درس معلم ار بود زمزمه محبتی.../ نقش معلم حتی پررنگتر از والدین

به گزارش خبرنگار مهر در قم، گاهی آنقدر به معلم وابسته می‌شوند که جمعه‌ها هم یاد مدرسه می‌کنند و زمانی این وابستگی و تاثیرپذیری به مرحله‌ای می‌رسد که حرف معلم برای دانش آموز حجت، و اخلاق و رفتارش الگوی تمام عیار شاگردش می‌شود، پس بی‌جهت نیست که می‌گویند درس معلم ار بود زمزمه محبتی، جمعه به مکتب آورد طفل گریز پای را.

شاید بسیاری از ما موفقیت حال حاضر خود را مرهون معلمی می‌دانیم که برای اولین بار قلم را در دستمان داد و روزی هم موقع تصحیح دفترچه املا، در گوشمان تاکید کرد که محبت باید تشدید داشته باشد.

آری، معلم واژه مقدسی است اما نه فقط به خاطر این که در درون خود کلمه علم را نهفته دارد، بلکه به این دلیل که در پس این دریای علم، دانش آموز را از اقیانوس دیگری به نام معرفت باید سیراب کند، اما به راستی آیا تمام معلمان به این حقیقت دست یافته اند که نه فقط علمشان بلکه اخلاق و رفتارشان هم بر روی دانش آموزان تاثیرگذار است.

فقط خدا می‌داند که چه قدر به معلمش وابسته است

خانم رحمتی مادر دو فرزند دانش آموز، یکی در مقطع اول و دیگری پنجم ابتدایی است، وی در مورد تأثیرپذیری فرزند دخترش در مدرسه می‌گوید: «دخترم دانش آموز کلاس اول است و فقط خدا می‌داند که چه قدر به معلمش وابسته است.»

وی اضافه می کند: «وقتی معلمش حرفی می زند دیگر من و پدرش که چه بگویم، آسمان و زمین هم که جمع شوند نمی توانند خلاف آن حرفی بزنند.»

مادر دیگری که پسر هشت ساله ای دارد در مورد میزان تاثیرپذیری فرزندش از معلم خود می‌گوید: «پسرم در خانه در مورد هر مطلبی مدام تکرار می‌کند معلم ما این طور می‌گوید یا معلم ما آن طور می‌گوید و ما واقعا خوشحال هستیم که پسرمان معلم خود را برای خود الگو قرار داده چون خیالمان راحت تر است.»

وقتی با یک معلم بازنشسته در این رابطه گفتگو می‌کنم نظرش در مورد الگوپذیری دانش آموز از معلم این گونه است:« بنده در دوران فعالیت خود در آموزش و پرورش و در زمان تدریسم، بارها به عینه این را دیده و عمیقا حس کرده ام که دانش آموزان تنها معلومات و داشته های علمی معلم را فرا نمی گیرند بلکه به تمام رفتارها و خلق و خوی او نیز توجه دارند و از آن درس می گیرند.»

شما نه آقا، ولی معلم سال بعدمان همیشه در راهرو مدرسه سیگار می کشید

آقای عبدالحسینی با تاکید بر این که معلم به راستی یک الگوی رفتاری برای دانش آموز خود است، ادامه می دهد:« روزی بعد از دو سال یکی از شاگردان خود را دیدم که در محله در حال سیگار کشیدن بود، به من سلام کرد و سیگارش را در پشتش پنهان کرد به او گفتم من به تو این کار را یاد دادم، چقدر سر کلاس در مورد سلامتی صحبت کردیم و بعد شاگردم که همان موقع که دانش آموز من بود پدرش را هم از دست داده بود، به من گفت: شما نه آقا، ولی معلم سال بعدمان همیشه در راهرو مدرسه سیگار می کشید.»

آری، معلمان دانسته یا ندانسته در تمام سال هایی که به دانش آموزان مشق علم می دهند، ادب و اخلاق و راه درست زندگی کردن را هم برای آنان سرمشق می کنند و شاید برخی از آموزگاران از این حقیقت غافل باشند.

