به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب "همسازی و تعارض در هویت و قومیت" با حضور دکتر ناصر فکوهی مؤلف، دکتر داور شیخاوندی عضو هیئت علمی گروه اجتماعی دانشگاه آزاد و احسان هوشمند پژوهشگر مطالعات قومی عصر دیروز نهم اسفند در فرهنگسرای سرو برگزار شد.
در این نشست دکتر داور شیخاوندی عضو هیئت علمی گروه اجتماعی دانشگاه آزاد با اشاره به اینکه در این کتاب مباحث تازه‌ای مطرح شده گفت: شاید این مباحث در ذهن دیگران نیز بوده ولی فکوهی در قالب نوشته دیدگاه خود را آورده است. گفتن ناگفته‌ها در جامعه ما رونق پیدا نکرده است.
وی افزود: این کتاب در دو بخش تنظیم شده و مشتمل بر مجموعه مقالات است. مقالات این کتاب حوزه‌های تخصصی گوناگونی را مورد بررسی قرار داده و بررسی هر مقاله نیاز به تخصص خاصی دارد و بحث زیادی را نیز می‌طلبد.
وی در ادامه به نقد صوری و شکلی کتاب پرداخت و گفت: عنوان کتاب "همسازی و تعارض در هویت و قومیت" است. واژه همسازی به معنای همکاری و هم‌آوایی و با هم هماهنگ بودن است. آدرس دقیق این همسازی در کتاب معلوم نیست. همسازی با تعارض و کنار هم قرار گرفتن این دو خیلی جور نیست. همسازی با ناهمسازی بیشتر همخوانی دارد.
وی تصریح کرد: بحث هویت و قومیت در این کتاب آدرس مشخصی ندارد. بحثهای کتاب در حوزه‌های غیر ایرانی بررسی شده و در حوزه‌های جهانی مورد توجه قرار گرفته است. خوب بود در کتاب در جاهایی که امکان آن وجود داشت از واژه‌های فارسی استفاده می‌شد چرا که مرتب در حال از دست دادن لغتها و واژه‌های فارسی هستیم.
مؤلف "جامعه شناسی انحرافات و مسائل جامعتی ایران" در ادامه به بررسی بخشهای مختلف این کتاب پرداخت و گفت: بخش اول کتاب به جهانی شدن و دموکراسی می‌پردازد. یعنی از بحث جهانی شدن شروع می‌کند و به قومی شدن می‌رسد. فصل دوم کتاب به زندگی بدون دولتها می‌پردازد. این نوع زندگی در مفهوم، به معنای زندگی بدون ملتها نیز نمی‌تواند باشد.
وی افزود: در فصل سوم به دموکراسی مشارکتی و بازسازی محله‌های شهری می‌پردازد. در این فصل به آرای مکتب شیکاگو اشاره شده است. در فصل پنجم به دیاسپورا پرداخته شده است. اگر این واژه به زبان اصلی هم می‌خواست به کار رود باید دایاسپورا آورده می‌شد و این در حالی است که واژه "پراکنش" را معادل آن داریم.
وی در ادامه یادآور شد: بخش دوم کتاب مشتمل بر هفت فصل است. این بخش نیز دارای مقالاتی است که بررسی هر کدام مستلزم تخصصی خاص است. واژه "جماعتی" به جای community به کار رفته است. باید توجه داشت هر لغت که ایجاد می‌شود باید ترکیبات آن نیز معادل‌سازی شود. جماعتی در عربی و فارسی به معنای اجتماعی نیست.
وی تصریح کرد: دو واژه community و society با یکدیگر یکی نیستند. در society اشتراکات بیشتر انفرادی است و اشاره به گروهی دارد که در شهرها غریب افتاده‌اند. نوع رابطه در society قراردادی است. این در حالی است در community نوعی رابطه عاطفی، ذاتی، خونی و خاکی وجود دارد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه واژه جهانی شدن نیز معادل درستی نیست گفت: جهانی شدن برای تبیین این پدیده معادل درستی نیست. چرا که بخش بزرگی از جهان جهانی شده ولی همه جای آن جهانی نشده است. بهتر است به جای این واژه "جهان بندی" یا "جهان وندی" آورده شود. از زمانی که مدرن شدیم و دولت را قبول کردیم و در اثر آموزشهای مدرن ما به جهان بند شدیم و "جهان وند" شدیم.
وی افزود: در حالی واژه جهانی شدن به کار می‌رود که خیلی از مردم نه تنها جهان را بلکه کشورهای خود را نیز نمی‌شناسند. جهانی شدن در وهله اول احساس ملی را بیشتر برانگیخته است و community ها نیز در برابر ملی شدن بیشتر فعال شدند. قومیتها در مقابل ملت وندی مقاومت می‌کند و ملتها نیز در برابر جهان وندی مقاومت و ایستادگی می‌کنند.
وی در پایان این کتاب را اثری شایسته و قابل توجه خواند و مباحث آنرا گوناگون و مختلف دانست.
هوشمند: بحث اقوام از مباحث مهم جامعه ایران است که باید از جهات مختلف به آن نگریسته شود
در ادامه این نشست احسان هوشمند پژوهشگر مطالعات قومی با اشاره به اینکه فکوهی خونی تازه در حوزه انسان شناسی جاری کرده و کارهای ارزنده‌ای در این حوزه انجام داده گفت: فکوهی در حوزه‌های انسان شناسی، جامعه شناسی و مطالعات میان رشته‌ای تلاش جدی داشته است و کتاب "همسازی و تعارض در هویت و قومیت" نیز جالب توجه و حائز اهمیت است.
وی افزود: بحث اقوام از مباحث مهم جامعه است. جامعه ایران در ارتباط با اقوام ویژگی خاصی دارد. چرا که این اقوام در آنسوی مرزها نیز امتداد یافته‌اند. از حوزه‌های گوناگون باید به بحث اقوام نگریست.
وی افزود: کتاب دارای اشکالات ویراستاری و اغلاط زیادی است که شایسته نام نویسنده و ناشر نیست.
وی در ادامه به مباحث محتوایی کتاب اشاره و گفت: برخی بحثها در کتاب ژورنالیستی بوده است. برای نمونه گفته شده که وهابیت را به راه اندختند. این یک نگاه ژورنالیستی است و برای بررسی وهابیت باید ابعاد آن به طور دقیق مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. تفاوت سطوح ملی و قومی در کتاب گم است.
وی تصریح کرد: در کتاب نویسنده به آموزش عالی و عدالت اجتماعی توجه نکرده است. برای نمونه در دانشگاهها و نظام آموزشی ما، ورود نخبگان به فضای ملی محدود شده است. در دانشگاه زاهدان اکثر پذیرفته‌شدگان بومی هستند که از جنبه عدالت اجتماعی قابل تأمل است. چرا که دسترسی آنها به شهرهای بزرگ و جاهای پیشرفته محدود می‌شود.
این پژوهشگر در ادامه یادآور شد: فکوهی در حالی در این کتاب بحث بی دولتی به معنای کوچک شدن دولت را مطرح می‌کند که راهکارهای ارائه شده در کتاب همه توسط دولت باید اجرا و انجام شوند.
وی در ادامه به نقد دیدگاه فکوهی درباره موزائیکی بودن جامعه ایران پرداخت و گفت: فکوهی معتقد است که اقوام در جامعه ایران شبیه موزائیک هستند و این در حالی است که این اقوام مانند ملاطی در هم تنیده هستند. پژوهشهای قومی در ایران اگرچه جوان است ولی گسترده است. در این حوزه آسیبهای زیادی متوجه جامعه علمی است.
نظر شما