پته کرمان در دست افغانیها/ کهن ترین هنر کرمان به سرنوشت قالی دچار شد

به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، پته دوزی یکی از مهمترین و باسابقه ترین سوزن دوزیها در ایران است که به اعتقاد کارشناسان، ریشه در تاریخ استان پهناور کرمان دارد، متاسفانه از تاریخچه این هنر در استان اطلاع دقیقی در دست نیست اما به گفته برخی از محققان، قدیمی ترین پته موجود در سطح استان مربوط به دوره صفویه است.

در این بین شهرستانهای کرمان، سیرجان و رفسنجان را می توان به عنوان سرآمد این هنر در استان دانست تاجایی که به گفته مسئولان در این شهرستانها و چند شهرستان دیگر هرساله طی فراخوانی از علاقه مندان جهت آموزش رایگان دعوت به عمل می آید که استقبال زیادی از سوی متقاضیان به عمل می آید.

روند نزولی هنر پته دوزی در کرمان / استفاده از پته دوزان افغانی

این صنعت اما در سالهای اخیر دچار افت و خیز فراوانی شده به نحوی که امروز کمتر کسی پیدا می شود که پته دوزی را شغل اصلی و منبع اصلی درآمد خود به شمار آورد، در این بین ورود و بکارگیری تعداد زیادی پته دوز افغانی ‌توسط تولید کنندگان اصلی پته درکرمان، ‌باعث کاهش کیفیت پته در سطح استان شده که این عامل به همراه استفاده از مواد اولیه نامرغوب در صنعت پته روزگار خوبی را برای پته کرمان رقم نمی زند.

فعالان مرتبط با امر پته و صنایع دستی در استان ضمن اشاره به حساسیت کشورهای خارجی بر کیفیت پته کرمان، خواستار نظارت بیشتر بخش خصوصی بر کیفیت پته هستند، برخی نیز معتقدند اگر تولید پته به همین منوال و به صورت بی کیفیت ادامه پیدا کند در آینده نزدیک پته نیز همانند قالی از مسیر اصلی خود منحرف شده و برای بازگرداندن آن به دوران اوج مستلزم صرف هزینه های فراوان خواهیم بود.

اوضاع پته کرمان نابسامان است

یکی از دوزندگان باسابقه پته، اوضاع پته کرمان را نابسامان ارزیابی کرده و ادامه می دهد: در حال حاضر به علت دستمزد بسیار پایین دوخت پته، دوزنده های خوب و قدیمی کنار رفتند و متاسفانه دوزندگان افغانی که مهارت چندانی در زمینه بافت پته ندارند، وارد کار شده و به همین لحاظ کیفیت پته بسیار پایین آمده است.

کارگاه پته دوزی در کرمان

پروین عباس شیرازی می افزاید: در گذشته که بهای بیشتری به پته داده می شد، دوخت این محصول رونق زیادی داشت و زنان کرمانی به شدت به پته دوزی روی می آوردند که این عامل باعث رونق و رواج پته در کرمان و سایر نقاط کشور شده بود.

وی افزایش قیمت پته را نیز یکی از دلایل از رونق افتادن پته کرمان دانسته و می گوید: با توجه به افزایش قیمت پته در سالهای اخیر خرید و فروش پته به سطح پایینی رسیده تا حدی که امروز سفارش زیادی برای کار نداریم.

قیمت گذاری پته با مشکل مواجه است

عباس شیرازی تفاوت در قیمت پته را نیز از مشکلات این صنعت در کرمان ارزیابی و ادامه می دهد: نبود کارشناس قوی و کافی در زمینه پته باعث شده این محصول باارزش قیمت واقعی خود را نشناسد و محصولات بی کیفیت با قیمت بالا و محصولات باکیفیت با قیمت پایین به فروش برسد.

وی آموزش صحیح را لازمه بهبود اوضاع پته دانسته و می افزاید: اداره صنایع دستی می تواند با بکارگیری مربیان ماهر و برگزاری دوره هایی مهارتهای دوزندگان را به سطح بالایی برساند.