یکی از کارشناسان امور تربیتی در مورد علت تاثیرگذاری معلمان و تاثیرپذیری دانش آموزان بیان می کند: بخش زیادی از یادگیری از طریق چشم است و یادگیری با دیدن رابطه ای مستقیم دارد و دانش آموزان و فرزندان هر رفتاری که در مقابل چشمانشان قرار گیرد را یاد می‌گیرند و به آن عمل می‌کنند و به همین دلیل والدین و معلم نقش الگویی فوق العاده‌ای دارند، لذا دانش آموزان آن نمی‌شوند که ما می‌خواهیم بلکه آن می‌شوند که می‌بینند.

محمدرضا کیان پور در ادامه با اشاره به عوامل موثر در میزان تاثیرگذاری معلم بر دانش آموز می گوید: عواملی مثل ایجاد انس و ارتباط  مناسب، تاثیرپذیری دانش آموزان از معلم را بیشتر می کند لذا اولین وظیفه معلم قبل از علم آموزی، ایجاد یک رابطه مناسب بر مبنای دوستی و یک رابطه انسانی با دانش آموز خود است.

معلم باید الگو بودن خود برای دانش آموزان را باور داشته باشد

وی با تاکید بر این که معلم باید عامل عالم باشد، اضافه کرد: معلم باید الگو بودن خود برای دانش آموزان را باور داشته باشد، اما متاسفانه هنوز برخی از معلمان به این باور نرسیده اند که می توانند الگوساز باورها، اعتقادات،عادات رفتاری و ... باشند و این ها را به دانش آموزان آموزش دهند.

کیان پور همچنین خاطر نشان می کند: اگر معلم به وظیفه خود به درستی عمل کند می تواند به مراتب بر میزان این تاثیرگذاری بیفزاید و یک معلم باید در دوران تدریس خود به مواردی مثل روا نداشتن تبعیض ناروا، داشتن نگاه یکسان،وفای به عهد، یکی بودن در عمل،رفتار و زبان،میانه روی در تشویق و تنبیه، نادیده گرفتن برخی از اشتباهات دانش آموزان، دوری از القاب ناپسند و ... توجه زیادی داشته باشد.

وی در خصوص این که در چه سنی این تاثیرپذیری بیشتر است، بیان داشت: بیشترین تاثیرپذیری دانش آموزان در دوران ابتدایی است چرا که در این سن به دلیل این که شخصیت آنها کاملا شکل نگرفته است، نقش الگویی معلم را بهتر می پذیرند البته باید توجه داشت که 90درصد شخصیت فرد قبل از مدرسه و تنها 10 درصد در مدرسه شکل می گیرد و در واقع شخصیت پایا در دوران پیش از ورود به خانه دوم نقش می بندد.

نقش معلم در شخصیت دهی مذهبی به دانش آموز در دوران راهنمایی

مسئول سابق انجمن اولیا و مربیان اداره کل آموزش و پروش استان قم افزود: دوران ابتدایی دورانی است که دانش آموز نسبت به معلم کنش و واکنش هایی دارد و وابستگی او بیشتر است و به همین دلیل نیز نسبت به دیگر مقاطع تحصیلی نقش الگویی معلم در این دوره پر رنگ تر می باشد و اما در دوران راهنمایی نیز به دلیل این که شخصیت مذهبی دانش آموزان به خصوص پسران در حال شکل گیری است به معلمان خود بیشتر نزدیک می شوند.

این کارشناس امور تربیتی همچنین در مورد نقش تاثیرگذار معلمان بر روی دانش آموزان مقطع تحصیلی دبیرستان گفت: دوره دبیرستان، سن استقلال جویی دانش آموز است و در این دوره بین دانش آموز،والدین و معلم یک نوع گسست ایجاد می شود و شاگرد بیشتر می خواهد از طریق آزمون و خطا خود را پیدا کند و باز در این جا است که نقش معلم بسیار اثرگذار خواهد بود.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود بر لزوم به کارگیری نیروهای با اخلاق  و عالم، در سیستم آموزش و پرورش کشور تاکید کرد و افزود: در تمام جهان دو مسئله برای همه کشورها حائز اهمیت است و آن دو، یکی اخلاق حسنه و دیگری نظم عمومی است و به همین دلیل نیز در تمام کشورهای دنیا سعی می‌شود بهترین و کیفی‌ترین نیروها در آموزش و پرورش جذب شوند چرا که آموزش و پروش به نوعی مدافع اخلاق حسنه جامعه است.

