به گزارش خبرنگار مهر، محمد حسن‌پور در این نشست گفت: باورهای نادرست از واژه‌نامه‌ها در کتابهای امروز ایران سبب شده به این مقوله مهم نگاه تزئینی شود.
محمد حسن‌پور در این نشست به آسیب‌شناسی واژه‌نامه و واژه‌نامه نگاری پرداخت و گفت: برخی از مواقع واژه‌نامه‌ها به مبحثی اطلاق می‌شود که همانند فرهنگ لغات است در صورتی که تعریف درست واژه‌نامه‌ها این است که معادلهای واژه‌ای به زبان یا زبانهای دیگر در آن آورده شود.
وی افزود: در واژه‌نامه‌ها به خصوص در کتابهای ترجمه باید واژه‌های مبدا و نمایه‌های آن نوشته و در پایان کتاب برای مرور مخاطب آورده شود در حالی که واژه‌نامه‌های امروزی کیفیت مطلوبی در این مبحث ندارد و اصلا به زبان مبدا در آنها توجه نمی‌شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مولف یا مترجم باید در انتهای کتاب و در واژه‌نامه‌ها به فهرست، پیشگفتار، واژه‌نامه و نمایه توجه کند اظهارکرد: در حال حاضر یک نابسامانی ساختاری در واژه‌نامه‌های کتب مشاهده می‌شود و این مسئله تنها به دلیل آن است که از این مقوله باورهای نادرستی وجود دارد.
وی مقصران اصلی در این مبحث را مترجمان، ناشران، بخش علمی و اجرایی کتب و مسئولان فرهنگی دانست و بیان کرد: این افراد مبحث واژه‌نامه‌ها را در کتب را به بیراهه کشیده‌اند و هیچکدام نمی‌تواند از سایه این مسئولیت کنار بروند.
حسن‌پور تاکید کرد: باورهای نادرست ناشران در ضرورت استفاده از واژه‌نامه‌ها که جز جدانشدنی و گریزناپذیر کتابهای خوب و معروف دنیا است سبب شده مولفان نیز این مقوله مهم را ناضروری بدانند و به آن اعتقادی نداشته باشند.
وی ادامه داد: این درست است که در حال حاضر واژه‌نامه‌ها و فرهنگهای فراوانی برای خوانندگان وجود دارد اما هنوز هم برخی از کتا‌های نیاز مبرمی به واژه‌نامه دارند زیرا علم که ایستادنی نیست و همیشه در حرکت است.
حسن‌پور با اشاره به اینکه نشر دانشگاهی واژه‌نامه‌های مصوب و خوبی دارد گفت: این یک باور غلط است که بتوانیم در تمامی کتابها ازهمین واژه‌نامه‌ها استفاده کنیم. دانش دنیا در حال بروز شدن است و ما نمی‌توانیم متوقف بمانیم.
وی با انتقاد از مسئولان فرهنگی برای عدم توجه به واژه‌نامه‌ها افزود: در حال حاضر به دلیل باورهای نادرست داوران به این مقوله در انتخاب کتابهای برتر هفته، ماه، فصل و سال به واژه‌نامه نگاه تزئینی می‌شود و امتیاز ویژه این مقوله چشم بسته به مولفان یا مترجمان اختصاص می‌یابد.
به گفته وی، به عبارت ساده‌تر کتابهایی که تنها واژه‌نامه‌های طولانی دارند از نظر داوران چهار فصل هستند و کتاب سال شدن آنها قطعی است و این اشتباهی بزرگ است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: هم‌اکنون در بیشتر کتابها مشاهده می‌شود که پانوشت کتابها در واژه‌نامه می‌آید و هیچ فرقی میان آنها نیست در حالی که تعریف این دو مقوله به شدت از یکدیگر متفاوت است.
وی در ادامه سخنانش به مقوله استفاده از واژه‌نامه‌های علوم پایه اشاره کرد و افزود: مترجمان به هیچ وجه از واژه‌نامه‌های جامع استفاده نمی‌کند به طوریکه برای یک کلمه انگلیسی system ده‌ها معنای اشتباه برگزیده شده که سبب سخت‌شدن و گاهی اشتباه شدن جمله می‌شود.
حسن‌پور تاکید کرد: مترجمان ما باید متخصص باشد یک متخصص شیمی به درستی نمی‌تواند کتاب ریاضی، فیزیک و زیست‌شناسی ترجمه کند که سبب به اشتباه انداختن دانشجویان شود.
وی نرم‌افزار ترجمه را از دیگر معضلات جامعه‌ای امروز دانست وگفت: این نرم‌افزارها به شدت به زبان فارسی و ویراستاری کتابها صدمه می‌زند که به هیچ عنوان قابل جبران نیست.
این پژوهشگر از مسئولان کتابهای امروز ایران خواست که تنها در صورت نیاز و نه به دلیل امتیازگیری واژه‌نامه‌ها را به بخش پایانی کتابها بیفزایند و از مترجمان خواست کتابهایی را ترجمه کنند که از دانش آن آگاه هستند.
وی در ادامه گفت: کتابهایی باید ویرایش شود که با معادلهای واقعی آن به طور کامل آشنا هستند و در هنگام ترجمه برابر نهادها را ثبت و در واژه‌نامه‌ها آورده شود.
منصوری: رسم‌الخط زبان فارسی نباید آزاد باشد
همچنین رضا منصوری از برخی از نهادها و استادها برای آزاد گذاشتن رسم‌الخط زبان و ادب فارسی انتقاد کرد و گفت: رسم‌الخط زبان فارسی نباید آزاد باشد.