این دوزنده باسابقه که در امر آموزش نیز فعال است، برگزاری تعداد زیاد نمایشگاه در سطح استان و کشور را نیز باعث کم شدن ارزش کار پته دوزان دانسته و اضافه می کند: اینکه سالانه چندین نمایشگاه جهت عرضه پته در استان و سایر نقاط کشور داشته باشیم باعث خواهد شد که پته به عنوان یک کالای عادی قلمداد شود و از ارزش کار پته دوزان کاسته شود.

همه به فروش پته روی آورده اند / افت خرید محصول

محمد رضا روشن ضمیر یکی از بازاریان و فروشندگان باسابقه پته در رابطه با اوضاع و احوال فروش پته، ضمن اشاره به اوضاع بسیار بد فروش پته درسه سال اخیر می گوید: هم اکنون در بازار پته مردم بیشتر به فروش پته روی آورده اند و کمتر کسی برای خرید پته رغبت دارد.

وی ورود جنس بی کیفیت به بازار که اغلب توسط افغانی ها دوخته می شود را دلیل عمده کسادی بازار دانسته و ادامه می دهد: در حال حاضر کرمانی ها به پته های موجود در بازار اعتماد ندارند اما در همین اوضاع نیز برخی هستند که به علت عدم شناخت از پته به محصولات بی کیفیت روی می آورند.

روشن ضمیر پایین بودن دستمزد پته دوز را عامل اصلی خروج تعداد زیادی از دوزندگان مطرح کرمانی از این رشته ارزیابی کرده و می افزاید: پته ای که به قیمت 100 هزار تومان به فروش می رسد حداقل دو ماه کار می برد و اگر هزینه مواد اولیه را در نظر بگیریم با این توصیفات درآمد ناچیزی نصیب دوزنده می شود.

کیفیت مواد اولیه افت کرده است

وی مواد اولیه ای را که جدیدا ارائه می شود، نامناسب دانسته و تصریح می کند: در هر حال جنس نامرغوب مواد اولیه نمی تواند دلیل عمده خرابی پته باشد و بهتر آنست که دوخت اصیل پته جایگزین دوختهای نامناسب فعلی شود.

نسرین عالم زاده، یکی از فعالان و طراحان پته، حمایت از پته را در شهر کرمان بسیار ناچیز دانسته و می افزاید: متاسفانه در سالهای اخیر تمامی فعالیتهای تبلیغاتی و حمایتی به سمت قالی کرمان رفته و توجه خاصی به پته که از ارزش زیادی برخوردار است، نمی شود.

الگوهای اصیل کرمانی فراموش شده اند

وی کنار رفتن نقاشهای اصیل کرمان و بی کیفیت شدن نخ و مواد اولیه را از دلایل عمده اوضاع نابسامان پته دانسته و تصریح می کند: در نخهای جدید مشاهده می شود پشم با اکرولیک مخلوط شده که این مهم از مرغوبیت پته کرمان کاسته است و ممکن است حتی باعث وارد شدن خدشه به هویت اصیل پته کرمان در دنیا شود.

عالم زاده ادامه می دهد: اگر افغانی ها از پته کرمان کنار روند اوضاع از این که هست بدتر می شود و باید به افغانی های فعال آموزش مناسب داده شود.

وی همچنین پیشنهاد می دهد: جهت پیشرفت و بهبود اوضاع پته در کرمان بایستی این محصول شناسنامه دار شود و در آن نقاش، بافنده، مدیریت و سایر پارامترهای پته مشخص باشد؛ با این کار به  پته اهمیت بیشتری داده می شود.

به هر حال و بر طبق گفته اغلب فعالان صنعت پته در شهری که زمانی اقتصادی مبتنی بر پته داشته است، شاهد رکود، تقلب، ورود افراد غیر حرفه ای و مشکلات دیگری در زمینه پته هستیم؛ که همه این موارد باعث تخریب هویت و اصالت این هنر زیبا در کرمان شده است. لازم به ذکر است در صورت عدم چاره اندیشی سریع و تلاش مسئولان در رفع مشکلات حوزه پته، در آینده ای نچندان دور، تنها یاد و نامی از این صنعت اصیل و زیبا باقی خواهد ماند.