به گزارش خبرنگار مهر در بندرعباس، بارندگیهای چند روز و هفته های اخیر را شاید بتوان سنگ محک خوبی برای شناسایی و تحلیل وضعیت تاسیسات شهری در بندرعباس دانست، وضعیتی که چند ساعت بارندگی در روز منجر به براه افتادن سیلِ ناشی از بارندگی و امواج دریایی در خیابانهای شهر و به خصوص نواحی ساحلی شود.
باید دید چرا در اقلیمی که همه میدانند تنها در یک فصل آن بارندگیهای تند و رگباری وجود دارد، چنین اتفاقاتی رخ دهد، آیا گرما و آفتابی بودن همیشه هوا مسئولان شهری را نسبت به نظارتها و بررسیهای لازم غافل کرده یا درست شکل نگرفتنِ پایه های تاسیسات شهری است که اکنون مشکلاتش را با اندکی فشار از هر گوشه ای فریاد میزند.
برای پاسخ به این سوالها ابتدا سیلهای شهری بندرعباس بررسی شده و سپس به بیان دلایل ضعف شهری در این باب پرداخته می شود، سیلهای شهری در بندرعباس از دو عامل ناشی می شوند،1- بارندگیهای شدید و رگباری، 2- امواج و طوفانهای دریایی.
امواج دریایی چون توده های غلتان آب هستند که به واسطه بروز آشفتگیهایی چون بادهای قدرتمند، زمین لرزه و یا لغزش زمین در مناطق ساحلی شکل می گیرند، از سویی بارندگیهای شدید و رگباری پدیده ای هوا شناختی و از ویژگیهای بارشی بندرعباس در نیمه دوم سال است، آب عامل مشترک این دو پدیده که سیلهای شهری بندرعباس را شکل می دهند، است که باید با مهار کردن و هدایتش به مسیرهای صحیح از قدرت تخریبی و تهدیدی آن در دو سطح جانی و به خصوص مالی در شهر کاست.
ضررهای مالی به گونه های مختلفی در این پدیده شهروندان بندرعباسی را درگیر می کند از جمله این موارد رانندگانی اند که اتومبیلهایشان در نواحی دچار سیل شهری، گیر می کند و یا بازاریانی اند که در بازارهای امتداد ساحل در بندرعباس مغازه دارند و به هنگام وقوع پدیده سیل ناشی از امواج در این محدوده به دلیل همسطح زمین بودن، متضرر زیانهای مالی می بینند.
اما دلایل شهرساختی تشدید این پدیده ها و تبدیل شدنشان به سیلهای شهری در بندرعباس نیز را باید مورد کنکاش قرار داد. مسئله سیلِ شهریِ ناشی از بارندگیهای رگباری که در کل شهر (بندرعباس) قابل مشاهده است، عموما به واسطه مسائلی چون ساخت و سازهای خودانگیخته که قوانین ساخت شهری را مورد توجه قرار نداده و عدم وجود سیستم فاضلاب شهری شکل می گیرد، عواملی که منجر به بی توجهی به شیب معابر و آب روهای کنار آنها در هنگام ساخت شده و سبب می شود تا در مواقع بارندگی هندسه معابر به جای جمع آوری آبهای سطحی، آبهای سرگردان را شکل دهند.
بدین سان مسئله ای را که می توانست با اندک توجه مهندسی در ساخت معابر و استفاده از خورها، این فرصتهای طبیعی شهر که امکان مکیدن آب سطح شهری را دارند، حل شود، در سایه بی توجهی به عوامل طبیعی چون جذب یا تبخیر سپارده می شود.
این مسئله در طی بارندگیهای چند روزه خود را فراتر از آبهای سرگردان که به صورت آبگرفتگیهای شدید معابر متجلی می سازند و عبور و مرور عابرین و اتومبیلها را با مشکل و در مواقعی مختل می کنند و بدین سان آشفتگی و عدم شکل گیری صحیح زیرساختها و استفاده نکردن از امکانات طبیعی موجود شهر چون خورها، باعث می شود تا تاسیسات شهری در مواقع نیاز توان پاسخگویی به موقع را نداشته و زندگیِ شهریِ شهروندان را دچار اختلال و آشفتگی کند.
دومین نوع سیل شهری در بندرعباس، سیلهای ناشی از امواج و طوفانهای دریایی است که به خصوص در نوار ساحلی جولان می دهند، این نوع از سیلهای شهری علاوه بر این که برای پشت سر گذاردنِ شرایط نیازمند رعایت اصول زیرساختی اند، برخوردهای تعدیلی را نیز طلب می کند تا شرایط بحران به آرامی و بدون آسیب پشت سر گذارده شود. در این رابطه استفاده درست و صحیح از خورها و توجه به نقش آنها را به عنوان حایلهایی موثر در زمان بروز طوفانهای دریایی در جذب آب، بسیار حائز اهمیت است. مسئله ای که گویی تنها بعد از این حوادث توجه مسئولان شهری را آن هم در حد لایروبی خورها به خود جلب کرده است.
در پی آنچه تا کنون بیان شد، می توان چنین بیان داشت که در برخورد با هر پدیده ای عامل مهم، آگاهی از احتمال بروز آن و شناسایی و تعیین مناطق تحت تاثیر این پدیده است و پیش نیاز برنامه ریزی برای آنها وجود اطلاعات دقیق و صحیح از داشته های مکانی و نیروی انسانی مورد نیاز و در ادامه استفاده درست و به موقع از آنهاست.
در باب سیلهای شهری بندرعباس می توان چنین جمع بندی کرد که درست است که جبر جغرافیایی شهر چنین حوادثی را برای شهر اجتناب ناپذیر می سازد اما خسارتها فقط ناشی از این حادثه طبیعی نیستند بلکه به شکنندگی، آسیب پذیری و آماده نبودن عناصر شهری در معرض خطر برای پاسخگویی نیز بستگی دارد که خود منتج از عدم استفاده و یا استفاده نادرست از امکانات و توانمندیهای شهری است.
باید دید چرا به خورها این اکوسیستمهای پویا در بندرعباس تنها به شکل زخمهای پیکر شهری نگاه می شود و فواید آنها از نظر دور نگاه داشته می شود و یا چرا حداقلهای شهرسازی در هنگام اجرای طرحهای شهری چون شیب درست معابر و آبروهای کنار آنها رعایت نمی شود.
هر چند نباید از نظر دور داشت که بندرعباس، شهری است که به واسطه رشد شتابان، سریع و خودانگیخته ای که در دوره ای بدان تزریق شد و هم اکنون نیز ادامه دارد در زمینه های شهری به ویژه تامین زیرساختها و تاسیسات دچار آشفتگی هایی است، آشفتگی هایی که فائق آمدن بر آنها مستلزم هزینه های مالی و زمانی زیادی برای شهر است.
اما با این وجود انتظار می رود که مسئولان شهری علاج واقعه پیش از وقوع کرده و حداقل الزاماتی را به واسطه جبر جغرافیایی و مکانی بندرعباس برای طرحهای عمرانی شهری قائل باشند تا اندک بارندگی و طغیان دریایی ارتباطات و مراودات شهری را در هر دو سطح پیاده و سواره مختل نکند چراکه همین تحلیل ساده از شرایط شهر در زمان بارندگی و طغیان دریا حاکی از این است که تنها ضعف و آشفتگیهای ناشی از رشد شتابان شهری نیست که به معضلات شهری می انجامد بلکه بی توجهی مسئولان امر است که شرایط را دشوارتر از آنچه هست به نمایش می گذارد.
نظر شما