ایران در مرحله خیز جدید اقتصادی/ خروج از الگوی غربی برنامه‌ریزی

بیژن صفوی در گفتگوی مشروح با مهر با تاکید بر اینکه با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها یک جهش بزرگ اقتصادی در کشور ایجاد و کشور وارد مرحله جدیدی شده است، گفت: اجرای این قانون سرآغاز بزرگترین تحول اقتصادی ایران است، در طول تاریخ کشورمان برای اولین بار جرقه تحول در مسیر پیشرفت در اقتصاد با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها اتفاق می افتد.

رئیس پژوهشکده وزارت امور اقتصادی و دارایی در بیان دلایل این مطلب عنوان کرد: اقتصاد کشورمان طی سالها از سیستم برنامه ریزی متمرکز مبتنی بر الگوهای غربی رنج می برد، این در حالی است که مقام معظم رهبری بر اجرای الگوی برنامه ریزی اسلامی- ایرانی تاکید دارند و بر این اساس کشور در حال حرکت به این سمت است.

خروج از الگوی غربی برنامه ریزی

وی با تاکید بر اینکه نظام برنامه ریزی کشورمان را باید به سمت الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت سوق دهیم و از برنامه ریزی مبتنی بر الگوهای غربی خارج شویم، عنوان کرد: در همین راستا نیز دولت برنامه ریزی هایی را صورت داده است.

صفوی ادامه داد: طرح تحول اقتصادی که دولت از حدود دو سال پیش مقدمات اجرای آن را در تمام ابعاد آغاز کرد و برنامه ریزی هایی را در این زمینه صورت داد، می تواند پایه ریز همین مطلب باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به 7 محور طرح تحول اقتصادی شامل هدفمندی یارانه ها، اصلاح امور گمرکی، مالیاتی، سیستم بانکی با محوریت اصلاح قانون پولی و بانکی، ارزش گذاری پول ملی و غیره اظهارداشت: اولین محور طرح تحول اقتصادی، هدفمندی یارانه ها بود که قانون آن تدوین شد و از 10 روز پیش نیز اجرای جدی آن آغاز شده است.

وی در ادامه با بیان اینکه البته اجرای طرح هدفمندی یارانه ها از حدود یکی- دوسال پیش در برخی از بخشها آغاز شده است، به نحوی که در آغاز برخی از کالاها از جمله پودرهای شوینده و بعضی از اقلام لبنیات از سبد حمایتی دولت خارج شدند، افزود: این قبیل کالاها با نرخهای عادی به بازار عرضه می شد و تولیدکنندگان آنها نیز با تنوع در کالاها و اقلام مورد نظر به حیات اقتصادی خود ادامه می دادند.

بخش ملموس هدفمندی یارانه ها

رئیس پژوهشکده وزارت امور اقتصادی و دارایی اضافه کرد: پس از آن به مرحله اصلاح قیمت حاملهای انرژی رسیدیم، با توجه به اینکه بالغ بر 88 درصد حاملها به بخش انرژی اختصاص دارد، به این دلیل بخش ملموس هدفمندی یارانه ها به همین هفته اخیر معطوف است، این در حالی است که دولت طی یکی- دو سال اخیر قیمت بخشهایی که از حساسیت کمتری برخوردار بودند را اصلاح کرده است.

وی خاطرنشان کرد: با اجرای هدفمندی یارانه ها با عنوان بزرگترین جراحی در اقتصاد ایران و 6 محور دیگر طرح تحول اقتصادی که در دستور کار دولت است، توسعه، پیشرفت و اعتلای ایران در تمام عرصه ها را شاهد خواهیم بود.

تاثیر بر تولید/ حسابگری مصرف کنندگان

صفوی درباره تاثیرات اجرای هدفمندی یارانه ها بر تولید با طرح این مطلب که تولید علائمش را از تقاضا می گیرد و با اجرای هدفمندی یارانه ها قرار است بخش تقاضا به وسیله این قانون اصلاح شود و از یک تقاضای نامنظم و اختصاص غیر هدفمند یارانه ها خارج گردد، افزود: پیش از اجرای این طرح، هیچگونه حسابگری در رفتار مصرف کنندگان مشاهده نمی شد اما در حال حاضر رفتار مصرف کنندگان مبتنی بر رفتار حسابگرانه و به دور از اسراف و مصرف در حد نیاز است.

وی ادامه داد: درعین حال مصرف به سمت تولیدات با بهره وری بالا تمایل می یابد، این امر موجب می شود که سفارش اقلام و کالاها به سوی کالاهای با کیفت و بهره وری بالا و دارای بازده حرکت کند که از این طریق هم بخش تولید به سمت محصولات بهره ور و با مصرف انرژی کم هدایت می شود.

به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه، از طرف دیگر بخش تولید برای اینکه بتواند قیمت تمام شده خود را متناسب با اقلام انرژی که قیمتهایشان اصلاح شده است، قیمتهای خود را واقعی کند و خود را با آنها تطبیق دهد، ضروری است که به پویایی های درونی از طریق مدیریت در تخصیص منابع، جایگزینی منابع به جای یکدیگر و استفاده از منابع با بازدهی بالا روی آورد.

