چهره‌هایی که ادبیات را تنها گذاشتند

 

در نخستین ساعات بامدادی 11 فروردین ماه نیز محمدرضا جلالی نائینی از نویسندگان و ادیبان پیشکسوت کشورمان که تحقیقات گسترده‌ای در زمینه پژوهشهای قرآنی و هندشناسی به قلم وی به جامانده است دار فانی را وداع گفت. دکتر جلالی نائینی پس از یک دوره بیماری در نخستین ساعات بامداد یازدهم فروردین ماه 1389 در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت.

 

هنوز چند روزی از درگذشت دکتر نائینی نگذشته بود که کیوان سپهر از روزنامه نگاران و فعالان پیشکسوت در عرصه چاپ و نشر سه‌شنبه 17 فروردین ماه در تهران دار فانی را وداع گفت. کیوان سپهر روزنامه‌نگار، گرافیست، ویراستار و مدیر انتشارات پرواز بود که پس از طی یک دوره سخت بیماری در بیمارستان مسیح دانشوری دارآباد از دنیا رفت.

 

اردیبهشت نیز ماهی بود که با از دست دادن علی محمد حق‌شناس مترجم ادبی و زبانشناس برجسته رقم خورد. وی به دلیل عود کردن بیماری در بیمارستان پیامبران تهران دار فانی را وداع گفت.

 
همچنین محمد بهمن‌بیگی نویسنده و بنیانگذار آموزش عشایری ایران 11 اردیبهشت‌ماه درگذشت. او در کنار خدماتی که به نظام آموزش و پرورش به ویژه در بخش عشایری کرد کتاب‌هایی چون "بخارای من، ایل من"، "به اجاقت قسم"، "اگر قره‌قاچ نبود"، "طلای شهامت" و "عرف و عادت در عشایر فارس" را تالیف کرد.

 

ماه خرداد که از نیمه گذشته بود خبر درگذشت جمشید نوایی نویسنده و مترجم که سه‌شنبه 18 خرداد در تهران درگذشت، منتشر شد و بار دیگر جامعه ادبی کشور را عزادار کرد.
 
نوایی که بیشتر با ترجمه‌هایش شناخته شده بود در کارنامه ادبیش ترجمه "سرگذشت من" زندگینامه چارلی چاپلین و ترجمه مجموعه آثار هانس کریستین اندرسن دیده می‌شود.
 
ماه تیر با فقدان چندین چهره ادبی همراه بود که نخستین آنها دکتر منوچهر مرتضوی از نویسندگان و پژوهشگران پیشکسوت کشورمان بود که صبح روز چهارشنبه 9 تیرماه در منزل خود در تبریز درگذشت.

وی که در کارنامه خود ریاست دانشگاه تبریز و دانشکده ادبیات این دانشگاه را داشت، در سالهای اخیر خانه نشین بود.

 

ماه تیر با درگذشت کاظم برگ‌نیسی مصحح آثار بزرگانی چون ابن سینا، مولوی، سعدی و حافظ در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران به پایان رسید. مرگ برگ‌نیسی پژوهشگر و مترجم 54 ساله یکی از دردناک ترین اتفاقات در جامعه ادبی در 4 ماه نخست سال 89 بود. وی که به دلیل سقوط آسانسور در بیمارستان بستری شده بود به دلیل ضعف خدمات درمانی از دنیا رفت.
کاظم برگ‌نیسی متولد سال 1335 در خرمشهر بود.

 

دوازدهمین روز از ماه شهریور بود که سیروس ایزدی مترجم و محقق نامور ایرانی مقیم آلمان پس از یکسال بیماری در تهران دار فانی را وداع گفت. زنده‌یاد دکتر ایزدی که ترجمه نزدیک به شصت  عنوان کتاب معتبر را از زبانهای روسی، آلمانی و انگلیسی در کارنامه فرهنگی خود داشت.

علینقی منزوی کتابشناس و نسخه‌شناس برجسته کشورمان و پسر ارشد آقا بزرگ تهرانی نخستین چهره ادبی بود که در نیمه دوم سال 89 از میان ادیبان کشورمان رخت بست. او حوالی غروب 27 مهرماه  در منزل شخصی‌اش در سعادت‌آباد تهران درگذشت.
 

