به گزارش خبرنگار مهر در رشت، با رشد روزافزون جمعیت، افزایش سطح رفاه و تنوع کمی و کیفی در مصرف مواد غذایی، توسعه صنایع تبدیلی و رشد پدیده شهرنشینی، دفع زباله و مواد زائد آلی به یک مشکل به ویژه در شهرهای شمالی ایران تبدیل شده است.
فرآوری مواد زائد آلی امروزه به سه روش " سوزاندن "، " دفن در محل های خاص " و " بازیافت یا استفاده مجدد " انجام می گیرد، روش بازیافت علاوه بر اینکه در حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی موثر است می تواند مواد زائد را به عنوان مواد خام، به مرور در چرخه مصرف قرار دهد و از تخریب بیشتر محیط زیست پیشگیری کند.
بازیافت ورمی کمپوست در ایران هنوز ناشناخته است
از بین انواع محصولات بازیافتی می توان به ورمی کمپوست یا کمپوست کرمی که در کشورهای مختلف جهان با استقبال گسترده ای روبه رو شده است، اشاره کرد.
ورمی کمپوست، عبارت است از کود آلی بیولوژیک که دراثر عبور مداوم و آرام مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه های از کرم های خاکی و دفع این مواد از بدن کرم، حاصل می شود.
این مواد هنگام عبور از بدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش (موکوس)، ویتامین ها و آنزیم ها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی شده و بسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک، تولید و مورد مصرف واقع می شود، بنابراین ورمی کمپوست عبارت است از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرم ها است.
ورمی کمپوست ماده ای شبیه به " پیت " است که به خوبی تغییر فرم یافته و ساختار، تخلخل، تهویه، زه کشی و ظرفیت نگهداری رطوبت آن در حد آلی است، تولید ورمی کمپوست تعداد ریز موجودات بیماری زای گیاهی را به شدت کاهش داده و بنابراین از این نظر برتری نسبی به کمپوست معمولی دارد.
تولید کمپوست به عنوان یک فرآیند هوازی منجر به معدنی شدن نیتروژن می شود
تولید کمپوست به عنوان یک فرآیند هوازی منجر به معدنی شدن نیتروژن می شود که در مورد تولید ورمی کمپوست، استفاده از کرم های خاکی باعث تسریع این روند می شود.فرآیند هوموسی شدن که در مرحله رسیدگی کمپوست سازی اتفاق می افتد، در طول فرآیند تولید ورمی کمپوست، بزرگتر و سریع تر اتفاق می افتد. کود تولیدی در این روش به دلیل بالا بودن نسبت کربن به ازت فاقد بوی نامطبوع و فعالیت حشرات مزاحم است.
به طور کلی در حدود دو هزار و 700 گونه مختلف از کرم های خاکی وجود دارند که بسته به موضوع کار و هدف، گونه انتخابی متفاوت خواهد بود.
این اهداف می تواند شامل افزایش حاصلخیزی خاک، بهبود ساختمان و مدیریت خاک، افزایش محصول، تولید مکمل غذایی برای خوراک دام و آبزیان، تولید مواد آرایشی است.
در کشور همچون کشورهای توسعه یافته به جای کودهای شیمیایی که متاسفانه چندین دهه است استفاده از آن در مزارع کشاورزی به طور فزآینده ای رو به گسترش بوده و خطرات زیست محیطی بالقوه و خطرناکی دارند، به تدریج از این کودهای ارگانیک و طبیعی استفاده شود.
با این وجود ﺗﻮﻟﻴﺪ روز افزون زﺑﺎﻟﻪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ دﻓﻊ مناسب آﻧﻬﺎ از ﭼﺎﻟﺸﻬﺎی زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻋﻤﺪه ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ است، اﻳـﻦ مشکل در مناطق شهری و ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ دلیل ﻛﻤﺒﻮد زﻣﻴنهای ﻣﻨﺎﺳﺐ برای دفن زﺑﺎﻟﻪ ﻫﺎ باعث شده ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻬﺎی دفن در فواصل دورتر از ﺷﻬﺮ ﻗـﺮار گرفته و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت و ﻧﮕﻬﺪاری آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮی افزایش ﻳﺎﺑﺪ.
اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳتها ﻣﻮﺟـﺐ شده اﺳـﺖ ﻛـﻪ توجه بیشتری ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮاد ﺧﺎم ﻣﻌﻄﻮف شود، از ﺟﻤﻠﻪ روﺷﻬﺎی ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﺷﻬﺮی می توان به تهیه کود آﻟﻲ (ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ) از ﻣﻮاد آﻟﻲ اﺷﺎره داﺷﺖ.
مدیرعامل سازمان بازیافت و مواد زائد شهرداری رشت در این ارتباط گفت: به دلیل بالا بودن درﺻﺪ ﻣﻮاد ﻓﺴﺎد ﭘﺬﻳﺮ در زﺑﺎﻟﻪ ﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻛـﻮد ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻛﺸﺎورزان ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده قرار گیرد.
سیامک دوستار افزود: کمپوست ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺧﺎک و قابلیت نگهداری آب در ﺧـﺎک ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از فرسایش خاک ﺷﺪه و ﺑﻌﻨﻮان ﻛﻮدی ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﻪ دارای عناصر اصلی و فرعی مورد ﻧﻴﺎز ﺧﺎک است، ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ کند.
70 درﺻﺪ ﻣﻮاد زائد ﺷﻬﺮی قابلیت تبدیل به کمپوست را دارد
وی عنوان کرد: در اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎی اﻳﺮان به ویژه گیلان ﻣﻮاد زائد آﻟﻲ قابل تبدیل به کمپوست حدود 70 درﺻﺪ ﻣﻮاد زائد ﺷﻬﺮی را ﺗﺸﻜﻴﻞ می دهند.
مدیرعامل سازمان بازیافت و مواد زائد شهرداری رشت گفت: ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻮد از زﺑﺎﻟﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل زﺑﺎﻟﻪ و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮاد قابل ﻓﺴﺎد دارای ارزش اﻗﺘﺼﺎدی وﻳﮋه ای اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮوش ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و اﻳـﻦ درآﻣﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺟﻮاﺑﮕﻮی ﺑﺴﻴﺎری از هزینه های ﺟﻤﻊ آوری و دﻓﻊ باشد.
وی ادامه داد: ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ از زﺑﺎﻟﻪ ﻣﺨﻠﻮط درﺻﻮرت عدم رعایت جنبه های بهداشتی، زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و اﻗﺘﺼﺎدی دارای ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻫﺎی زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻣﺘﻌﺪدی خواهد بود ﻛﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ را ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار می دهد.
به هر حال سالیانه میلیونها تن زباله های آلی دفن و یا سوزانده می شود و علاوه بر این که مشکلات زیست محیطی فراوانی را بوجود می آورد، هزینه های کلانی صرف حمل، دفن و یا سوزاندن زباله می شود.
در روش دفن زباله علاوه برمشکلات و خطرات ورود نیترات و سایر مواد آلاینده به آبهای زیرزمینی، اشغال فضای بیشتر توسط مواد زائد از دیگر معایب این روش است.
بازیافت به صورت ورمی کمپوست از مهمترین روشهای فرآوری زباله های شهری است در نتیجه این فرآیند علاوه برکاهش مشکلات بهداشتی و زیست محیطی، مقادیر قابل توجهی کود آلی به نام " ورمی کمپوست " تولید می شود.
کشور ایران با داشتن مشکلاتی همچون بیکاری، کمبود مواد آلی خاکهای کشور، گران بودن و مشکلات زیست محیطی کودهای شیمیایی سالیانه فقط از منابع زباله های شهری، ظرفیت توان تولید بیش از چهار میلیون تن کود آلی ورمی کمپوست را دارد.
ورمی کمپوست دارای موازنه مناسبی از عناصر غذایی است بطوریکه می تواند بعنوان کود کامل بصورت گرانوله مصرف شود.
استفاده از روش تولید ورمی کمپوست از دو بعد اهمیت دارد، نخست اینکه حجم زیادی از مواد زائد آلی با این روش بازیافت می شود و از نقطه نظر اقتصادی و محیط زیست مهم است، دوم اینکه استفاده از ورمی کمپوست تولید شده در اراضی کشاورزی سبب بهبود کیفیت خاک و رشد گیاهان می شود که صرفه اقتصادی فراوانی را می تواند بدنبال داشته باشد.
