به گزارش خبرنگار مهر، مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد ایرج افشار پژوهشگر و ایرانشناس برجسته کشور صبح جمعه 20 اسفند با حضور محققان، ادیبان و پژوهشگران کشور از مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به سمت بهشت زهرا تشییع شد.
غلامعلی حداد عادل رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران، علی اکبر اشعری مشاور رئیس جمهور، سید محمود دعایی مدیر موسسه اطلاعات، حجت‌الاسلام و المسلمین سید مصطفی محقق داماد رئیس شورای تولیت و هیئت مدیره بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، سید کاظم موسوی بجنوردی رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، محمدعلی اسلامی ندوشن، محمدرضا شفیعی کدکنی، غلامرضا اعوانی، کامران فانی، احمد منزوی، ناصر تکمیل همایون،عبدالله انوار، ایرج امینی، محمدعلی دادخواه، بهمن فرمان‌آرا، داریوش شایگان، عبدالحسین آذرنگ و دیگر چهره‌های ادبی و فرهنگی کشور در این مراسم حضور یافتند.
در ابتدای این مراسم سید کاظم بجنوردی ضمن بیان سخنانی از اهدای کتابخانه شخصی مرحوم افشار به مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی خبر داد.
حجت‌الاسلام محقق داماد نیز در این مراسم گفت: اگرچه بنیانگذار بنیاد موقوفات افشار پدر ایرج افشار بود اما به یقین دلیل پیدایش این بنیاد صاحب این پیکر است. سخن از ایران و وطن‌دوستی زیاد می‌شنویم اما ایرج افشار که تمام وجودش از عشق به این سرزمین لبریز بود،از تمام توان و امکاناتش را برای ایران دریغ نکرد و تا آخرین سال‌های عمرش با پاهای خسته‌اش در کوه‌ها و دشت‌های این سرزمین سفر کرد و شرح تاریخ و سرنوشت ایران را برای ما باقی گذاشت.
وی افزود: حضرت علی (ع) فرموده است علما همواره باقی خواهند ماند. اما نمی‌دانم چرا ادامه این جمله در اعلامیه‌‌های ترحیم علمای ما درج نمی‌شود که فرمود: این شرط بقای عالم است چون صرف علم باعث باقی ماندن عالم نمی‌شود و خداوند از علمایی که می‌خواهند نامشان باقی بماند عهد گرفته در مقابل داد مظلوم و قلدری ظالم ساکت ننشینند.
راه ایرج ادامه خواهد یافت
محقق داماد که گاهی به دلیل گریه میان سخنانش وقفه می‌افتاد گفت: قلب افشار آکنده از محبت ایران و ایرانی بود. ایرج رفت ولی سر خم می سلامت شکند اگر سبویی و هنوز عالمانی هستند که به ایران و فرهنگش وفادار هستند. ایرج امروز تو در میان نیاکانت آرام خواهی گرفت ولی بدان که دوستانت راه تو را ادامه خواهند داد.
رئیس هیئت مدیره بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار در پایان سخنانش خطاب به حاضران گفت: شما راه افشار را ادامه دهید. همه ایران و فرهنگ ایران را نگاه دارید و یک‌صدا بگویید "چو ایران مباشد تن من مباد".
این سخنان محقق داماد با وجود فضای اندوهبار و غمگین مجلس با استقبال حاضران مواجه شد و حضار برای لحظاتی به تشویق پرشور وی پرداختند.
احمد اقتداری پژوهشگر تاریخ و جغرافیای ایران و از دوستان مرحوم ایرج افشار در این مراسم گفت: ایرج افشار سنگرنشین بی نظیر، مدافع و پاسدار فرهنگ، ادب و زبان فارسی به رحمت ایزدی پیوست.
وی که هنگام بیان این جملات گریه می‌کرد به سختی ادامه داد: همه ما سوگواریم و در سوگی جانکاه نشسته‌ایم. صادقانه بر این باورم و خود را تسلی می‌دهم که هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق. ایرج افشار نمرده است و با عشق لایزال به فرهنگ و ادب فارسی جاوید است.
این پژوهشگر گفت: سعدی، مولانا، حافظ و فردوسی نمرده و نمی‌میرند بنابراین افشار هم نخواهد مرد. تا زبان و فرهنگ ایرانی و فارسی زنده باشد، یاد افشار نیز زنده خواهد بود. او بزرگترین، پرتلاش‌ترین و پراثرترین سنگربان ادب و فرهنگ فارسی نه تنها در تاریخ معاصر که در تاریخ هزار ساله اخیر ایران است که با نیک‌نامی زیست و با نیک‌نامی درگذشت.
وی افزود: جلال آل احمد در یکی از مقالاتش نوشته بود ایرج افشار و احمد اقتداری گورنگارند. اینک ایرج در گور سرد جای خواهد گرفت و من آرزو می‌کنم تا زودتر بمیرم، شاید بتوانم یار غار 60 ساله‌ام را باز بینم.
به دنبال این سخنان جمعی از حاضران متاثر شده و همراه با اقتداری گریه سر دادند.
در ادامه مراسم هوشنگ دولت‌آبادی پزشک معالج مرحوم افشار که از دوستان نزدیک این پژوهشگر فقید بوده است، گفت: در این چند روز که از درگذشت او می‌گذرد به هرکس می‌رسم صاحب‌عزاست و ندیدم کسی کمتر از دیگران داغدار باشد. این خود دلیلی است بر این مدعا که افشار چه جایگاهی در دل‌ها دارد.
