زمستان 89 فصل شورای حمایت نکردن از تولید آثار نمایشی!

اما امید اهالی تئاتر سرانجامی نداشت و مفاد شیوه‌نامه شورای حمایت و جلساتی که برای شورا تشکیل می‌شد باعث بروز واکنش‌های مختلفی از طرف اهالی و خانواده تئاتر شد. این در حالی بود که مدیرکل هنرهای نمایشی باز هم در قبال این موضوع سکوت رسانه‌ای اختیار کرد و تنها به برگزاری یک یا دو جلسه با هیئت مدیره خانه تئاتر بسنده کرد. خانه تئاتر که پاسخی از مدیرکل هنرهای نمایشی دریافت نکرد اولین واکنش را نشان داد و بیانیه‌ای را صادر کرد.

 

در بیانیه خانه تئاتر چنین آمده بود: "پیرو اطلاعیه‌ معاونت هنری وزارت‌ارشاد درباره‌ شیوه‌نامه‌ جدید تولید تئاتر، امضاء‌‌کنندگان این برگه مخالفت خود را با نادیده گرفتن عملی قراردادهای تیپ در حوزه‌ تئاتر اعلام نموده و تغییر روش‌های پی‌درپی را باعث بی‌ثباتی در روند سیاست‌گذاری‌های تولید تئاتر می‌دانیم. ما معتقدیم ابلاغ کارشناسی‌نشده‌ روش‌های تولید تئاتر و بی‌اعتنایی به نظرهای هنرمندان این هنر کهن بدعتی نادرست بوده و آزمایش شیوه‌ها و سیاست‌های جدید نباید بر پیکره‌ کل تئاتر حرفه‌ای اعمال شود. باید از کارشناسان این حرفه نظرخواهی شود. هیئت مدیره‌ خانه‌ی تئاتر بارها در این باره اعلام نظر نموده اما متاسفانه بی‌اعتنایی و سکوت تنها واکنش مسئولان بوده است.

 

شیوه‌نامه‌ جدید در واقع نادیده گرفتن عملی قراردادهای تیپ مورد تایید و توافق‌شده‌‌ خانه‌ تئاتر و معاونت هنری است. وضعیت شکننده‌ تئاتر تاب این همه تغییر پی‌درپی متاثر از تغییر مدیران را ندارد. ما بر این باوریم که شیوه‌نامه‌ جدید خسارت‌های جبران‌ناپذیری به رشد و توسعه‌ تئاتر حرفه‌ای و هنرمندان شاغل در این عرصه وارد خواهد نمود."

 

چندی نگذشت که هنرمندان و کارگردان‌های تئاتر تشکیل جلسات شورای حمایت از تولید آثار را نه تنها باعث شفاف شدن وضعیت قرارداد اجرای نمایش ندانستند بلکه به عقیده بسیاری از آن‌ها در این جلسات بخشی از حقوق اهالی تئاتر نادیده گرفته می‌شد.

 

محمد یعقوبی کارگردان "نوشتن در تاریکی" در آن زمان در گفتگویی با خبرنگار مهر گفت: یکشنبه پنجم دی‌ماه جلسه شورای ساخت نمایش "نوشتن در تاریکی" تشکیل شد. اصولا این جلسات به گونه‌ای نیستند که کارگردان و هنرمندان تئاتر از آن راضی باشند و من فکر می‌کنم اکثر کارگردان‌ها از این جلسات راضی بیرون نمی‌آیند.

 

این کارگردان و نمایشنامه نویس با سابقه تئاتر یادآور شد: این همه درباره تئاتر شهرستان و حمایت از آن صحبت می‌شود ولی سابقه فعالیت در شهرستان یکی از بازیگران نمایش "نوشتن در تاریکی" نادیده  گرفته شده است. این نادیده گرفتن تلاش هنرمندی است که در شهرستان فعالیت کرده و حال با این کار انگیزه خود را از دست می‌دهد.

 

یعقوبی افزود: شاید مرکز هنرهای نمایشی این موضوع را مطرح کند که چگونه می‌توان سابقه فعالیت در شهرستان‌ها را مشخص کرد؟ مرکز می‌تواند به راحتی از طریق یک ایمیل یا فاکس از انجمن نمایش استان یا شهرستان مورد نظر استعلام سابقه فعالیت‌ یک هنرمند تئاتر را به دست بیاورد.