رئیس پژوهشکده وزارت امور اقتصادی و دارایی همچنین بر توسعه دانش در بخشهای تولیدی برای پیشرفت فنی و ضروری کردن دانش در تولید با توسعه واحدهای تحقیق و توسعه و تشویق دانش و استفاده از نیروهای انسانی متخصص برای افزایش بهره وری و اصلاح مدیریت منابع، افزایش بهره گیری از ظرفیت بنگاهها و در نتیجه شناخت بازارها و شناساندن محصولات به مصرف کنندگان بازارهای دیگر و توسعه بازارها را به بخش تولیدی کشور پیشنهاد کرد.

وی با طرح این مطلب که در نتیجه آن بنگاههای اقتصادی یکسری اصلاح ساختارها و رویه ها را خواهند داشت، گفت: تحقیق و توسعه باعث بهره وری در تولید می شود و این امر نیز منجر به این می شود که اصلاح قیمتهای انرژی فشاری بر روی قیمت تمام شده نداشته باشد و در عین حال بازدهی تولید افزایش یابد.

پیشنهاد برای اصلاح امور مالیاتی

وی در مورد محورهای دیگر طرح تحول اقتصادی گفت: 6 محور دیگر در چارچوب این جراحی بزرگ و طرح مترقی از جمله اصلاح قانون پولی و بانکی، قانون مالیاتها، ارزش گذاری پول ملی و سایر متغیرها وجود دارد که هر یک ویژگی های خاص، الزامات و سازو کار خاص خود را دارد.

صفوی در مورد اصلاح امور مالیاتی که یکی از برنامه های سال آتی دولت است، گفت: در هر اقتصادی که در ترکیب درآمدهای دولت آن، سهم مالیاتها بیشتر باشد، علامتی برای سلامت اقتصاد است، این امر مستلزم گسترش پایه مالیاتی است که یکی از مسیرهای گسترش مالیاتی اجرای مالیات بر ارزش افزوده است که هم اکنون در حال اجرا است.

وی اجرای صحیح مالیات بر ارزش افزوده، گسترش سیستم مالیاتی، کاهش فرارهای مالیاتی و پوششهای کامل مالیاتی در کنار طرح هدفمندی یارانه ها را بازوی دیگر اقتصاد ایران عنوان و بیان کرد: به نحویکه منابعی که از یارانه ها آزاد می شود، در قالب نرخهای متفاوت مالیاتی براساس فعالیتهای مختلف تخصیص داده شود، یعنی برای فعالیتهایی که مولد تر هستند نرخ پائین تر مالیاتی اعمال شود و برای فعالیتهای غیر مولد، واسطه گری ها و فعالیتهایی که برای ارزش افزوده جامعه نفعی ندارد، نرخ مالیاتی بالا بسته شود و این اقدام در مدیریت منابع و هدایت منابع به سمت مجاری سرمایه گذاری می تواند نقش اساسی داشته باشد.

اصلاح نظام بانکی/ ارزش گذاری پول ملی

این مقام مسئول در خصوص اجرای اصلاح نظام بانکی در سال آینده تصریح کرد: قانون پولی و بانکی کشور برای سالهای قبل است و از قوانین قدیمی است، بنابراین با توجه به اینکه سیستم و نظام ارزشی کشور و اقتصادمان اسلامی است و این قانون دیگر پاسخگوی ظرفیت بالایی که عقود اسلامی که نقش مهمی در اقتصادمان دارند، نیست، لازم است که متحول شود تا حداکثر بهره گیری از ظرفیتهایی که عقود اسلامی برای ما می تواند داشته باشد، ایجاد شود، در ضمن بتواند ظرفیت بالایی از معاملات و مراودات اقتصادی ما را متناسب با ظرفیت اقتصادی پاسخگو باشد.

وی یادآور شد: با توجه به اینکه قانون پولی و بانکی فعلا از حداکثر ظرفیت موجود در عقود اسلامی بهره گیری ندارد، بنابراین جای اصلاح آن وجود دارد.

صفوی در مورد ارزش گذاری پول ملی اظهارداشت: ارزش گذاری پول ملی برابری نرخ ارز است، یعنی برابری پول ملی کشورمان با کشورهای شریک تجاری مان را باید بر اساس پول ملی تعریف کنیم.

وی با تاکید بر اینکه همچنین باید مکانیزم تعریف نرخ ارز و نحوه تعیین سطح آن مشخص شود، عنوان کرد: در این زمینه مطالعاتی در قالب طرح تحول اقتصادی آغاز شده و در حال انجام است، در آینده نیز زمانی که مطالعات آن در کارگروه مربوطه تکمیل شود، تصمیم گیری مناسب در خصوص ارزش گذاری پول ملی انجام خواهد شد.

رئیس پژوهشکده وزارت امور اقتصادی و دارایی افزود: این کارگروه رابطه مناسب برابری پول ملی و پول سایر کشورها را در تعامل با طرح تحول اقتصادی به نحویکه بتواند به عنوان پازلی از پازلهای طرح جامع روش مناسبی برای اقصاد ایران داشته باشد را تعیین خواهد کرد.