ماه آبان با درگذشت حسن شهرزاد روزنامه‌نگار و نویسنده همراه بود که پنجمین روز این ماه از دنیا رفت. وی که سال‌های سال به عنوان روزنامه‌نگار عرصه فرهنگ فعالیت کرده بود و با مجله‌های چون تهران مصور و فردوسی همکاری داشت، به دلیل کهولت سن از دنیا رفت.

 

در ماه آذر 5 چهره ادبی دار فانی را وداع گفتند که نخستین آنها بیژن الهی مترجم، شاعر و نقاش بود که سال‌ها به دور از قیل و قال‌ها زندگی می‌کرد. او عصر روز 9 آذرماه در سن 65 سالگی در تهران چشم از جهان فروبست.

 

شمس آل‌احمد نویسنده و محقق پیشکسوت عرصه ادبیات و برادر زنده‌یاد جلال آل احمد دومین چهره ادبی که در ماه آذر از دنیا رفت. وی 14 آذرماه پس از یک دوره طولانی بیماری و بستری بودن در بیمارستان درگذشت.
 
چند روز پس از درگذشت شمس آل احمد و در تاریخ 17 آذرماه ناصر وثوقی که بیشتر چهره‌ای مطبوعاتی بود نیز دار فانی را وداع گفت.
 
رستم‌الله ‌مرادی و حسن امداد دو فعال ادبی دیگر بودند که به ترتیب در 21 و 29 آذرماه چشم از جهان فروبستند. مرادی از شاعران پیشکسوتی بود که سال‌های عمرش را در خوزستان پشت سر گذاشته بود و همواره در شعرش نیز دغدغه شهرش را داشت. او در بیمارستان شهید بقایی اهواز به علت بیماری کبد درگذشت.

 

حسن امداد سعدی‌شناس نیز که سال‌های عمر را به تحقیق و پژوهش درباره فرهنگ، تاریخ و جغرافیای شهرش شیراز اختصاص داده بود در سن 89 سالگی از دنیا رفت. از امداد کتاب‌هایی چون دیوان وصاف شیرازی، مجموعه آثار پزشکی، فارس در عصر قاجاریه، تاریخ آموزش و پرورش فارس از عهد باستان تا دوره معاصر، سیمای شاعران فارس در هزار سال، جدال مدعیان با سعدی، تاریخ گیتی، جغرافیای گیتی و ... به جای مانده است. در ماه بهمن نیز جامعه ادبی دو شاعر را از دست داد.

 

صبح روز 4 بهمن ماه خبر از درگذشت مجید صباغ‌ ایرانی متخلص به "یالقیز" آمد. این شاعر، طنزپرداز و روزنامه‌نگار تبریزی در سن 73 سالگی بر اثر نارسایی کبد درگذشت. او که از هم‌دوره های شهریار بود کتاب‌های "جیغان ویغان"، "چیغیر باغیر" و "چال‌ها چال" را منتشر کرد.

 

در روز پایانی بهمن نیز کیومرث مهدوی معروف به "خدیو" در تهران درگذشت. مجموعه شعر "عشق جاویدان" از او به جا مانده است.

 

سال 89 در حالی رو به پایان بود که امید می‌رفت اسفندماه دیگر با درگذشت ادیبان و پژوهشگران همراه نباشد ولی متاسفانه این ماه با درگذشت 10 چهره ادبی و فرهنگی پیوند خورد.

 

هفتم اسفندماه ابوالمحاسن بلادی بهبهانی شاعر آیینی چشم از جهان فروبست. 16 اسفندماه حسین آقابزرگ از اعضای مؤسس و هیئت امنای بنیاد فردوسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم چشم از جهان فروبست.

 

تنها دو روز از درگذشت پروفسور آقابزرگ گذشته بود که در تاریخ 18 اسفندماه جامعه ادبی سوگوار ایرج افشار ایرانشناس برجسته کشورمان شد. افشار که خدمات ارزنده‌ای به فرهنگ ایران کرده است فرزند دکتر محمود افشار بنیادگذار موقوفات دکتر محمود افشار یزدی و یکی از استادان مدرسه دارالفنون بود. اسکندرنامه، پرونده صالح، گاهشماری در ایران قدیم، ریاض‌الفردوس و جستارها درباره نسخه خطی از جمله نزدیک به 300 عنوان کتاب منتشرشده‌ او در زمینه‌های تصحیح، تألیف و ترجمه هستند.