 

کارگردان نمایش "نوشتن در تاریکی" همچنین از نادیده گرفته شدن دستمزد عکاسان، روابط عمومی و مدیر تولید این نمایش خبر داد و گفت: در دوره مدیریت آقای پارسایی در مرکز هنرهای نمایشی قرارداد تیپ تصویب شد و در همان ایام بود که قرارداد تیپ عکاسان تئاتر هم به تصویب رسید. اما در شورای ساخت برای عکاسان "نوشتن در تاریکی" هیچ دستمزدی در نظر گرفته نشد.
 
عضو هیئت مدیره خانه تئاتر پایین بودن دستمزدهای لحاظ شده در شورای ساخت را نسبت به میزان قبلی دستمزدها به عنوان یکی دیگر از اشکالات جلسه برگزار شده شورا دانست و یادآور شد: دستمزدی که من امسال دریافت می‌کنم همان دستمزدی است که سال گذشته گرفته بودم در حالیکه طبق قرارداد تیپ هر سال دستمزدها 15 درصد افزایش پیدا می کند. اما در جلسه شورا به دلیل بحث کردن بر سر دستمزدهای تعیین شده برای بازیگران و عوامل دیگر "نوشتن در تاریکی" از صحبت درباره دستمزد خود صرفنظر کردم.

 

در همان ایام بود که انجمن بازیگران خانه تئاتر در انتخابات هیئت مدیره جدید خود بر لزوم متعهد بودن شورای حمایت از تولید آثار در اجرای قرارداد تیپ تأکید کردند و تعدادی از اعضا و هنرمندان خانه تئاتر با جمع‌آوری طوماری خواستار اجرای قرارداد تیپ خانه تئاتر و متعهد بودن شورای حمایت از تولید آثار به آن شدند.

 

سپس ایرج راد مدیرعامل خانه تئاتر در آن زمان در خصوص جلسه‌ای که با حسین مسافرآستانه مدیرکل هنرهای نمایشی در خصوص مفاد شیوه‌نامه شورای حمایت از تولید آثار نمایشی برگزار شد به خبرنگار مهر گفت: در جلسه‌ای که هیئت مدیره خانه تئاتر با آقای مسافرآستانه برگزار کرد توافق شد تا قرارداد تیپ همچنان مورد قبول و اجرایی باشد و آقای مسافرآستانه هم این توافق را تأیید و امضاء کرد.

 

وی درباره حضور نمایندگان خانه تئاتر در شورای حمایت از تولید آثار نمایشی افزود: خانه تئاتر یک نماینده را به شورای حمایت از تولید آثار و دو نماینده را به شورای انتخاب آثار معرفی کرد. آقایان محمد یعقوبی،‌ حسین کیانی و هوشمند هنرکار نمایندگان خانه تئاتر در این دو شورا خواهند بود.

 

چیزی نگذشت که دیگر کارگردان‌های تئاتر هم که جلسات شورای حمایت برای آثارشان تشکیل شد نیز از وضعیت جلسات و نحوه برآورد بودجه اجرای آثارشان ابراز گلایه کردند. در آن زمان عاطفه تهرانی کارگردان نمایش "اتللو" که نیمه اول سال 89 در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر اجرا شد درباره نحوه انعقاد قرارداد نمایش خود به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه در قرارداد نمایش سابقه فعالیت یکی از بازیگران گروه در شهرستان در سابقه کار و میزان دستمزد او لحاظ نشد. همچنین ارزشگذاری درستی روی طراح حرکت انجام نشد در حالیکه در سبک کار من اهمیت کار طراح حرکت به اندازه اهمیت کارگردانی است.

 

وی با اشاره به آغاز فعالیت تئاتری خود از سال 75 افزود: با وجود اینکه 14 سال سابقه فعالیت در تئاتر حرفه‌ای را در کارنامه کاری خود دارم ولی در برآورد دستمزد کارگردانی من این امر مورد توجه قرار نگرفت. به دلیل اینکه نمایش "اتللو" دومین تجربه کارگردانی من است دستمزدم نیز بر همین پایه برآورد شد.

 

علی سرابی هم که از بازیگران با سابقه و شناخته شده تئاتر است و در آن زمان در نمایش "نوشتن در تاریکی" محمد یعقوبی به ایفای نقش پرداخت به خبرنگار مهر گفت: مدیران تئاتری ما که از تحصیل‌ کردگان تئاتر هستند شیوه‌نامه و مواردی را طراحی می‌کنند که باعث می‌‌شود من به عنوان یک بازیگر حرفه‌ای تئاتر از سال آینده تمایلی به بازی در نمایش‌هایی که با مرکز هنرهای نمایشی قرارداد دارند نداشته باشم.

