به گزارش خبرنگار مهر، نخستین همایش فرهنگ نویسی علامه دهخدا، پنج‌شنبه 5 اسفند با حضور محققان و پژوهشگران عرصه فرهنگ نویسی در موسسه لغت‌نامه دهخدا واقع در مجموعه موقوفات افشار برگزار شد.
علی‌اشرف صادقی زبانشناس و فرهنگ‌نویس در این همایش گفت: وقتی در دهه 40 در دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی مشغول تحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی بودم، روزی مرحوم دکتر معین به من گفت تا به موسسه لغت‌نامه دهخدا بروم. وقتی به موسسه رفتم دکتر شهیدی مسئولیت حرف "گ" را به من سپرد. ایشان به من گفت: "هر سوالی داری از دوستانی که اطرافت هستند بپرس." به این ترتیب بود که من فرهنگ‌نویس شدم.
عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: با این روش بود که فرهنگ‌نویسی را آغاز کردیم و فکر نمی‌کنم دیگر پیشکسوتان این عرضه، با راهی غیر از این راهی که من وارد فرهنگ‌نویسی شدم، کار خود را شروع کرده باشند. 2 سال به این کار اشتغال داشتم تا به خارج از کشور سفر کردم و متوجه شدم ما ایرانی‌ها و اعراب در زمینه تحقیقات زبان‌شناختی چقدر عقب هستیم.
صادقی گفت: افرادی که با زبان انگلیسی آشنایی دارند می‌دانند که هر سال یک فرهنگ جدید از این زبان به دنیا معرفی می‌شود. به عنوان مثال از فرهنگ آکسفورد هر چند سال یک بار ویرایش جدیدی منتشر می‌شود. باید در ایران قدر افرادی را که فعالیت فرهنگی می‌کنند ، بدانیم و تصور نکنیم که اگر گروهی در این زمینه دست به کار شدند، جا برای دیگران تنگ می‌شود چون عرصه زبان و ادب فارسی بسیار جای کار دارد.
وی گفت: همین شد که طرح پایه‌گذاری موسسه لغت‌نامه دهخدا به وجود آمد. در این موسسه روش‌های سنتی فرهنگ نویسی کنار گذاشته شد و برخی روش‌ها اصلاح شد. فرهنگستان نیز متوجه شد که باید طرح یک فرهنگ جدید برای زبان فارسی ریخته شودکه به دستاوردهای جدید زبان فارسی توجه داشته باشد.
این زبانشناس افزود: به صرف تسلط به زبان فارسی نمی‌توان فرهنگ نوشت بلکه این کار ظرایف و لطایفی دارد که باید لحاظ شود. افرادی که رشته تحصیلی‌شان ادبیات فارسی باشد مشکلی در استفاده از فرهنگ‌ها ندارند اما دیگر دانشجویان یا محققان برای استفاده از این کتاب‌ها باید چه کار کنند؟ متاسفانه زبان فرهنگ نویسی ما کهنه است. فرهنگ‌هایی که در دوره‌های مختلف نوشته شده‌اند، قابل تحسین‌اند اما در ظرف زمانی خودشان.
صادقی ادامه داد: نباید درتعاریفی که در فرهنگ نگاری استفاده می‌شود، از واژه‌های دشوار استفاده کرد. این عیب در فرهنگ‌های ما وجود دارد. تعاریف باید کوتاه، ممیز، جامع و شامل باشند. مثلا تعریف پیاله و کاسه در برخی از فرهنگ‌های فارسی هیچ تمایزی با یکدیگر ندارند. گاهی نیز در فرهنگ‌ها به جای تعریف، مترادف به کار برده می‌شود که این مترادفات نیز از مترادفات قدیمی هستند.
این پیشکسوت فرهنگ نویسی گفت: در فرهنگ نویسی نباید گمراه شویم و به معنی کردن واژه‌ها بپردازیم. اگر فرهنگ تاریخی باشد باید شواهد براساس کاربرد تاریخی یعنی ترتیب استعمالشان در فرهنگ درج شوند. اما آوردن شواهد بیش از حد، جز آن‌که وقت خواننده و مولف را بگیرد و حجم کتاب را زیاد کند، ثمری ندارد. باید به یک یا دو شاهد بسنده کرد و باقی شواهد را در مخزنی برای استفاده‌های بعدی ذخیره کرد.
در ادامه این همایش که قسمت دوم آن در بعداز ظهر برگزار شد، برخی از محققان و پژوهشگرانی که به این همایش مقاله ارسال کرده بودند، به قرائت مقالات خود پرداختند و در پایان ایرج مهرکی دبیر علمی همایش به ارائه گزارشی از این گنگره ادبی و معرفی لغت‌نامه دهخدا پرداخت.
نظر شما