گزارش کامل مهر از بزرگداشت منوچهر ستوده

در ابتدای این مراسم، علی دهباشی مدیرمسئول مجله بخارا با گرامیداشت خاطره زنده‌یاد ایرج افشار به بیان بخشی از فعالیت‌های فرهنگی منوچهر ستوده پرداخت.

 

عمادی: ستوده همیشه از عهده کارهای بزرگ برآمده است

 

در ادامه این مراسم عبدالرحمن عمادی با اشاره به اولین دیدارش با منوچهر ستوده به بیان خلق و خوی او پرداخت و ضمن نقل خاطرات مشترکش با او به پژوهش مهم ستوده درباره رشته کوه البرز (کتاب «از آستارا تا استارباد») اشاره کرد و گفت: ستوده برای نسل جوان همیشه شخصیت جالبی دارد؛ چرا که همیشه خواسته نشان دهد که انسان با همت والا از عهده کارهای سخت برمی‌آید و چنین هم بوده و همیشه از عهده کارهای بزرگ برآمده است.

 

وی افزود: کاری که ستوده درباره «قلاع الموت» کرد، بسیار با ارزش است و در واقع اولین کسی است که از هنرمندان این منطقه از نجار و بنا گرفته تا معمار و نقاش به اسم یاد کرده است؛ کاری که در کتاب‌های هیچ یک از مستشرقین دیده نمی‌شود.

 

دولت آبادی: عکس‌های ستوده از ابرها یکی از دیدنی‌ترین مجموعه‌ها است

 

هوشنگ دولت آبادی دوست قدیمی منوچهر ستوده هم در این برنامه به نقل خاطرات اولین دیدارش با این ایرانشناس پرداخت و با اشاره به آنچه ذکاوت و هوش عجیب وی خواند، گفت: ستوده حافظه‌ای دارد مانند بهترین صفحه عکاسی. هر چند گاهی اوقات اتفاق می‌افتاد که اسم کوه‌ها را اشتباه می‌گفت. به هر حال من شخصاً متعجبم از حافظه عجیب او.

 

وی افزود: آقای ستوده 2 سال پیش دوربینی خریده بود و در ایوان خانه‌اش در کوشک از ابرها عکس می‌گرفت که مجموعه این عکس‌ها یکی از دیدنی‌ترین تصاویر این روزگار است.

 

دولت‌آبادی همچنین گفت: یکی دیگر از آثار اخیر او که هنوز به طور کامل در دسترس نیست، دیدنی‌های ایران نام دارد که با وفور اطلاعات شاید تنها کتابی باشد که برای گردشگران ایران راهنمای واقعی و خوبی است.

 

این پژوهشگر حوزه ایرانشناسی و تاریخ با برشمردن برخی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی منوچهر ستوده، ادامه داد: او هیچ وقت ساعت نداشت و ایرج افشار هم که ساعت نداشت، گاهی ساعت را می‌پرسید، ولی او (ستوده) اعتقاد به وقت نداشت؛ مثلاً در همان سفر اول به ما یاد داد که هر وقت گرسنه شدیم، ظهر است و هر وقت خوابمان آمد شب است!
 
دولت آبادی همچنین کتاب «فرهنگ سنگسری» - مربوط به فرهنگ اهالی سمنان و به خصوص سنگسر - را از آثار مهم ستوده برشمرد و در ادامه گفت: آنچه در ستوده مهم است، مستحیل شدنش در طبیعت است؛ او جزئی از طبیعت است.
 
ستوده: من مرد شهر نیستم و از شهر گریزانم
 
در این برنامه همچنین منوچهر ستوده در سخنانی خطاب به حاضران در تالار باستانی پاریزی که عمدتاً دانشجو بودند، گفت: برای همه شما مقدور است راهی را که من رفته‌ام، بروید ولی این کار نیازمند همت و حرکت باطنی است و توصیه دیگرم به شما این است که هیچوقت کتاب از دست نگذارید.
 
وی افزود: من مرد شهر نیستم و از شهر گریزانم. سفرهای کسانی مثل من و افشار و دولت آبادی به نقاط مختلف ایران برای فرار از مصائب و سختی‌ها و گرفتاری‌های شهر بود. باید با طبیعت آشنا شد و او را شناخت.
 
ستوده در پایان ابراز امیدواری کرد، به زودی کتاب زبان‌های تهران را که حاصل سال‌ها فیش‌برداری او از کلمات و جملاتی است که طی سال‌های مختلف در نقاط مختلف تهران رواج یافته است، چاپ شود.
 
به پایان این برنامه فیلم «خون است دلم برای ایران» که فیلمی مستند از زندگی منوچهر ستوده ساخته سیدجواد میرهاشمی بود، به نمایش درآمد.
 
منوچهر ستوده 28 تیر ماه 1292 در تهران متولد شد و در دوران تحصیل در دبیرستان البرز کتابدار کتابخانه دبیرستان هم بود. سال 1313 وارد دانشسرای عالی شد و زیر نظر استادانی مانند سید محمد مشکوة و علی‌اکبر شهابی پرورش یافت و موفق شد نخستین مقاله خود را در 1315 با عنوان «مطالعات تاریخی و جغرافیایی-مسافرت به قلعه الموت» چاپ کند.

وی در سال 1317 درجه لیسانس در رشته ادبیات فارسی را دریافت کرد و در سال 1329 از رساله دکتری خود زیر نظر بدیع‌الزمان فروزانفر با عنوان «قلاع اسماعیلیه در رشته کوه‌های البرز» دفاع کرد و در سال 1332 به عضویت انجمن ایرانشناسی درآمد و در همین سال نخستین کتاب خود را با عنوان «فرهنگ گیلکی» منتشر کرد. ستوده طی سال‌های بعد به درجه استادیاری و دانشیاری دانشگاه تهران رسید و بعد از انتقال به دانشکده ادبیات تهران به عضویت گروه تاریخ درآمد.

 

عناوین برخی از کتاب‌های منوچهر ستوده که مجموعه آنها بالغ بر 52 عنوان است، از این قرار است:

 

فرهنگ گیلکی، فرهنگ کرمانی، فرهنگ بهدینان، حدود العالم من المشرق الی المغرب، مهمان نامه بخارا، جغرافیای اصفهان، عجایب المخلوقات و غرائب الموجودات، قلاع اسماعیلیه در رشته کوه‌های البرز، تاریخ گیلان و دیلمستان و مجموعه 10 جلدی از آستارا تا استارباد، تاریخ بدخشان، تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس، سفرنامه گیلان ناصرالدین شاه قاجار، جغرافیای تاریخی شمیران.