به گزارش خبرنگار مهر، در دنیا جشنواره‌های معتبر هنری به‌خصوص جشنواره‌های فیلم و تئاتر دارای سیاست‌های مشخص و ثابتی هستند که مدیران برگزار کننده آن‌ها با اهداف و چشم‌اندازی کوتاه مدت و بلند مدت آن‌ها را تعیین و تدوین می‌کنند. جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر "آوینیون" و "ادینبورو" که از معتبرترین جشنواره‌های تئاتری دنیا هستند نمونه موفق سیاست گذاری و برنامه ریزی مؤثر و مناسب هستند.
برگزار کنندگان این جشنواره‌ها تنها به صرف برگزاری یک جشنواره سیاست گذاری نکرده و نمی‌کنند بلکه چشم‌انداز و اهدافی را در سیاست گذاری‌های خود مدنظر قرار می‌دهند که جشنواره‌های مذکور را به عنوان اتفاق‌هایی بین‌المللی و در خور توجه مطرح کنند. جایگاهی که جشنواره‌های آوینیون و ادینبورو در عرصه بین‌المللی به خود اختصاص داده‌اند بیانگر موفقیت مدیران و برگزار کنندگان آن‌ها است.
جشنواره آوینیون که از سال 1947 توسط ژان ویلار راه‌اندازی شد با هدف بیرون بردن تئاتر از سالن‌های کسالت‌بار پایتخت فرانسه در عصر خود آغاز به کار کرد و با گذشت زمان چنان در این امر موفق شد که همه ساله جشنواره آوینیون همچون جشن بزرگ تابستانی در فرانسه برگزار می‌شود.
سیاست‌های مشخص و پایدار جشنواره باعث شده تا همه ساله گروه‌های بسیاری از سراسر دنیا در بخش مهمان جشنواره حضور پیدا کنند و آثار خود را در مکان‌ها و فضاهای مختلف شهر آوینیون اجرا کنند. همچنین شورای انتخاب جشنواره نیز در طول سال با سفر به کشورهای مختلف آثار نمایشی برجسته و موفق را برای حضور در جشنواره آوینیون انتخاب می‌کنند.
جشنواره آوینیون که از سال 1947 توسط ژان ویلار راه‌اندازی شد با هدف بیرون بردن تئاتر از سالن‌های کسالت‌بار پایتخت فرانسه در عصر خود آغاز به کار کرد و با گذشت زمان چنان در این امر موفق شد که همه ساله جشنواره آوینیون همچون جشن بزرگ تابستانی در فرانسه برگزار می‌شود.
سیاست‌های مشخص و پایدار جشنواره باعث شده تا همه ساله گروه‌های بسیاری از سراسر دنیا در بخش مهمان جشنواره حضور پیدا کنند و آثار خود را در مکان‌ها و فضاهای مختلف شهر آوینیون اجرا کنند. همچنین شورای انتخاب جشنواره نیز در طول سال با سفر به کشورهای مختلف آثار نمایشی برجسته و موفق را برای حضور در جشنواره آوینیون انتخاب می‌کنند.
به دلیل اهداف تعیین شده و چشم‌انداز مشخص است که جشنواره آوینیون میزبان نمایش‌هایی چون "ریچارد دوم" شکسپیر و "خسیس" مولیر با کارگردانی و بازی ژان ویلار، "در انتظار گودو" و "مهابهاراتا " به کارگردانی پیتر بروک، "ریچارد دوم" به کارگردانی آریان منوشکین، "هملت" به کارگردانی پاتریس شرو، "باله گلستان" و "آئین تقدیس برای زمان حاضر" به کارگردانی موریس بژار و "کلاس مرده" تادئوش کانتور بوده است.
جشنواره ادینبورو هم که در کشور اسکاتلند برگزار می‌شود جایگاهی مشابه با آوینیون را در سطح بین‌المللی دارد و اگر تغییراتی هم در حوزه مدیریت آن رخ داده هیچگاه باعث تغییر سیاست گذاری و روند معکوس جشنواره ادینبورو نشده است.
اما در ایران جشنواره تئاتر فجر که به عنوان بزرگترین رویداد و جشنواره تئاتری ایران است دارای سیاست مشخص و چشم‌انداز مناسبی نبوده است.
اما در ایران جشنواره تئاتر فجر که به عنوان بزرگترین رویداد و جشنواره تئاتری ایران است دارای سیاست مشخص و چشم‌انداز مناسبی نبوده است.
البته در اینجا قصد مقایسه جشنواره تئاتر فجر با جشنواره‌های تئاتر آوینیون و ادینبورو نیست زیرا سطح امکانات و نگاه مدیران و مسئولان و ساختار اجتماعی و فرهنگی ایران با کشورهای فرانسه و اسکاتلند متفاوت است. اما این نکته را نباید نادیده گرفت که جدا از امکانات و شرایط اجتماعی، تعیین اهداف و چشم‌اندازی مشخص و مناسب برای فعالیت‌های هنری به‌خصوص فعالیت‌های تئاتری موضوعی است که می‌تواند در تمام نقاط دنیا انجام شود.
متأسفانه طی 28 دوره گذشته جشنواره تئاتر فجر شاهد سیاستی مشخص و مدون نبوده و همواره و در هر دوره شاهد سیاستی متفاوت از طرف برگزار کنندگان جشنواره بوده‌ایم. با تغییر دبیر و تغییر شورای سیاست گذاری و برگزار کنندگان جشنواره تئاتر فجر، این جشنواره هیچگاه روند مشخصی نداشته و گاه به صورت رقابتی برگزار شده و گاه به صورت غیر رقابتی.
از دوره نوزدهم که جشنواره به صورت بین‌المللی برگزار شده هنوز نتوانسته جایگاه مناسبی را به لحاظ بین‌المللی به خود اختصاص دهد. شاهد این نکته حضور آثار نمایشی درجه سوم و چهارم خارجی در جشنواره است. برگزار کنندگان جشنواره تنها به دلیل داشتن نام کشورهای مختلف در بخش بین‌الملل جشنواره از حضور گروه‌های غیر معتبر خارجی هم در جشنواره استقبال کرده‌اند.
البته به تعداد انگشت‌شماری هم آثار و گروه‌های معتبر بین‌المللی در تئاتر فجر حضور داشته‌اند .در هر دوره دبیر جشنواره سیاست‌های مختلفی را برای جشنواره مشخص کرده و دوره‌های گذشته و اتفاقاتی که در آن‌ها رخ داده تا بخش زیادی خارج از کانون توجه قرار گرفته است.
اینکه تا چه حد این تغییر سیاست‌ها باعث پیشرفت یا پس‌رفت جشنواره تئاتر فجر شده است موضوعی است که در حوزه آسیب شناسی جشنواره مغفول مانده و کمتر مدیران و مسئولان و هنرمندان این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند. تأثیرگذار بودن یا آسیب رساندن این نوع سیاست گذاری به جشنواره تئاتر فجر بحثی است که اهالی تئاتر، کارشناسان و مدیران تئاتری می‌توانند در آن وارد شوند.
امید است که روزی جشنواره تئاتر فجر دارای چشم‌انداز و هدف مشخص و مناسبی باشد و این جشنواره بزرگ تئاتر ایران بتواند جایگاه در خور و شایسته‌ای را در عرصه بین‌المللی به خود اختصاص دهد.
نظر شما