 

وی ادامه داد: بزرگترین دلیل من این است که در شورای حمایت و قرارداد تیپ هیچ فرقی بین من به عنوان علی سرابی و بازیگر دیگری که عملکرد و کیفیت کارش با من یکسان نیست فرقی وجود ندارد و دستمزد یکسان دریافت می‌کنیم. متأسفانه در شورای حمایت و قرارداد تیپ بحث کیفی مطرح نشده است و تنها کمیت و تعداد کارها مورد توجه قرار می‌گیرد.

 

سرابی در آن گفتگو دستمزد در نظر گرفته شده برای خود را از طرف شورای حمایت برای بازی در نمایش "نوشتن در تاریکی" مناسب و رضایت‌بخش ندانست و اظهار داشت: این امر باعث می‌شود از سال آینده با نمایش‌های نیمه خصوصی همکاری داشته باشم.

 

ایوب آقاخانی سرپرست گروه تئاتر "پوشه" دیگر هنرمندی بود که در آن ایام نسبت به مفاد شیوه‌نامه شورای حمایت و جلسات شورا واکنش نشان داد. وی در این باره گفت: همیشه بین اهالی تئاتر و برآوردهای منطقی و غیر منطقی‌شان با آنچه شورای ساخت تن به پرداختش می‌دهد اختلاف بوده و هست. حتی این اختلاف با وجود قرارداد تیپ هم رفع نشده به این معنا که گاهی ارزیابی شورای ساخت از افراد با ارزیابی افراد از عملکردشان با کارنامه کاری موجود فرق دارد.

 

کارگردان نمایش "کسوف" که پاییز سال 89 در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر اجرا شد درباره قرارداد بسته شده برای این نمایش یادآور شد: مسأله مهمی را در اجرای نمایش "کسوف" تجربه کردم که خیلی غیر منطقی و بهانه جویانه بود. در نمایش "کسوف" من نویسنده، کارگردان و بازیگر بودم اما با ماده‌ای شبه قانونی که هیچ کس در یک کار برای بیش از دو شغل برآورد نخواهد گرفت دستمزد بازیگری را از دستمزد من منها کردند.

 

این کارگردان و نمایشنامه نویس و بازیگر تئاتر معتقد است هیچ قانون صریح و بخش‌ و تبصره‌ و حاشیه‌ای در قرارداد تیپ به چنین موضوعی اشاره نکرده و موضوع مطرح شده از طرف شورای ساخت یک مقوله کاملا تحمیلی از طرف اداره‌کل هنرهای نمایشی به قرارداد تیپ است.

 

سرپرست گروه تئاتر "پوشه" اینگونه برخورد‌ها را با هنرمندان برخوردی سلیقه‌ای با قرارداد تیپ دانست و تأکید کرد: یکی دیگر از مصادیق برخورد سلیقه‌ای مدیران با قرارداد تیپ انتشار شیوه‌نامه شورای حمایت از تولید آثار است. شیوه‌نامه شورای حمایت یک واروی قانونی زدن به قرارداد تیپ و هزینه‌های پیش بینی شده در آن است.

 

حسین کیانی هم به عنوان یکی از نمایشنامه نویسان و کارگردان‌های با سابقه تئاتر ایران و عضو هیئت مدیره خانه تئاتر در آن زمان درباره شیوه‌نامه شورای حمایت از تولید آثار معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه شیوه‌نامه شورای حمایت از تولید آثار بدون استفاده از کارشناسان و صاحب نظران خانه تئاتر شکل گرفته است و بدون داشتن اظهار نظر تخصصی خانه تئاتر تنظیم شده است. این یکی از مشکلاتی است که بر شیوه‌نامه شورای حمایت وارد است.

 

عضو هیئت مدیره خانه تئاتر یادآور شد: کسانی که این شیوه‌نامه را تنظیم و تدوین کرده‌اند اطلاع چندانی از ساز و کار تئاتر و شکل اجرای تئاتر در دهه اخیر نداشتند. این موضوع در مفاد شیوه‌نامه عیان است و خالی از نگاه کارشناسانه به تئاتر است.

کیانی درباره موضع خانه تئاتر نسبت به شیوه‌نامه شورای حمایت از تولید آثار تأکید کرد: مشکلات موجود در شیوه‌نامه توسط هیئت مدیره خانه تئاتر بررسی و مشخص شده‌اند و خانه تئاتر تلاش می‌کند از راههای مختلف این قضیه را دنبال کند و امیدواریم که این پیگیری و تلاش نتیجه بدهد.