به گزارش خبرگزاری مهر، در نشست نقد و بررسی شعر شاعر افغانی با عنوان «در شرف ماه»که پنجشنبه پنجم خرداد در مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری برگزار شد، قنبرعلی تابش و حفیظ‌الله شریعتی به بررسی اشعار بشیر رحیمی پرداختند.
در این مراسم که با خواندن غزلی با مضمون وطنی از بشیر رحیمی آغاز شد، صادق هدایت، معاون خانه ادبیات افغانستان در تهران، رحیمی را یکی از پیشگامان شعر و ادبیات مهاجرت افغانستان نامید و گفت: خانه ادبیات افغانستان در ایران به جز کار نقد برای پاسداشت فرهنگ و ادب افغانستان و همچنین معرفی آثار تازه اهل فرهنگ و نیز معرفی استعداد‌های تازه در دوره سنی جوانان تلاش بسیاری کرده است.
وی در ادامه از تلاش‌ها و دستاورد‌های بشیر رحیمی و ویژگی‌های شخصی او سخن گفت و افزود: نقش بشیر رحیمی در زمینه ادبیات مهاجرت در مطبوعات ایران به ویژه در دهه 70 ستودنی است.
هدایت افزود: رحیمی با حضور در انجمن «کلمه» قم و نظم و خوشرویی و ارتباط مناسبی که با دوستان ایرانی داشته سبب شده امکانات مناسبی برای گسترش فرهنگ افغانستان به دست آید.
وی خاطرنشان کرد: این شاعر در کنار قریحه شعری از هنر خوشنویسی هم بهره‌مند است.
یکی دیگر از سخنرانان این نشست، قنبر علی تابش، شاعر پیشکسوت افغانی بود که صحبت‌هایش را «بررسی هراس و حسرت در شعر رحیمی » نامید. وی گفت: شعر رحیمی دارای دو بخش است که یکی از آنها در ایران سروده شده و دیگری در کانادا.
تابش ادامه داد که بررسی‌هایش را در بخش سروده‌هایی که رحیمی در کانادا داشته انجام داده است و گفت: مبانی نظری‌ای که من به آنها اتکا دارم، نظریه اندیشمندان پسامدرن به خصوص «ریچارد رورتی» است که از آنها در مورد فهم و تحلیل شعر و عواطف رحیمی کمک گرفته‌ام.
وی در مقدمه‌ای به تحلیل اندیشه «رورتی» پرداخت و گفت: روشنفکران قرن بیستم به دو جناح چپ و راست تقسیم شدند که امید به پیشرفت داشتند و رورتی معتقد بود این امید‌ها در نیمه دوم قرن 20 رو به افول نهاد؛ بنابراین یک ناامیدی در ذهن و زبان روشنفکران به وجود آمد که این یأس در شعر رحیمی هم به وضوح دیده می‌شود.
تابش افزود: در نیمه دوم قرن بیستم هنرمندان سعی کردند به فرهنگ‌های بومی و محلی اعتنای بیشتری داشته باشند و به فرهنگ خودی برگردند که مهم‌ترین سخنگویان این طبقه، روشنفکران جهان سومی بودند و نماینده این تفکر در افغانستان، رحیمی است.
تابش شعر رحیمی را سراپا حسرت و هراس دانست و گفت: او احساس نوستالوژیکی دارد که انگار در جهان بیگانه است و هر روزی که از اقامت او در کانادا گذشته است، این احساس هراس در اشعارش عمیق‌تر می‌شود.
این شاعر افغان، غزل «هوای تلخ» رحیمی را به عنوان شاخص حسرت در شعر او مثال زد، چند نوع حسرت را در اشعار او برشمرد و توضیح داد: از جمله هراس‌های او فراموشی زبان مادری فرزندان، دفاع و ترویج امور مذهبی، هراس از دوری از وطن، حسرت زیبارویان وطنی و آرزوی مرگ است.
