پیام‌نما

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَ هُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ * * * جنگ [با دشمن] بر شما مقرّر و لازم شده، و حال آنکه برایتان ناخوشایند است. و بسا چیزی را خوش ندارید و آن برای شما خیر است، و بسا چیزی را دوست دارید و آن برای شما بد است؛ و خدا [مصلحت شما را در همه امور] می‌داند و شما نمی‌دانید. * * * بس بود چیزی که می‌دارید دوست / لیک از بهر شما شرّی دو توست

۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۰، ۱۴:۵۹

اخلاق باور-26/

ضوابط باور همگانی‌اند

محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه براین باور است که با فرض صدق نقدها و امکان مدون کردن ضوابطی برای باورهای انسان، می‎توان گفت این ضوابط، ضوابطی همگانی و جهانشمول‎اند.

امیرحسین خداپرست درمورد ضوابط و قوانین باور و تفکر به خبرنگارمهر گفت: «اخلاق باور» یکی از مباحث جدید در معرفت‎شناسی و اخلاق است که بر نگرشی هنجاری و تجویزی (Prescriptive) نسبت به شناخت استوار شده است. بنابراین، به نظر می‎رسد اگر نگرشی غیرتجویزگرایانه، برای نمونه نگرش طبیعت‎گرا (Naturalistic)، به شناخت انسانی برگرفته شود، دیگر نمی‌توان از قواعدی تجویزی برای باور سخن گفت.

وی افزود: از سوی دیگر، پاسخ به پرسش نخست بسیار دشوار است زیرا به نظر می‎رسد در پاره‎ای باورهای اساسی مانند همان باورها که در سنت فلسفه اسلامی «بدیهیات» خوانده می‎شوند، اختیاری در انتخاب و گزینش باورها وجود ندارد. برای نمونه، به‌سختی می‎توان تصور کرد که باور به «کل بزرگتر از جزء است» امری اختیاری است. اینک اگر تصدیق کنیم که آدمی در اخذ این باورها مختار نیست، اولین شرط برای آنکه فعلی ذیل مقوله اخلاق به شمار آید، از دست می‌رود زیرا هر فعلی فقط آنگاه می‎تواند اخلاقی باشد که فاعل آن مختار باشد.

این کارشناس ارشد فلسفه در ادامه اظهارداشت: اما هرچه به باورهای رویین در شناخت بشری نزدیک می‎شویم، به نظر می‌رسد که اختیار انسان در اکتساب باورها بیشتر می‎شود. از این رو، در مورد باورهای اخلاقی یا دینی یا فلسفی این امکان وجود دارد که از «اخلاق باور» سخن بگوییم. با این حال، باید توجه داشت که بحث درباره‏ی این مسأله مهم و تأثیرگذار پیچیده‎تر و عمیقتر از آن است که بتوان در مورد آن به سادگی و با قطعیت سخن گفت.

این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه درپایان یادآورشد: اگر اخلاق باور امری ممکن و موجه باشد، به نظر می‌رسد می‌توان ضوابط آن را ضوابطی جهانشمول دانست. به طور کلی، فیلسوفان اخلاق نقدهایی جدی بر نسبیت‌گرایی اخلاقی وارد کرده‌اند که به گمان من نشانگر آن است که می‎توان از یک روایت تعدیل‎یافته از اخلاق جهانشمول سخن گفت. با فرض صدق آن نقدها و امکان مدون کردن ضوابطی برای باورهای انسان، می‎توان گفت این ضوابط ضوابطی همگانی و جهانشمول‎اند.

کد خبر 1316869