کاربرد کمپوست و ورمی کمپوست ضایعات صنعتی و کشاورزی در تولید گیاهان زینتی
معضل زباله از چالشهای زیست محیطی و دارای پیامدهای منفی در گیلان
استان گیلان در جنوب دریای خزر واقع شده و 300 کیلومتر از نوار ساحلی در این منطقه قرار گرفته است، معضل زباله یکی از چالشهای زیست محیطی در این استان است و پیامدهای منفی زیست محیطی زیادی ازقبیل راهیابی شیرابه به رودخانه ها و آبهای زیر زمینی، تصاعد بوهای مشمئز کننده از مکانهای دفع و ایجاد مزاحمت برای سکونتگاههای انسانی، پخش و انتشار مواد سبک از قبیل کاغذ و مقوا و پلاستیک به زمین های اطراف و ایجاد مزاحمت برای کشاورزان در حوالی مکانهای دفع دارد.
تغذیه وحوش از زباله و انتقال آلودگی به چرخه غذایی، تغذیه دام از زباله و انتقال آلاینده ها از طریق شیر و گوشت به انسان، جداسازی و بازیافت مواد قابل فروش در مکانهای دفع ازسوی افراد دوره گرد، ایجاد مناظرنازیبا و کاهش جاذبه های گردشگری، تخلیه زباله در حاشیه جادهها، رودخانه ها و در داخل مناطق جنگلی و گردشگری از دیگر پیامدهای منفی زیست محیطی است.
پروژه مدیریت پسماندها در استانهای ساحلی شمال کشور یک اولویت است
پروژه مدیریت پسماندها در استانهای ساحلی شمال کشور از پروژه های اولویت دار زیست محیطی دولت در برنامه توسعه است.
در استان گیلان با دو میلیون و 400 هزار نفر جمعیت، روزانه افزون بر دو هزار و500 تن زباله تولید می شود و سرانه تولید زباله شهری هر شهروند استان 750 گرم در روز و سرانه تولید زباله هر نفر روستایی 350 گرم در روز است.
بنابراین مدیریت این حجم زباله تولید شده نیاز به نگرش علمی‌همه جانبه و برنامه ریزی دقیق دارد، پیشگیری از پیامدهای سوء بهداشتی و زیست محیطی این معضل اجتماعی تنها در سایه مدیریت صحیح و اصولی آن میسر است.
به هر حال بازیافت مواد از جمله فعالیتهای است که به نحو چشمگیری توجه و اهتمام برنامه ریزان وسیاستگذاران را در دنیا به خود معطوف داشته است.
جهان پیشرفته از سر تجربه آموخته است تا به دو دلیل عمده و به طور جدی بازیافت مواد را در دستور کار خود قرار دهد، نخست آنکه اصل اقتصادی کمیابی حکم کرده است تا به واسطه محدودیت منابع تا حد امکان از مواد قابل بازیافت استفاده شود و همچنین با گذشت زمان و افزایش قیمت منابع، اصل" هزینه - فایده " نیز یک چنین اندیشه ای را به شدت تقویت کرده است.
بطور مسلم امروزه بیش از هر زمان دیگر طبیعت در مقابله با فعالیتهای انسانی، در خود پالایی با مشکل روبرو شده است، بازیافت مواد به یقین این مشکل زیست محیطی را تقلیل داده، از ورود مواد آلاینده بر محیط زیست و در نتیجه بر هم خوردن موازنه اکولوژیکی پیشگیری می کند.
توسعه پایدار در گرو حفظ و نگهداری محیط زیست است
به هر حال برای حفظ سیمای طبیعی منطقه و جلوگیری از آلودگیها و پیامدهای ناگوار زیست محیطی و بهداشتی ناشی از مدیریت غیر اصولی مواد زائد جامد شهری گیلان در مرحله اول به بهبود سیستم جمع آوری، بهسازی E-D زباله های شهری و انجام عملیات دفن بهداشتی در آن تاکید و در مرحله بعدی اجرای طرح تفکیک زباله از مبداء و ساخت کارخانه تولید کمپوست و همچنین بازیافت بصورت ورمی کمپوست به عنوان راهکارهای اجرایی پیشنهاد می شود.
نظر شما