در مجلس شورای اسلامی به صورت محلی اندیشه های خود را پیاده سازی کنند. برعکس، آنچه از نمایندگان ملت انتظار می رود، ایفای نقش بس مهم در سطح کلان، ملی و بین المللی است که اهداف و مأموریت های مصوب جمهوری اسلامی ایران را بر اساس سند چشم انداز و برنامه های پنج ساله به مورد اجرا گذارند.
نمی توان وضعیت جاری را تنها متوجه مسئولان آموزش عالی کشور کرد هرچند ممکن است برخی از تصمیمات مقامات آموزش عالی کشور به شرایط حاضر دامن زده، اما اکنون لازم است براساس نتایج قابل توجهی که از نظام های ارزیابی و رتبه بندی جهانی که هر کدام معیارها و شاخص های گوناگون دارند و اعتبار و سطح مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشورها را تعیین می کنند، اندیشه کرد.
معتقدم حفظ واحدهای دانشگاه پیام نور و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در شهرها ضروری و با اهمیت است اما مجتمع سازی بسیاری از دانشگاه های دولتی کوچک و بزرگ یکچارچه کردن نظام آموزش عالی دولتی با اهمیت تر است. تصمیمی که می توان امروز برای ایجاد دانشگاه های تمدن ساز اتخاذ کرد مسئله ای است که موکول کردن آن به آینده اشتباه است. جهان به سرعت در حال رشد و ترقی است باید چاره جویی کرد و دانشگاهها و پژوهشگاههای کشور را متناسب با شرایط بین المللی، البته با حفظ ارزش های ملی و اسلامی، به پیش برد.
در پنجمین نشست وزرای آموزش عالی کشورهای اسلامی در مالزی نیز که در اواخر مهر ماه 1389 تشکیل شد در قطعنامه آمده است که دانشگاه های کشورهای اسلامی برای ارتقاء عملکرد خود به منظور نیل به استانداردهای بین المللی باید توجه خود را به شاخص های اصلی عملکردی که برای نظام رتبه بندی کشورهای اسلامی پیشنهاد شده است معطوف دارند از این رو پایگاه استنادی علوم جهان اسلام دانشگاهها و پژوهشگاه های ایران را به همین روش رتبه بندی کرده و نتیجه آن به وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری گزارش کرده است.
یک نکته مهم در آخر مایلم اضافه کنم و آن مربوط به خبری است که در روزهای اخیر در برخی از خبرگزاریها منتشر شده یعنی ادغام وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت آموزش و پرورش از منشأ این اندیشه اطلاعی ندارم اما هر چه است اگر چنین اتفاقی صورت گیرد، خسارت های غیر قابل جبرانی را متوجه توسعه علمی کشور خواهد کرد این دو وزارتخانه همجنس نیستند و روابطی علمی و سیستمی که بتواند این دو وزارتخانه را به هم پیوند بزند، بین آنها وجود ندارد.
نقش وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری فرابخشی است و با ابعاد و جنبه های گوناگون پیشرفت که می توان برای کلیت کشور متصور شد ارتباط دارد. انداختن وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ساحت آموزش و پرورش با سیاست های کلی پیشرفت کشور مغایرت دارد اما از طرف دیگر، رسیدگی به تعلیم و تربیت دانش آموزان و تعمیق آموزش در این وزارتخانه و پژوهش محور کردن فعالیت های درسی دانش آموزان به نوبه خود کمک بزرگی است به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. ورود چنین درونداده هایی به دانشگاه ها برون داده های مناسبی به همراه خواهد داشت.
----------------------------------------------
دکتر جعفر مهراد - چهره ماندگار کشور
نظر شما