سحرخیز: جلوه‌های بصری در ایران بر خلاف دنیا کاری فردی است

به گزارش خبرگزاری مهر، دومین نشست تخصصی هفتمین جشنواره‌ بین‌المللی پویانمایی تهران عصر دوشنبه شانزدهم اسفند با موضوع "نقش پویانمایی در جلوه‌های بصری" و سخنرانی امیر سحرخیز برگزار شد.

سحرخیز با معرّفی خود به‌عنوان یکی از کسانی که از حوزه‌ پویانمایی به جلوه‌های بصری وارد شده است و توضیح درباره‌ فعّالیّت‌های استودیو روشنا، بحث را با نمایش نمونه فیلم‌هایی که ترکیبی از پویانمایی در جلوه‌های بصری آن‌ها به کار رفته بود، آغاز کرد.

وی با نمایش نمونه‌ جلوه‌های بصری در مجموعه تلویزیونی "مختارنامه" و فیلم‌های سینمایی "یک حبه قند"، "گلوگاه"، "آواز گنجشک‌ها"، "خواب لیلا" و "دایره زنگی" ادامه داد: جلوه‌های بصری در ایران مفهومی گنگ و مبهم است. زمانی‌که به تیتراژ فیلم‌ها و مجموعه‌ها نگاه می‌کنیم، هیچ‌وقت شاهد تغییر اسم صدابردار یا صداگذار نیستیم، امّا برای جلوه‌های بصری هر بار عنوان تازه‌ای می‌بینیم.

این کارگردان فیلم‌های پویانمایی اظهار کرد: بیش‌تر اوقات از عنوان جلوه‌های ویژه استفاده می‌شود که منظور از آن جلوه‌های بصری نیست. چراکه جلوه‌های ویژه در صحنه انجام می‌شود، امّا جلوه‌های بصری سرصحنه اتفاق نمی‌افتد و اگر هم اتفاق بیفتد به مقدماتی نیاز دارد. جلوه‌های کامپیوتری و یا جلوه‌های رایانه‌ای نیز عنوان‌های دیگری هستند که برای این کار استفاده می‌شوند و عنوان خوبی نیستند برای این‌که در جلوه‌های بصری آشنایی با رایانه و یا نرم‌افزار اصل نیست. گاهی نیز عنوان طولانی جلوه‌های ویژه‌ی بصری رایانه‌ای به کار می‌رود.

سحرخیز با اشاره به تاریخچه‌ کاربرد جلوه‌های بصری در ایران گفت: در کشور ما وقتی از جلوه‌های بصری نام می‌بریم، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد کوراماکی است. به دلیل این‌که جلوه‌های بصری رشته‌ای نوپا است و هنوز جایگاه آن مشخص نیست. در همه‌جای دنیا کسی که مسئول جلوه‌های بصری است در امور مختلف سررشته دارد، امّا لزوماً یک کارشناس فنی نیست. افرادی با تخصص‌های متنوع حضور دارند که عضو گروه هنری فیلم هستند. یعنی این‌گونه نیست که در جلوه‌های بصری به‌ دلیل این‌که ابزار کامپیوتر است، حتماً باید یک متخصص فنی کار را برعهده بگیرد.

وی افزود: در زمینه‌ پویانمایی نیز این اتفاق افتاده است؛ ابزارهای سنتی جای خود را به رایانه داده‌اند و به دلیل دید اشتباه، ناخودآگاه گروه جلوه‌های بصری را عوامل فنی درنظر می گیرند. سحرخیز با بیان تفاوت‌های کار در زمینه‌ جلوه‌های بصری در ایران نسبت به کشورهای دیگر گفت: جلوه‌های بصری در ایران یک کار فردی است، امّا در همه‌جای دنیا جلوه‌های بصری کار گروهی به شمار می‌رود و برای ترکیب انیمیشن و جلوه‌های بصری از هنر انیماتور استفاده می‌کنند.

این انیماتور افزود: فیلم‌هایی هستند که در آن‌ها شخصیت اصلی انیمیشن است و از پایه ساخته می‌شود. مانند فیلم‌های "آلیس در سرزمین عجایب"ٰ، "گارفیلد" و یا فیلم "ماسک" تنها با حضور تکنیسین‌های فنی ساخته نشده و مسلماً انیماتور در این پروژه حضور داشته است. در "استورات کوچک" نیز با این‌که فیلمی زنده است، ما شاهد حضور یک شخصیت انیمیشنی هستیم.

سحرخیز ادامه داد: بسیاری از فیلم‌ها در دنیا از امکانات فنی کامپیوتر در زمینه‌ جلوه‌های بصری استفاده می‌کنند، امّا کمبود ما در ایران در بخش‌هایی است که هنوز هنرمندان انیمیشن وارد آن نشده‌اند.

وی با طرح این سؤال که چرا در زمینه‌‌ جلوه‌های بصری اتفاق تازه‌ای در سینمای ایران نمی‌افتد؟ توضیح داد: دوستانی که در حوزه‌ انیمیشن فعال هستند به جلوه‌های بصری وارد نمی‌شوند و تا زمانی‌که انیماتورها فعّال نشوند، اتفاق جدیدی نمی‌افتد. اتفاقی که الان در سینمای ایران رخ می‌دهد این است که بالاخره بعد از سال‌ها برای فیلم‌ها استوری‌برد تهیّه می‌شود. در ایران گاهی حتّی برای انیمیشن نیز استوری‌برد وجود ندارد.

سحرخیز تأکید کرد: به‌ نظر من بیش‌تر کسانی که وارد این حوزه شده‌اند کسانی هستند که تخصص فنّی و کامپیوتر دارند، درحالی‌که باید رابطه‌ انیماتورها با سینما تقویت شود و سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد که بخواهد در این زمینه هزینه کند.

وی ادامه داد: وقتی از انیمیشن در فیلم استفاده می‌شود، محصول نهایی به سینمای کودک نزدیک است. نمی‌دانم سینمای کودک در ایران وجود دارد یا ندارد؟ امّا خیلی کم‌تر این اتفاق می‌افتد که وقتی تقاضایی وجود ندارد، کسی برای دل‌خوشی کاری در این زمینه انجام دهد. اگر هم تولید وجود داشته باشد معمولاً جهت درستی ندارد. برای این‌که حضور هنرمند پویانما در جلوه‌های بصری خیلی کم‌رنگ است و در نتیجه، اتفاق خاصی نمی‌افتد. تازمانی‌که به جلوه‌های بصری به عنوان یک شاخه هنری دیده نشود، تفاوت شاخصی ایجاد نخواهد شد. چیزی که شاید یکی، دو مورد در سینمای ایران اتفاق افتاد نیز بیش‌تر از جلوه‌های بصری، معضلات بصری بود.

سحرخیز در پایان فقدان نگاه هنری و عدم‌حضور گروه تولید انیمیشن را از تفاوت‌های سینمای ایران با سینمای کشورهای دیگر عنوان کرد و گفت: باید طراح شخصیت، استوری‌برد، مدل‌ساز، انیماتور را نیز به گروه جلوه‌های بصری افزود تا شاهد اتّفاق جدیدی در سینمای ایران باشیم.