 

19 اسفندماه روزی بود که در آن جلیل اخوان زنجانی مصحح متون ادبی  و از اعضای مرکز پژوهشی میراث مکتوب و همچنین علی عامه کن تصویرگر کتاب‌های کودک چشم از جهان فروبستند. اخوان زنجانی تصحیح آثاری مانند روضه المنجمین، شرح ثمره بطلمیوس، ترجمه المدخل الی علم احکام النجوم و رصد و تاریخ‌گذاری در ایران را در طول حیات خود انجام داده بود.

 

علی عامه‌کن تصویرگر کتاب‌های کودکان نیز در روز 19 اسفندماه پس از چند ماه مبارزه با سرطان در سن 34سالگی از دنیا رفت. تصویرگری کتاب‌های کودکان چندین جایزه بین المللی و داخلی را برای او به ارمغان آورده بود.

 

در حالیکه جامعه ادبی در طول 2 روز 3 چهره خود را از دست داده بود، 20 اسفند ماه غلامرضا کبیری شاعر و نویسنده که از چهره‌های ماندگار نیز بود، از دست داد.

 

کبیری  20 اسفندماه به دلیل  کهولت سن و تحمل سال‌ها بیماری در سن 92 سالگی در شهر ساری درگذشت. وی که به عنوان چهره‌ ماندگار نیز معرفی شده بود از خود تالیفاتی چون تلاونگ تی تی، ساری شهر بی خزان من به یادگار گذاشته است.
 
سعید ارباب شیرانی دیگر چهره ادبی بود که پس از دو سال تحمل سرطان در 22 اسفندماه در آمریکا درگذشت و به خاک سپرده شد.

 

تقی هنرور شجاعی مترجم و شاعر نیز از دیگر چهره‌هایی بود که در 23 اسفندماه سال 89 از دنیا رفت. او متولد سال 1315 بود که پس از هشت سال بیماری و 50 روز اغما در بیمارستان درگذشت.

 

سیدعلی موسوی بهبهانی از پیشکسوتان عرصه فرهنگ کشورمان با سابقه همکاری در تدوین لغت‌نامه دهخدا و تدریس در دانشگاه، 24 اسفندماه در سن 84 سالگی از دنیا رفت.

 

موسوی بهبهانی که در زمینه تصحیح متون نیز فعالیت داشت علاوه بر همکاری با دکتر معین در لغت‌نامه دهخدا، در دانشگاه تهران نیز تدریس می‌کرد وی در سال 1350 به دانشگاه اوترخت هلند برای تدریس زبان فارسی و اسلام‌شناسی رفت و پس از بازگشت، تدریس را تا زمان بازنشستگی ادامه داد.

 

و پرونده درگذشتگان ادبی سال 89 در حالی بسته شد که اسد بهرنگی نویسنده و پژوهشگر و برادر زنده‌یاد صمد بهرنگی روز شنبه 28 اسفندماه در منزلش در تبریز درگذشت.

 

اسد بهرنگی برادر صمد بهرنگی نویسنده ادبیات کودک و نوجوان بود که با تاسیس انتشارات بهرنگی به چاپ کتابهای برادرش مشغول بود. وی همچنین در کتاب "برادرم صمد بهرنگی" به ذکر خاطراتی از برادرش و معرفی ویژگیهای شخصیتی و هنری  صمد بهرنگی پرداخته بود.

 

اسد بهرنگی همچنین یادداشتها و مقاله‌هایی درباره برادرش و سبک ادبی وی نیز داشته که برخی از آنها به زبان ترکی است. این ناشر همچنین در گردآوری و ویرایش برخی از دست‌نوشته‌های به جای مانده از صمد بهرنگی تلاشهایی داشت.

کتاب "صمد بهرنگی در آینه زمان" اثر دیگری است که اسد بهرنگی گردآوری آن را برعهده داشته است.
 
جامعه ادبی در سال 89 نزدیک به 30 نفر را از دست داد که نام و یادشان همچنان زنده است و امید می‌رود قدر و ارزش بزرگانی که در بین ما هستند در وقت حیاتشان دانسته شود.
 
خبرگزاری مهر برای همه اهالی فرهنگ کشورمان سلامت و طول عمر آرزو دارد تا با آثاری که خلق می‌کنند به عرصه فرهنگ کشورمان خدمت کنند.