ابتدای هفته گذشته با خبر سفر "هیلاری کلینتون" به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس آغاز شد. در آن روزهای اعلام شد که کلینتون از کشورهای عمان، قطر و امارات متحده عربی دیدار خواهد کرد و هدف اصلی وی در دیدار با مقامات این کشورها تلاش برای افزایش فشار بر جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
واهمه از همراهی نکردن اعراب با آمریکا
کلینتون به محض آنکه پای خود را در اولین کشور عرب حوزه خلیج فارس گذاشت از هراس خود در رابطه با اینکه مبادا کشورهای عربی از ادامه همراهی با آمریکا در برابر ایران خودداری کنند سخن گفت و از آنها خواست تا همچنان در کنار واشنگتن برای فشار بر ایران بایستند.
کلینتون که در جمع خبرنگاران سخن می گفت در ادامه افزود: نمی خواهیم گزارش های کارشناسی کشوری مبنای کار کشور دیگری قرار بگیرد. ما از تمام همپیمانان خود که در مورد ایران اتفاق نظر دارند می خواهیم که همچنان در اجرای تحریم های ایران همکاری کرده و در انجام اقداماتی که به نتیجه دادن این تحریم ها کمک می کند کوتاهی نکنند.
وزیر خارجه آمریکا در عمان و قطر نیز همین رویه را دنبال کرد و در حالی که همگان گمان می کردند سفر کلینتون فقط مربوط به این سه کشور می شود به ناگهان خانم وزیر سر از یمن درآورد.
تصاویری از دیدارهای هفته گذشته کلینتون در امارات، عمان، یمن و امارات
خبرگزاری آلمان اعلام کرد که کلینتون برای چند ساعت در صنعا ماند و با علی عبدالله صالح، رئیس جمهور یمن دیدار کرد. وی در این سفر بر لزوم مبارزه جدی‌تر با تروریسم در یمن تاکید کرد.
کلینتون در هواپیما پیش از ورود به یمن گفت: ما نیازمند گسترش دایره مذاکرات با دولت یمن هستیم و تنها همکاری نظامی کافی نیست. کلینتون نخستین وزیر خارجه آمریکا بود که بعد از بیش از 20 سال به یمن سفر می‌کند.
افغانستان، پاکستان و عراق محل ماموریت کهنه سناتور سنا
اما سفر دولتمردان آمریکا فقط به کشورهای حاشیه خلیج فارس ختم نشد و به طور غیرمنتظره "جو بایدن" معاون رئیس جمهور آمریکا سر از افغانستان، سپس پاکستان و بعد عراق در آورد.
بایدن در این سفرها در مورد ماموریت نظامیان آمریکایی در افغانستان، کمک های آمریکا به پاکستان و توافقنامه بغداد-واشنگتن و خروج نظامیان آمریکایی از عراق با مقامات کابل، اسلام آباد، بغداد و همچنین کردستان عراق رایزنی کرد.
نکته قابل توجه در مورد افغانستان آن بود که بایدن خطاب به "حامد کرزای" رئیس جمهوری این کشور گفته بود، "اگر شما بخواهید ما حاضریم همچنان در افغانستان بمانیم".
جو بایدن، پس از سفر به افغانستان و پاکستان، برای انجام مذاکراتی درباره خروج کامل نیروهای آمریکایی از عراق که انتظار می‌رود در پایان سال جاری انجام شود، وارد بغداد شد. این اولین دیدار یک مقام آمریکایی از عراق از زمان تشکیل دولت جدید این کشور و هفتمین سفر بایدن به این کشور از ژانویه سال ۲۰۰۹ بود.
شبه جزیره کره و رابرت گیتس
علاوه بر بایدن و کلینتون، "رابرت گیتس" وزیر دفاع آمریکا و تنها شخصی که از کابنیه بوش در دولت اوباما حضور دارد نیز در هفته گذشته به آسیا سفر کرد و در این سفر از چین، کره جنوبی و ژاپن بازدید کرد.
سفر گیتس به شرق آسیا در حالی که که کره شمالی و جنوبی همچنان درگیر تنشهای بی پایان بودند و آزمایش نخستین هواپیمای جاسوسی چین که برای رقابت با نمونه آمریکایی ساخته شده بود نشان می داد که آمریکا نگاه ویژه ای به شبه جزیره کره و تحولات مربوط به آن دارد.
تصاویری از رایزنیهای گیتس در کره جنوبی، چین و ژاپن
به اعتقاد برخی از کارشناسان، نگاه ویژه آمریکا به شبه جزیره کره، صرف نظر از متوقف کردن کره شمالی فقط با هدف کنترل چین انجام می شود.
اما اینکه چرا دولتمردان اوباما در اولین ماموریت سال جدید به آسیا اعزام شدند خود دلایلی دارد که در زیر به آنها می پردازیم.
دکتر "حسن لاسجردی" کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این پرسش که "چرا آمریکا آغاز کار خود را در سال جدید با آسیا آغاز کرده و اینکه آیا سفر همزمان سه مقام عالیرتبه آمریکایی به آسیا نشان از تغییر در سیاست خارجی این کشور دارد؟" گفت: نمی توان گفت تغییری در سیاست خارجی آمریکا ایجاد شده چون سیاست خارجی ایالات متحده چارچوبی خاص دارد و گاه اولویت های موارد مختلف و کم و زیاد شدن آنها می طلبد که جای آنها با هم عوض شود و به برخی از آنها اهمیت بیشتری داده شود.
