به گزارش خبرنگار مهر، دومین نشست "کارنامه شاعران انقلاب" عصر روز چهارشنبه (28 اردیبهشت) با بررسی شعرهای محمود سنجری و با حضور اسماعیل امینی و سید احمد نادمی در سالن شماره 2 تالار اندیشه حوزه هنری برگزار شد.
در ابتدای این نشست احمد نادمی شاعر و منتقد ادبی با اشاره به کارنامه شاعری سنجری گفت: او سالهاست که شاعری خود را تثبیت کرده و با وجود اینکه در ویترین‌های گوناگون خبر زیادی از او نیست، درخشش او نادیده گرفته نشده است.
وی از سنجری به عنوان شاعری دارای یک جهان‌بینی خاص نام برد و افزود: ممکن است این سوال پیش بیاید که مگر شاعران دیگر جهان‌بینی ندارند؛ در پاسخ باید بگویم منظورم نوعی قالب‌بندی خاص از باورهایی است که تنها از کلام یک نفر به گوش می‌رسد یا همان فلسفه شخصی زندگی.
نادمی: شعر سنجری شعر اندیشیدن است
نادمی تاکید کرد: جهان‌بینی شعرهای سنجری تلفیقی است از عناصر چند فرهنگی که در برگیرنده ایده‌هایی از هندوئیسم تا زرتشت است که نگاهی اسطوره‌ای بر تمامی این شعرها حاکم است.
وی شعر سنجری را "شعر اندیشه و اندیشیدن" نامید و گفت: ما در مواجهه با هر یک از شعرهای سنجری به موضوعی ورای اندیشه برمی‌خوریم؛ نوعی رازوارگی جهان و اجزای آن. همین تاکید بر پوشیدگی، شعر سنجری را به سمت اندیشه و اندیشیدن می‌برد.
سید احمد نادمی تاکید کرد: برخی کلمات و مفاهیم از جمله عناصر طبیعی مانند باد، دریا، خاک، ساحل و گُل و نیز برخی مفاهیم مانند آئینه در شعر سنجری بسامد بالایی دارند و نشانه‌هایی هستند که یکدیگر را صدا و مجموعاً یک جهان را تعریف می‌کنند.
وی همچنین از توجه خاص محمود سنجری به موسیقی شعر - حتی در اشعار بی‌وزنش - به عنوان یکی دیگر از ویژگی‌های این شاعر جوان نام برد.
انتقاد امینی از تصور غلط درباره نقد در جامعه
در ادامه این نشست همچنین اسماعیل امینی شاعر و پژوهشگر این حوزه ابتدا و پیش از ورود به بحث نقد شعرهای سنجری با بیان مقدمه‌ای نسبتاً مفصل از آنچه "تصور غلط از نقد در جامعه" نامید، انتقاد کرد و گفت: متاسفانه به خاطر اینکه تمام شئونات ما و از جمله زبان تحت تاثیر سیاست قرار گرفته، همه فکر می‌کنیم نقد یعنی تخریب.
وی اضافه کرد: نقد شعر راهی است برای بهتر شناختن آثار یک شاعر و طبیعتاً در این راه فراز و فرودها و کاستی‌ها و امتیازات شعر نمایان می‌شود ولی متاسفانه امروزه باب شده که منتقدها چیزی را که خودشان از جهان و شعر و فلسفه درک می‌کنند، اصل می‌گیرند و بعد هم می‌گویند چرا شاعر آنچه که ما می‌گوئیم را نمی‌گوید!؟
امینی ادامه داد: نکته دیگر اینکه بسیاری از منتقدان بدون خواندن کتاب (ها) داوری می‌کنند و معمولاً هم احکام قطعی درباره تاریخ شعر فارسی صادر می‌کنند؛ اینکه گذشته شعر فارسی هاله‌ای از تقدس داشته است یا اینکه مبتنی بر تقارن بوده است.