آسمان به همراه دوستان افشار گریست
در ادامه مراسم نماز میت به امامت حجت‌الاسلام محقق داماد بر پیکر زنده‌یاد افشار خوانده شد و استاد بر دستان دوستان، شاگردان و علاقه‌مندانش تشییع شد تا در مقبره اختصاصی خاندان افشار در بهشت زهرا آرام گیرد. با بلند شدن تابوت وی بر دستان، صدای فغان جمعیت و عده‌ای از خانواده مرحوم افشار بلند شد. هوای ابری دلگیر صبح جمعه تاثیر خاصی بر فضای مراسم تشییع داشت و بعد از انتقال پیکر مرحوم افشار به آمبولانس بهشت زهرا آسمان نیز به همراه دوستان افشار گریست.
هنگام بسته شدن در آمبولانس یکی از حاضران گفت: این همه جمعیت وقتی استاد زنده بود، کجا بودند؟
علی‌اکبر اشعری در حاشیه این مراسم در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: می‌توان گفت افشار یک مرجع بزرگ نسخه‌شناسی، ایرانشناسی وکتابشناسی بود. همانطور که در عالم دین مراجع بزرگ تقلید حضور دارند، ایرج افشار در عالم سه علم نسخه‌شناسی، ایرانشناسی و کتابشناسی چنین نقشی داشت. او علاوه بر فعالیتهای بسیارش عضو شورای اسناد و کتابخانه ملی هم بود.
افشار خاشع و فروتن بود
اشعری افزود: علی رغم عظمت و جایگاهی که این مرحوم در زمینه علوم مذکور داشت وقتی به جلسات نسخه‌شناسی دعوت می‌شد همراه با استاد عبدالله انوار و دیگر دوستان و در کمال فروتنی در این جلسات شرکت می‌کرد. این مرحوم در این نشستها اسنادی را که مردم برای فروش به سازمان پیشنهاد می‌دادند با دقت فراوان بررسی می‌کرد و نظر خود را به ما ابلاغ می‌کرد.
نکته مهمی که از ایشان به یاد دارم همین روحیه تواضع و فروتنی‌شان در مقابل عظمت علمی و جایگاهشان است و همیشه نوعی علاقه به خدمت‌رسانی در او مشاهده می‌شد.
کامران فانی نویسنده و محقق نیز در حاشیه این مراسم در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: مهمترین زمینه فعالیت مرحوم افشار ایرانشناسی بود و بدون تردید این شخصیت در خارج از ایران بیشتر شناخته شده است. او بنیانگذار بسیاری از رشته‌های ادبی و فرهنگی در کشور بوده است. برای اثبات این مدعی فقط کافی است به برخی از نهاد‌هایی که به همت او یا زیرنظرش کار می‌کردند اشاره کنیم.
کتاب و کتابشناسی بزرگترین نماینده‌اش را از دست داد
وی افزود: انتشار دومجله کتابشناسی و ایرانشناسی با نامهای "راهنمای کتاب" و "آینده" ظرف مدت بیش از 40 سال، بنیانگذاری کتابداری ملی ایران، فهرست نویسی 50 هزار مقاله فارسی که تا جلد هفتم به انتشار رسید، فهرست نویسی نسخ خطی که هزاران نسخه در این زمینه فهرست‌بندی شدند تنها گوشه‌ای از خدمت بی‌بدیل مرحوم افشار به فرهنگ ایران زمین بود. به نظرم در واقع کتاب، کتابشناسی، نسخه‌شناسی و کتابداری برجسته‌ترین نماینده‌اش را از دست داد.
فانی گفت: جای خالی افشار پر نخواهد شد چون او مرد هزار فن بود. می‌شود افرادی را یافت که برخی از مهارتهای افشار را داشته باشند ولی همه این موارد در وجود این مرحوم جمع شده بود. پشتکار و پیگیری افشار بسیار تعجب‌برانگیز بود. او بیش از 300 کتاب و 3 هزار مقاله تالیف کرد و کمتر کسی چنین کارنامه پرباری دارد. همه این تولیدات نیز در حوزه ایران، ایرانشناسی، کتاب و کتابشناسی بود.
افشار هم عالم و هم مدیر بود
غلامعلی حدادعادل رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی هنگام تشییع پیکر مرحوم افشار در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ایرج افشار هم دانشمند و هم مدیر بود. معمولا کم پیش می‌آید این دو صفت در یک فرد جمع شود. اهالی قلم یا به مدیریت علاقه ندارند یا توان مدیریت ندارند.
وی افزود: افشار هر دو جنبه را با هم داشت و هم کارهای بزرگی چون تاسیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و اداره مجله "راهنمای کتاب" انجام داد، هم با مدیریت دوستان دانشمند داخل و خارج ایران را حفظ کرد و هم با عشق و علاقه به وطن برای چند ده سال چراغ ایرانشناسی را در داخل و خارج کشور روشن نگاه داشت.
حداد عادل گفت: مادر ایران زمین که چنین فرزندی را بار آورده است عقیم نیست و می‌توان انتظار داشت تا دوباره درخشش چنین افرادی را در عرصه فرهنگ و ادب کشور شاهد باشیم.
ایرج افشار ایرانشناس برجسته کشور پس از طی یک دوره بیماری و در اثر نوعی بیماری خونی که به قلب و ریه او آسیب وارده کرده بود عصر چهارشنبه 18 اسفندماه 1389 در سن ۸۵ سالگی درگذشت.
نظر شما