فهرست دانشکده‌های پزشکی پس از انقلاب/ فراموشی خاطره پزشکان خارجی

به گزارش خبرنگار مهر، 32 سال از روزهایی که بیش از سه هزار پزشک خارجی در ایران به امر طبابت مشغول بودند می گذرد و امروز کشورمان با وجود 46 دانشگاه علوم پزشکی علاوه بر خودکفایی در تربیت پزشک و پیراپزشک یکی از کشورهای پیشرو در علوم پزشکی در منطقه به حساب می آید.

در 32 سال پیش تنها دو نفر در یک رشته فوق تخصصی بالینی تحصیل می کردند اما امروز 39 رشته در دکتری تخصصی، 21 رشته فوق تخصصی، 25 رشته تخصصی، 45 رشته در کارشناسی ارشد و 3 رشته در دکتری حرفه ای و 20 رشته کارشناسی و کاردانی در علوم پزشکی در 46 دانشگاه علوم پزشکی فعال هستند.

قدیمی ترین دانشکده های پزشکی ایران

دانشگاه جندی ‌شاپور در زمان خسرو انوشیروان ایجاد شد و به دستور او برزویه طبیب با جمعی از پزشکان ایرانی جهت دستیابی به کتابهای طب هندی به هندوستان سفر کردند. در برخی از کتب تاریخی، از مجالس امتحانی سخن رفته است که برای آزمایش پزشکان و صدور اجازه نامه طبابت برپا می ‌شده که می توان آن را با آزمون "گواهینامه و دانشنامه تخصصی" که امروزه برپا می شود قابل مقایسه دانست.

بیمارستان جندی ‌شاپور نیز به دستور انوشیروان در جوار دانشکده پزشکی تاسیس شد. در این بیمارستان از هندوستان و یونان پزشکانی استخدام شدند تا در آنجا طب هندی و طب یونانی (بقراطی) را تدریس کنند، در نتیجه ایرانیان دارای دو رشته پزشکی شدند و بیمارستان جندی ‌شاپور شهرت بی ‌نظیری در دنیای آن روز پیدا کرد.

بیمارستان کلمه ای فارسی و به معنای محل بیماران است که در دوره تمدن اسلامی، بیمارستان مشتمل بر مدارس طب هم بوده و همانجا درس طب می ‌خواندند و بیماران را معاینه می کردند.

اوج شکوفایی طب در ایران در قرون نهم تا چهاردهم میلادی بود و شخصیت های بزرگ تاریخ طب در ایران در آن درخشیدند. طبری، رازی، مجوسیف ابن سینا و جرجانی تنها بخشی از این گنجینه بودند.

قرنها بعد در زمان ناصرالدین شاه قاجار در سالهای 1266 دکتر "کلوکه" حکیم باشی دربار برای ارتقای آموزش طبابت به آموزش تعدادی از افراد همت گمارد و پس از تاسیس مدرسه دارالفنون بخشی از مدرسه که شامل طب و داروسازی بود به پزشکی اتریشی سپرده شد. بیمارستان سینا در سال 1290 ساخته و تشکیلات مدرسه طب از دارالفنون جدا شد.

قانون طبابت در سال 1290 تصویب شد و پس از تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران در سال 1313 دانشکده طب راه اندازی شد. در سال 1319 بیمارستانهای تهران ضمیمه دانشکده پزشکی شدند و از سال 1317 نام دانشکده طب به دانشکده پزشکی تبدیل شد.

دانشکده پزشکی تبریز در سال 1326، دانشکده پزشکی اصفهان در سال 1325، دانشکده پزشکی مشهد در سال 1328 و دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که در آن زمان دانشگاه ملی خوانده می شد در سال 1338 فعالیت آکادمیک خود را آغاز کردند.

همچنین اولین مدسه عالی طب ارومیه در سال 1257 هجری شمسی با حضور اطبای خارجی و میسیونرهای مذهبی ایجاد شد و بعد از مرگ بنیانگذار خارجی آن تعطیل شد. دانشکده پزشکی ارومیه از سال 1356 فعالیت خود را آغاز کرد.

دانشکده پزشکی شیراز در سال 1328، مجتمع آموزشی علوم تندرستی همدان در سال 1354، دانشـکده پزشکی کرمان در سال 1356 و دانشکده های پزشکی فسا و جهرم وابسته به دانشگاه شیراز از جمله دانشکده پزشکی بودند که پیش از انقلاب اسلامی وجود داشتند.

پس از انقلاب اسلامی 54 دانشکده جدید تاسیس شد که 28 دانشکده پزشکی و 33 دانشگاه علوم پزشکی پس از منفک شدن از بخشی از دانشگاههای وزارت علوم شکل گفتند.

دانشکده های پزشکی پس از انقلاب اسلامی

 با توجه به تعداد دانشکده های پزشکی در سال 56 ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی قبل از انقلاب سالانه 1340 نفر بود و این میزان 32 سال بعد به میزان بیش از 4 هزار نفر در سال رسید. 

تعداد دانشکده های دندانپزشکی

پیش از سال 57، پنج دانشکده دندانپزشکی در دانشگاه ملی، دانشگاه تهران، دانشگاه مشهد، دانشگاه شیراز و دانشگاه اصفهان وجود داشت. پس از انقلاب اسلامی این تعداد به 16 دانشکده دندانپزشکی دولتی و دو دانشکده دندانپزشکی متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی افزایش یافت و 11 رشته تخصصی برای آموزش افراد ارائه شد.

ظرفیت پذیرش رشته دندانپزشکی عمومی از 240 نفر به حدود 9 هزار و ظرفیت رشته های تخصصی از 20 نفر به بیش از 300 نفر رسیده است.

آموزش داروسازی نیز در ایران از سابقه و قدمت زیادی برخوردار است. اولین آموزشگاه داروسازی در ایران در سال 1282 تاسیس شد . دانشکده داروسازی در سال 1334 به موجب قانون ایجاد شد. پیش از انقلاب اسلامی تنها یک دانشکده داروسازی در تهران وجود داشت و این تعداد در حال حاضر به 23 دانشکده رسیده است.

تربیت نیروهای فوق تخصصی نیز رشد قابل توجهی در سالهای اخیر داشته اند به طوریکه در حال حاضر 25 رشته تخصصی، 24 رشته فوق تخصصی و 19 فلوشیپ یا تکمیلی تخصصی در کشور وجود دارد که در بخش های بالینی به توسعه علوم پزشکی در کشور کمک می کند.

انستیتو تحقیقات بهداشتی در ایران در سال 1343 از ادغام انستیتو مالاریولوژی ایجاد شد و در سال 1345 دانشکده بهداشت تشکیل شد و در سال های پس از انقلاب بیش از 50 رشته در گروه علوم پایه و بهداشت به دانشگاه های علوم پزشکی اضافه شد.

خودکفایی در تربیت نیروی کارآمد در حوزه علوم پزشکی به حدی رسید که خاطره ناخوشایند پزشکان خارجی که با مردم ایران زمین همخوانی نداشتند از اذهان پاک شده است و در این میان بخش عمده از اعزام دانشجویان به خارج از کشور نیز کاهش یافته است.

آمار موجود درباره بورسیه های علوم پزشکی از سال 62 تا 88