این منتقد ادبی گفت: این مسئله درباره شعرهای یک شاعر هم صادق است. باید همه آثار را ببینیم و درباره تک تک آنها اظهار نظر کنیم. گاهی شعرهای یک شاعر مبتنی بر واقعیت است و گاهی مبتنی بر حقیقت و اساساً وظیفه هنر هم برقرار کردن نسبت میان این دو و رابطه میان درون و بیرون است.
وی همچنین با اشاره به اشتباهات فاحش برخی افراد در درک معنای کلمات یک شعر، تاکید کرد: وقتی با این حد از شتابزدگی در زبان مواجهیم، معلوم است نمی‌توانیم شعر خوب را از بد تشخیص دهیم!
امینی در عین حال پلورالیسم ادراکی را لازمه تداوم هنر دانست و گفت: اگر قرار بود دریافت همه ما از جهان یکسان باشد، چه نیازی به کار هنری بود؟ کسانی که تمایل دارند همه افراد روایتی واحد از جهان داشته باشند، سخت در اشتباهند. با این رویه چیزی از هنر باقی نمی‌ماند.
این شاعر تاکید کرد: متاسفانه ما در نقد شعر با نوعی روابط علت و معلولی بیهوده و بدون احصاء تجربه‌های شعری روبروئیم.
وی در بخش دیگری از سخنانش به بررسی قالب‌های مختلفی که سنجری در شعرهایش به کار برده است، پرداخت و گفت: در غزل‌های او اسامی معنا و صورت معنایی پدیده‌ها برحس واقعی آنها غلبه دارد، در شعرهای سپیدش با اینکه شاهد نوعی نگاهی جستجوگرانه به رازهای جهان هستیم، اسامی معنا به نفع اسامی ذات و در واقع مفاهیم به نفع مصادیق کنار رفته‌اند.
شاهد تولید انبوه رباعی‌های مشابه هستیم
امینی رباعی‌های این شاعر را که در کتاب "عقربه‌های برنزی" گرد هم آمده‌اند، در زمانه‌ای که به گفته او "شاهد تولید انبوه رباعی‌های مشابه هستیم" ازجنسی دیگر توصیف کرد و درعین حال افزود: ممکن است مقدمه هریک از این رباعی‌ها با موخره آنها مرتبط نباشد اما مجموعاً نظامی زیبا را آفریده و همین نظام است که حرفش را می‌زند نه آن مقدمه و موخره رباعی.
این منتقد ادبی با دفاع از سنجری در اتهام درگیر نبودنش با مسائل زمانه خود، گفت: او از جهان پیرامونش غافل نیست اما در سیر شاعرانه‌اش گاهی سیر انفسی داشته که در غزلهایش متجلی شده و گاهی هم سیر آفاقی داشته که در شعرهای سپیدش متجلی شده است.
وی همچنین با اشاره به برخی تلاش‌ها برای جدا کردن ساحت شعر به مقولاتی مانند شعر زمینی و شعر آسمانی تاکید کرد: این بحث از اندیشه دستگاه کلیسایی گرفته شده که جهان را به جهان مادی و معنوی و امور را به مذهبی و غبرمذهبی تقسیم می‌کند. این مسائل ربطی به دین اسلام و فرهنگ ایرانی ندارد.
امینی ادامه داد: این تقسیم‌بندی در حوزه شعر هم ناشی از ترجمه‌های شتابزده افرادی است که چندان آشنایی با فرهنگ ما و آموزه‌های دینی ما ندارند اما این بحث و سخن‌هایی مانند این که "بعد از نیما شعر از آسمان به زمین آمد" آنقدر تکرار شده و جاافتاده که گویی از ابتدا همین گونه بوده است. این بحث‌ها بیهوده است و مانعی است برای شناخت شعر.
در پایان دومین نشست "کارنامه شاعران انقلاب" هم محمود سنجری تعدادی از شعرهای چاپ نشده خود را رای حاضران در سالن شماره 2 تالار اندیشه خواند.
نظر شما