لاسجردی در توضیح سخنان خود پنج دلیل را برای سفر سه مقام آمریکایی به آسیا برشمرد که این پنج دلیل عبارتند از:
1) حساسیت آمریکا به آسیا؛ واشنگتن در بررسی منافع و راهبردهای خود متوجه این موضوع شده که باید حضور خود در آسیا را افزایش دهد. برای مثال در افغانستان شاهد زمینگیر شدن ناتو هستیم و در عراق نیز واشنگتن شاهد آن است که روز به روز از حوزه نفوذ آمریکا در این کشور عربی کاسته می شود، بنابراین این موضوع می طلبد که آمریکا در سال جدید بر اساس منافع خود حضور بیشتری در آسیا داشته باشد.
2) رقابت با رقبا ؛ بدون شک آمریکا رقیبانی را در آسیا و به ویژه خاورمیانه برای خود می بینید که چین، هند، ایران و ترکیه مهمترین این رقبا هستند و مقابله با این رقبا می طلبد که حوزه در منطقه افزایش بیابد.
3) مقابله با ترتیبات امنیتی-سیاسی منطقه؛ آمریکا برای آنکه حوزه نفوذ و قدرت خود در منطقه را از دست ندهد مجبور است تا با هر نوع ائتلاف جدیدی که میان کشورهای منطقه شکل می گیرد و با هر گونه نزدیک شدن آنها با یکدیگر مقابله کند برای مثال در سال گذشته شاهد بودیم که تمایل ترکیه به ایران و چین به شدت موجب نگرانی آمریکا شده بود.
تصاویری از سفر بایدن به عراق، افغانستان و پاکستان
4) رقابت پنهان با با قدرتها؛ نباید این نکته را فراموش کرد که به رغم بهبود روباط آمریکا با روسیه، این کشور همچنان رقابت خود با مسکو را حفظ کرده و این بار بطور مخفی با میراث به جا مانده از اتحاد جماهیر شوروی رقابت می کند.
لاسجردی در توضیح این مطلب گفت: در ماه های اخیر شاهد آن هستیم که روسیه تلاش می کند تا نفوذ خود در افغانستان، خاورمیانه و حتی سازمان کنفرانس اسلامی را افزایش دهد بنابراین سفر مقامات آمریکایی به آسیا در ابتدای سال جدید می تواند با این تلاش های مسکو مقابله کند.
5) تامین منافع؛ همانگونه که شاهد بودیم کلینتون در آغاز سفر خود بحث ایران هراسی را مطرح کرد و با دامن زدن به این گونه بحثها آمریکا می تواند قراردادهای جدیدی را با کشورهای منطقه به امضا برساند و رابرت گیتس نیز در سفر به شبه جزیره کره ضمن ابراز نگرانی از اقدامات کره شمالی از توسعه قدرت نظامی چین نیز ابراز نگرانی کرد و همین امر می تواند کشورهایی چون کره جنوبی و ژاپن را به افزایش قدرت نظامی خود ترغیب کند و این موضوع نیازمند خرید جنگ افزار از کشورهای دیگر و برای مثال آمریکاست.
"حسن هانی زاده" کارشناس مسائل خاورمیانه نیز در بیان دلایل سفر سه مقام آمریکایی به آسیا گفت: این سفرها با هدف مقابله با چین، روسیه و ایران انجام گرفت.
در مورد چین باید گفت: گسترش حوزه اقتصادی چین در جهان به ویژه جهان اسلام، شمال آفریقا و آسیای میانه آمریکا را نگران گسترش حوزه نفوذ اژدهای سرخ در جهان کرده و لذا واشنگتن در صدد بازنگری در حوزه همپیمانان خود برآمده و از سوی دیگر افزایش تنش میان دو کره و بغرنج شدن آن نیز دیگر دلیلی است که آمریکا نگاه ویژه ای به این منطقه دارد.
هانی زاده در مورد روسیه نیز گفت : مسکو تا کنون سیاستی غیر شفاف در مورد پیمان استارت2 داشته و تصویب آن در دوما نیز مسکوت مانده و از همین رو آمریکا برای "استفسار" و پیگیری موضوع کاهش تسلیحات هسته ای دست به تحرک زده و در تلاش است تا روسیه را مجبور به قبول بدون قید و شرط پیمان استارت2 بکند.
اما در مورد ایران هانی زاده گفت : تحرکات دیپلماتیک ایران و پیروزی آن در مذاکرات ژنو دو که در پی نامه 7 اکتبر دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان بوجود آمد و همچنین در پیش بودن مذاکرات ژنو، آمریکا را نگران آن ساخته که ایران به مرور مدیریت مذاکرات با 1+5 را بدست بگیرد و به همین ترتیب نفوذ واشنگتن در آن کاهش بیابد.
هانی زاده در پایان گفت : علاوه بر سه موضوع فوق، حوزه افغانستان و عراق که آمریکا از از آنها رنج فراونی می برد موجب شده تا واشنگتن با انجام رایزینهای جدید و گسترده در پی یافتن راهی برای خروج آبرومندانه از این دو کشور باشد.
نظر شما