به گزارش خبرنگار مهر، مجموعه نشستهای "جلوه‌گاه هنر قدسی" عصر عصر یکشنبه 15 اسفند با سخنرانی دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر پرویز ضیاء شهابی، دکتر محمد رجبی و دکتر ایرج داداشی در محل حوزه هنری وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی آغاز شد.
در نخستین نشست حاضران به بحث و گفتگو درباره "هنر و زیبایی در ادوار تفکر و مسئله هنر قدسی" پرداختند. این نشستها از سوی دفتر مطالعات دینی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی با همکاری معاونت پژوهش و آموزش حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار می‌شود.
در این نشست دکتر پرویز ضیاء شهابی استاد فلسفه دانشگاه هنر با اشاره به اینکه دوران جدید زمان دور شدن انسان از ساحت قدسی است، گفت: دور شدن گاهی به معنای پشت کردن به چیزی و مدام از آن دور شدن است.
وی افزود: نزدیک شدن به آن خواسته و گنج مستلزم عوض کردن راه است. گاهی این دور شدن از گنج با نوعی غفلت هم همراه است و انسان نمی‌داند و آگاهی ندارد که از آن گنج دور شده یا در حال دور شدن است.
شهابی تصریح کرد: اینکه هنر موضوع تعقل فلسفی باشد و به عنوان یک رشته مستقل مد نظر باشد از ویژگیهای دوران جدید است و به اواسط قرن 18 باز می‌گردد و بعد از آن زیبایی شناسی باب شد.
استاد پیشین دانشگاه فردوسی مشهد افزود: لفظ زیبایی شناسی از واژه حس شناسی تشکیل شده است. کانت در نقد قوه حکم که بعد از نقدهای عقل نظری و عملی نوشته مبحث زیبایی شاسی (استتیک) را به صورت منسجم و تئوریک بحث و بررسی کرده است.
وی یادآور شد: هگل نیز در درسهایی که در دانشگاه برلن ارائه داد در مورد زیبایی شناسی بحث کرده است. درسگفتارهای هگل بعدها توسط شاگردانش در سه جلد منتشر شد. هگل هنر را جلوه محسوس امر معقول و معنوی تعریف کرده است. او می‌گوید در حال حاضر زمان آن گذشته که هنر بتواند والاترین نیازهای روح را برآورده کند و آنچه بر عهده هنر بود به علم محول شده است.
شهابی یادآور شد: در حال حاضر در مقایسه با دوران مدرن که احساس خستگی و ملال وجود داشت، تمنا و اشتیاقی نسبت به آنچه مورد غفلت واقع شده پدید آمده و برخی به دنبال آن هستند.
وی در ادامه به بازخوانی آرای افلاطون درباره زیبایی پرداخت و گفت: افلاطون کتابی به نام زیبایی ندارد. او در کتابهای گوناگون خود که به اسم اشخاص می‌نوشت بحث زیبایی را مورد بررسی قرار داده است. در کتاب فایدون، افلاطون بحثی را مطرح کرده که می‌توان آنرا خلاصه فلسفه او نامید. او می‌گوید :هر چه زیباست، زیباست، اما به زیبا. یعنی هیچ زیبایی، صد درصد زیبا نیست.
وی افزود: خود زیبا، از نظر افلاطون نه این شخص یا آن چیز بلکه خود زیبا را به وجهی به کار می‌برد که با خیر مطلق مطابق است. بحث افلاطون درباره زیبایی به مباحث جدید درباره زیبایی نزدیک نیست. اما مباحث ارسطو درباره زیبایی به مباحث جدید نزدیک است.
رجبی: درهنر قدسی بارقه‌ای الهی وجود دارد
در ادامه این نشست دکتر محمد رجبی پژوهشگر هنر به بررسی هنر قدسی پرداخت و گفت: آنچه موضوع هنر قرار می‌گیرد و اطلاق زیبایی به آن شده، نکته‌ای فراتر از وجه معقول اشیاء است. عقل به معنای عقل استدلالی آن نقطه ممیزه‌ای است که هنر به آن التفات دارد. از این جهت می‌بینیم که بین چند امر مشابه به لحاظ معقول و محسوس ما یکی را برمی‌گزینیم و آنرا می‌پسندیم.
رجبی یادآور شد: "آن" هر چیزی به دل می‌نشیند و هنر نیز بر آن تمرکز پیدا می‌کند. زیبایی باطنی هر چیز معطوف به همان "آن" است. لذا در تعریف زیبایی باید توجه داشت که در هر نظرگاهی "آن" هر چیز باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه در هنر قدسی "آن" بارقه‌ای الهی است که در هر چیز می‌درخشد و حلقه وصل با باطن شیء می‌شود گفت: حقیقت کل اشیاء خداوند است. در هنر شیطانی هم "آنی" وجود دارد که آن حلقه وصل را وارونه می‌کند. یعنی به جای آنکه به حق وصل کند به نفس وصل می‌کند.
رجبی با اشاره به عنوان نشست، ادوار را زمان خاصی ندانست و گفت: ادوار در این بحث به معنای یک زمان خاص نیست بلکه به معنای احوال است. انسان در دورانی آینه‌ای بود در مقابل خداوند و لذا هنرش قدسی بود. در حدیثی از امام رضا(ع) این موضوع بیان شده است. ایشان می‌فرماید انسانهای نخستین تا زمان قوم نوح به گونه‌ای اهل حضور بودند که تمام حجابهای ملکوت برایشان کنار رفته بود و انسانها هر روز به معراج می‌رفتند. ولی در زمان قوم نوح حجابها و آلودگیها شدت یافت و بشر از آسمانها منقطع و دوران ظلمت و تاریکی آغاز شد.
وی در پایان تأکید کرد: بشر در هر دوره‌ای که این حجاب را خراب و عهد قدیم را ایجاد کند دوره‌ای جدید احیاء کرده است.
دومین نشست با موضوع "طریقت معنوی در متون، صنایع و هنرهای دوره اسلامی" با حضور دکتر اسماعیل بنی‌اردلان، دکتر مختار علیزاده و دکتر محمد علی رجبی روز دوشنبه 16 اسفند و نشست سوم با عنوان "صور خیال در ادبیات و هنرهای دوره اسلامی" با حضور دکتر رضا داوری اردکانی، دکتر حسن بلخاری و دکتر مجتبی مطهری روز سه‌شنبه 17 اسفند برگزار می‌شود.
نظر شما