به گزارش خبرنگار مهر، نخستین همایش سراسری نقد ادبی سه‌شنبه 3 اسفند با سخنرانی محمدجعفر یاحقی استاد دانشگاه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد آغاز به کار کرد.
گلایه یاحقی از نبود عکس شادروان حقشناس در پسزمینه همایش
وی ابتدا یاد شادروان علیمحمد حقشناس استاد فقید رشته زبانشناسی و رئیس سابق انجمن علمی نقد ادبی ایران را گرامی داشت و از اینکه تصویری از وی در پسزمینه تریبونهای همایش مذکور دیده نمی‌شد انتقاد کرد.
یاحقی همچنین با اعلام ارتقای درجه علمی دکتر محمود فتوحی رئیس انجمن علمی نقد ادبی و دبیر علمی این همایش، ابراز امیدواری کرد که همایش مذکور کلید آشنایی ادبیات دانشگاهی و غیردانشگاهی باشد و این دو جریان با جبران کاستیهای خویش همدلانه در مسیر پیوستن ادبیات و نقد ادبی ایران به کاروان دانش جهانی همگام باشند.
سمیعی: نقد ادبی نمیتواند پیشساخته باشد
احمد سمیعی گیلانی دیگر عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم در سخنرانی خود با عنوان "نقد و دنیای هنر" پس از ایراد مقدمهای در مورد ماهیت اثر هنری و مقایسه آن با جهان واقع و بازی به تبیین ویژگیهای منتقد ادبی پرداخت و گفت: نقد ادبی نمیتواند پیشساخته باشد.
وی از نمونه نقدهایی که صرفاً به گزارش نظریهها میپردازند و غالباً به منابع دست دوم نیز ارجاع دارند، انتقاد کرد و گفت: اگر همواره برای نقد به نظریههای پیشساخته متکی باشیم در تبیینِ آثار نو و بدیع عاجز خواهیم بود.
در ادامه سخنرانی‌های روز نخست همایش نقد ادبی، سیما ارمی پیام داریوش آشوری را که برای همایش فرستاده بود قرائت کرد.
پیشنهاد داریوش آشوری: "نقدگری" به جای "انتقاد"
آشوری در این پیام واژه "نقدگری" را به دلیل بار منفی واژه "انتقاد" به جای آن پیشنهاد کرد و نبود واژه دقیقی معادل critic در زبان فارسی را ناشی از نبودن این مفهوم در ذهن و فرهنگ ما دانست.
مولف کتاب "زبان باز" ضمن تبیین مفهوم نقدگری به بررسی پیشینه و اهمیت آن را در اروپا پرداخت و لازمه نقدگری را "نقدپذیری" دانست که خود مستلزم آن است که انسان خود را بر قله نبیند و همواره امکان بهتر شدن و رشد را برای خود متصور بداند.
آشوری در پیامش آورده بود: فرهنگ نقدگری و نقدپذیری مبتنی بر نگاهی است که در آن هیچ چیز نمونه مثالی و احسن تلقی نشود و لازمه این نگاه، داشتن تربیتی خاص برای نهادینه شدن نقدگری و نقدپذیری و سنجشگری خردپذیر است.
انتقاد پارسی‌نژاد از روش زرینکوب در تدوین تاریخچه نقد ادبی
ایرج پارسی نژاد سخنران بعدی همایش سراسری نقد ادبی بود که روش دکتر زرینکوب را در تدوین تاریخچه نقد ادبی که آغازِ آن را در گذشتههای دور و در ایرادات و خردهگیریهای شاعران بر یکدیگر یا در کتابهای بلاغت میجست، صحیح ندانست.
وی گفت: نقد ادبی زاییده عقل نقاد است و ریشههای آن را نه در آن آثار که در ادبیات انتقادی مشروطه یا اندکی پیش از آن در آثار طالبوف، مراغهای، ملکم خان و امثالهم باید جست.
این متخصص رشته نقد ادبی و استاد زبان و ادبیات فارسی فتحعلی آخوندزاده را بانی نقد ادبی در ایران دانست که نخستین بار واژه "قریطیقا" را به معنای واقعی آن به کار برده است.
پارسی‌نژاد در ادامه به ترتیب شخصیتهای مهم و جریانساز نقد ادبی را در ایران معرفی و کار آنها را نقد و بررسی کرد و به شخصیت‌هایی مانند نسیم شمال، عارف، بهار، نیما یوشیج، علی دشتی، پرویز ناتل خانلری، طبری و فاطمه سیاح پرداخت.
این استاد حوزه نقد ادبی همچنین از جریان ترجمه نظریات و روشهای نقد ادبی انتقاد کرد و گفت: آشنایی با این نظریات اگرچه مفید است اما در کاربرد آنها و تطبیقشان بر آثار ادبی فارسی احتیاط و دقت باید کرد و این نکته را باید در نظر گرفت که هر نظریهای بستر و زمینه پیدایی خاص خود را دارد و قابلیت تطبیق بر هر فضایی را ندارد.
وی تاکید کرد: لازمه تطبیق نظریات بر آثار، شناخت کافی و دقیق از آن نظریات و نیز از آثار است.
همایش نقد ادبی امروز هم ادامه خواهد یافت.
نظر شما