همچنین تابش 30 درصد از اشعار رحیمی را دارای مضمون مذهبی دانست و گفت: رحیمی گاه در اشعارش از مذهب دفاع می‌کند، اما گاهی ابیاتش رنگ متعصبانه‌ای به خود می‌گیرد.
از سخنرانان دیگر این مراسم حفیض‌الله رحیمی، منتقد افغانی بود که به عوامل شاعرانگی شعر رحیمی نگاهی داشت و گفت: من معتقدم که بشیر رحیمی شاعرتر از آن است که بتوان او را نقد و بررسی یا توصیف شاعرانه کرد.
وی افزود: رحیمی بدون شک شاعری متفاوت و دشوارگوست و کلامش به سبک هندی، با زبانی شیوا و بیانی خاص خودش است.
شریعتی، رحیمی را شاعری صنعت‌گرا دانست و گفت: در اشعارش استعاره زیاد به کار رفته و او حتی بعد از رفتن به کانادا هم بدون هیچ تفاوتی، علاقه‌مند به خلق معانی غریب است و گاهی با عبارت‌های رنگین، پر از بداعت و تعابیر نو، نوعی همزادپنداری در مخاطب ایجاد می‌کند که او را به جهان دیگری می‌برد.
شریعتی شعر رحیمی را شعر مینیاتوری نامید و افزود: چیزی که من در شعر او می‌بینم، سیالیت ذهن رحیمی است که معمولاً بین ذهنیت و عینیت در حرکت است و این تلاش گاهی نوعی ابهام را به وجود می‌آورد.
وی ادامه داد: هر آنچه در شعر بیدل و غزل نوی کلاسیک دیده می‌شود در شعر رحیمی هم هست. رحیمی عوامل بین محسوس و نامحسوس را در شعرش به شکل اضافه‌های تشبیهی نشان می‌دهد که به شعر، رنگی دگرگونه می‌دهد. گذر از محسوس به نامحسوس و معقول به نامعقول باعث نوعی دور شاعرانه می‌شود که ارسال المثل را به وجود می‌آورد که در شعر رحیمی هم مشهود است.
شریعتی افزود: رحیمی در تلاش برای چیزی است که دیگران نداشته‌اند و این یکی از عوامل جدی زیبایی شعرش است.
این منتقد ادبی، خصیصه‌های اصلی شعر رحیمی را، اجتناب از سادگی بیان، نازک خیالی، ایجاز، جست و جوی مضامین پیچیده، خیال‌پردازی‌های غریبانه، حس آمیزی، پارادوکس و استفاده از ردیف‌ها و قافیه‌های نامحسوس دانست و گفت: همه این عوامل باعث می‌شود که شعر رحیمی با دید دیگری خوانده شود و یکی از زیبایی‌های شعرش ترکیب خاصی است که در مجموعه «در شرف ماه» دارد. ترکیب‌های او با ذوق شاعرانه‌ای عجین شده که دلالت بر آشنایی‌زدایی و هنجارگریزی دارد که با تأملی ساده مخاطب را شگفت‌زده می‌کند.
در این مراسم شعرای افغانی به شعر خواندن پرداختند که از جمله آنان می‌توان به «رجایی» شاعر، روزنامه‌نگار و نماینده خانه ادبیات افغانستان در ایران، محمدحسین فیاض شاعر کتاب «گنجشک‌های تبعیدی»، علی یعقوبی اولین برگزارکننده نقد شعر جوانان معاصر افغان در ایران و دیگر شعرای جوان افغان اشاره کرد.
در پایان این نشست، رحیمی ضمن تشکر از حوزه هنری و خانه ادبیات افغانستان، برداشت‌های شعرای افغان از شعرش را تشویقی برای به حرکت واداشتن خودش دانست و گفت این تحلیل‌ها باعث شد که سعی کنم در شعرم به ایستایی نرسم.
رحیمی همچنین از مشکلات مذهبی در کانادا گفت و شعری در وصف حضرت محمد خواند تا مراسم را با خواندن چند غزل از سروده‌هایش پایان داده باشد.
نظر شما