رضا منصوری در این مراسم درباره ویرایش ساختاری و انواع نمایه گفت: آزاد گذاشتن رسم الخط در زبان و ادبیات فارسی یک تهدید جدی است که باید اصلاح شود.
وی افزود: در حال حاضر اصل افزایش سرعت در زبانهای زنده دنیا دیده می‌شود که این سرعت بر روی ساخت و چگونگی مفاهیم تاثیر مستقیم دارد.
استاد ادبیات و زبان فارسی اظهار کرد: باید در این سرعت انتقال توجه کرد که نثر فارسی دستخوش تغییرات ساختاری نشود به طوریکه این زبان ظریف بودن خود را از دست ندهد و دچار پیچیدگیهای خاص نشود و این جز در سایه یکدست کردن رسم خط و نامها امکانپدیز نیست.
وی با اشاره به اینکه نهادها بادی در یک رسم الخط توافق کنند و آنها را سرلوحه نوشتاری قرار دهند ادامه داد: این نهادها باید نثر روان را در نظر بگیرند و در مورد رسم‌الخط تصمیمگیری کنند. یک کتاب می‌ٱواند در مفهوم پیچیدگی داشته باشد اما در نثر این پیچیدگی انحراف است.
منصوری گفت: هر نثر مدرنی در دنیای امروز روان است اما در بطن آن اطلاعات انبوه و دشواریهای وجود دارد که به روانی نثر صدمه نمی‌زند.
وی اضافه کرد: دلیل نمی‌شود که اگر اطلاعات ما بسیار حجیم و سخت است نثر آن هم گیر داشته باشد نثر روان سبب آسانی خواندن و جذب مخاطب می‌شود.
به گفته وی اگر مسئولان امر در ای مورد بی‌توجه باشند متن فارسی نقش خودش را از دست می‌دهد و ذهن و تفکر فارسی رشد نمی‌کند در نتیجه باید از هم‌اکنون جلوی این آسیب گرفته شود.
این پژوهشگر به زبان مخفی نوجوان و جوانان ایرانی اشاره و گفت: اگر به زبان پارسی و روانی آن توجه نشود استعدادهای نوشتاری این نسل در بالقوه می‌ماند و شکوفا نخواهد شد. البته باید در نظر گرفت که زبان امروزی نباید به ادبیات راه پیدا کند که متاسفانه می‌بینیم راه پیدا کرده است.
وی تاکید کرد: در حال حاضر زبان جوانان ما به یک زبان زیرپوستی تبدیل شده که سبب می‌شود واژه‌هایی در ادبیات ما پا بگذارد که اصلا به صلاح نیست و نکته بدتر این است که این ادبیات در دنیای امروز به سرعت در اینترنت پخش می‌شود و ترجمه آن فاجعه به بار می‌اورد.
منصوری جدایی نوشته و زبان را امکان‌ناپذیر ذکر کرد و گفت: بدون در کنار هم قرار دادن متن و نوشته بررسی زبان و ادب فارسی غیرقابل باور است اصلا بدون این دو نمی‌توان درباره زبان حتی فکر کرد.
وی با ابراز خرسندی از پیشرفت نوین زبان فارسی اظهارکرد: باید مراقب انحرافها در این پیشرفت باشیم.
کافی: زبان‌فارسی مفهوم‌ساز نیست
علی کافی نیز معتقد است زبان فارسی زبان دوم است که خوداتکا در اصطلاحات و مفهوم‌ساز نیست و از ساخت واژه‌های زبانهای بیگانه مانند انگلیسی که زبان اول استفاده می‌کند.
کافی در این نشست گفت: در واژه‌نامه‌نگاری دو نوع زبان وجود دارد که اولی آن زبانهایی هستند که خوداتکا هستند و دومین آنها زبانهایی هستند که از زبان اول بهره می‌گیرند.
وی با اشاره به اینکه زبان فارسی در گونه علمی و خاصه در اصطلاح‌گزینی زبان دوم محسوب می‌شود افزود: واژه‌نامه باید طوری نوشته شود که کوتاه شدن فرهنگ فراگیری را به دنبال داشته باشد.
این نویسنده ادامه داد: در زمینه واژه‌نامه‌نگاری نه تنها باید به واژه‌هایی گلچین شده برای هرحرف الفبا توجه ویژه‌ای کرد بلکه برای بسیاری از واژه‌ها نیز به نوشتن یکی دو معنی بسنده کرد که آن معنی بستگی به نوع کتاب دارد.
وی اظهارکرد: بسیاری از واژه‌ها در واژه‌نامه‌نگاری هم‌معنی اسمی و هم مصدری دارند و باید در بیشتر موارد تنها معنی اسمی و یا مصدری آنها نوشته شود که متاسفانه این اصل به هیچ عنوان در ایران رعایت نمی‌شود.
کافی بیان کرد: برای بسیاری از اسامی و افعال نیز که دارای اشکال صرف و نحوی دیگری مانند صفت، قید، اشکال فاعلی، مفعولی، مرخم، اضافی و دیگر اشکال هستند باید از نوشتن همه این اشکال برای هر واژه چشم‌پوشی کرد.
وی با اشاره به اینکه دو زبان اصلی باید به مانند هم ترجمه شوند ادامه داد: در واژه‌نامه نگاری باید توجه کرد که نخست واژه‌های نمونه را وارد تارنما کنیم و سپس اندک اندک و پیوسته واژه‌های به روز شده دیگری را از دفتر اصلی به فرهنگ نمایش داده شده اضافه کنیم که این بهترین حالت ممکن است.
نظر شما