معلم باید به کشور دلبستگی و علاقه داشته باشد

وی در ادامه با بیان این که هر کشوری استراتژی خاصی را برای استخدام معلمان به کار می برد تا اثربخش ترین معلمان را در نظام آموزشی خود به کار گیرد، تصریح کرد: برای مثال در بسیاری از کشورهای جهان نیروی های جذب شده در آموزش و پرورش باید به اخلاق عموم مردم جامعه، نظام های جامعه و نهادهای برخواسته از آن جامعه پایبند و به کشور دلبستگی و علاقه داشته باشند و یا در کشور آمریکا علاوه بر اینها فرد جذب شده نباید در پارتی های شبانه شرکت کرده و یا سابقه استفاده از الکل را داشته باشد و ....

مسئول سابق انجمن اولیا و مربیان اداره کل آموزش و پروش استان قم در ادامه گفت: در کشور ما که مدافع اخلاق دینی و ارزش های دین است این موضوع باید به مراتب پر رنگ تر باشد یعنی در کشور ما معلمان باید مدافع ارزش‌ها و نماد پاسدار مفاهیم و ارزش‌های دینی و به نظام اجتماعی دلبستگی داشته باشند.

در استخدام معلمان جدید باید قبل از سطح دانش به شخصیت آنها نگاه کرد

وی با تاکید بر این که در استخدام معلمان جدید باید قبل از محتوا و سطح دانش به شخصیت آنها نگاه کرد، تصریح کرد: انسان ها خیلی پیچیده تر از آن هستند که بتوان آنها را به صورت دفعی کاملا شناخت یا در طول یک دوره کوتاه مدت آنان را درک کرد لذا باید از مدت ها قبل با برقراری ارتباط و توسعه ارتباط صمیمی با مراکز آموزشی و به خصوص مراکز تربیت معلم برای معلمان پرونده تشکیل داد و آنان را از جهات مختلف تحت نظارت داشت، اگر این اتفاق بیافتد و ما جذب نیروی انسانی در آموزش و پرورش را مبتنی بر یافته‌های علمی و پیشینه‌های دینی انجام دهیم، شاهد جذب بهترین‌ها در مدارس خواهیم بود.

کیان پور همچنین بر فراهم سازی برنامه های آموزشی قبل از استخدام نیرو تاکید کرد و افزود: در برخی از کشورها به مدت یک سال قبل از جذب نیرو، انواع مهارت های تعلیم و تربیت از جمله دروس روان شناسی رشد و تربیت، اصول و روش های تعلیم و تربیت،سنجش پیشرفت آموزشی، کاربرد وسایل کمک آموزشی و ... همچنین دوره های کارورزی در نظر گرفته و آموزش داده می‌شود.

وی ادامه داد: به دلیل نبود این آموزش ها قبل از جذب نیرو در آموزش و پرورش در حال حاضر یکی از مشکلات بزرگ ما در سیستم آموزشی، عدم آگاهی نسبت به چگونگی سنجش و اندازه گیری پیشرفت آموزشی است و ما شاهد این هستیم که گاهی سئوالات امتحانی بسیار سخت یا آسان است.

این استاد دانشگاه با بیان این که سنجش نیروی آموزش و پرورش بدون آزمون مهارت های تعلیم و تربیت و صرفا از جنبه علمی در دراز مدت موفقیت چندانی را به دست نمی‌دهد، خاطر نشان کرد: آموزش ضمن خدمت در جنبه‌های مختلف هرگز نمی تواند جایگزین گزینش ها و سنجش‌های غیر علمی ما در ابتدای کار باشد و هیچ گاه نمی تواند خلاءهای موجود را جبران نماید.

.......................................

گزارش از الهام رحیمی