خانه نراقی ها در همدان به فراموشی سپرده شد/ خروج اثر از فهرست آثار ملی

به گزارش خبرنگار مهر، وضعیت بد این بنای تاریخی که سالها در سکوت و به دور از منظر مسئولان حفظ و نگهداری تاریخ کشور، روزگار را نظاره می کرد از آن جایی شکل جدی به خود گرفت که دیوان عدالت اداری، اواخر سال گذشته بنا به شکایت مالکان خصوصی رای بر خروج آن از فهرست بناهای ثبت شده در آثار ملی داد.

خانه نراقی های همدان و بنای باشکوه و عظمت تاریخ همدان یکی از 32 اثری است که به حکم دیوان عدالت اداری از ثبت آثار ملی خارج شده است و سرنوشتی نامعلوم را انتظار می کشد.

این بنا در اواخر دوره قاجاریه ساخته شده و یکی از خانه های تاریخی بسیار زیبا در همدان است که در گذر هر عابری از جوار این بنا در خیابان شریعتی همدان ناخودآگاه صحبتی از تاریخ آن به میان می آید.

پلان این خانه دارای سه حیاط مرکزی و دو ورودی است و در مجموع مجموعه کاملی از معماری سنتی مناطق سردسیر است.

خانه نراقی ها در همدان 100 سال قدمت دارد

این بنای ماندگار، خانه ای با بیش از یکصد سال قدمت است که خاطراتی از عهد قجری را در دل خود نهان دارد و یکی از معدود خانه های تاریخی است که در دل خود حسینیه دارد.

این بنای با ارزش و تاریخی که تا یک دهه پیش تقریبا سالم و پابرجا بود، اکنون در معرض تخریب کامل قرار گرفته و خروج این اثر از فهرست آثار ملی با استناد به حکم دیوان عدالت اداری آخرین امید دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران را برای احیا خانه تاریخی نراقی‌ها با یأس مواجه کرده است.

خانه نراقی ها با مجتمع های تجاری همدان همسایه است

خانه نراقی ها به دنبال شکایت مالکان به دیوان عدالت اداری، از ثبت آثار ملی ایران خارج شده زیرا این خانه تاریخی در خیابان شریعتی همدان که منطقه ای تجاری و در نزدیکی میدان اصلی شهر است، قرار دارد.

اما آنچه جای سئوال دارد اینکه چرا هر روز خبرهایی از تخریب و ویرانی آثار ارزشمند تاریخی و کهن این مرز و بوم می شنویم و بر غفلتهایی که نسبت به این میراث ماندگار روا داشته می شود، افزوده می شود؟

یکی از فعالان میراث فرهنگی استان همدان در پاسخ به این سئوال اظهار داشت: حکایت از این قرار است که چون برخی آثار تاریخی ملک خصوصی افراد بوده و مالک حقیقی دارد و به ثبت آثار ملی رسیدن آنها محدودیت هایی را برای دخل و تصرف مالکان در این گونه بناها به وجود آورده است این افراد با طرح شکایت در محاکم قضایی نسبت به بی توجهی میراث فرهنگی اعتراض کرده اند و در نهایت دیوان عدالت اداری هم رأی به خروج این آثار از فهرست آثار ملی کشور داده است.

میراث فرهنگی قادر به جلب رضایت مالکان نیست

مریم توسل ادامه داد: در حالی که باور مردم این است که مسئولان سازمان میراث فرهنگی موظفند پس از ثبت یک اثر در فهرست آثار ملی، اقدامات حفاظتی و مرمتی را روی آن انجام دهند ولی در اغلب مناطق این سازمان به دلیل محدودیت های اعتباری قادر به جلب رضایت مالکان و نگهداری بناهای با ارزش نیست.

توسل با اشاره به این که بناهایی مانند خانه سوری در تویسرکان و خانه نراقی های همدان پس از ثبت شدن مورد بی توجهی کامل قرار گرفته است، گفت: وقتی به میراث فرهنگی اعتراض می کنیم، نبود بودجه کافی یا در اولویت نبودن آن ها را می شنویم و این گونه بی توجهی ها به میراث فرهنگی و هویت ملی ایران دل هر فردی را به درد می آورد.

خانه نراقی ها سال 81 در فهرست آثار ملی ثبت شد

وی ادعا کرد چون میراث فرهنگی برای مرمت و حفاظت خانه نراقی ها که سال ۸۱ به ثبت رسیده است کاری نکرده بود مالک بنا اقدام به طرح شکایت کرده و این بنا از فهرست آثار ملی خارج شد.

یکی دیگر از فعالان میراث فرهنگی همدان نیز با بیان اینکه با تخریب خانه نراقی ها در واقع شاهد نابودی یکی از قدیمی ترین حسینه های خانگی - تاریخی ایران خواهیم بود، گفت: این در حالیست که امروز شاهد تخریب برخی از اماکن تاریخی به بهانه ساخت برخی از بناها هستیم.

حسن المندی افزود: با تخریب خانه نراقی ها در واقع شاهد نابودی یکی از قدیمی ترین حسینه های خانگی - تاریخی ایران خواهیم بود.

وی با تاکید بر اینکه بناهایی که به ثبت ملی می رسند متعلق به همه ملت ایران است، گفت: خروج آثاری که ثبت ملی شده است هیچ توجیهی ندارد.

وی گفت: خانه نراقی‌های همدان از نظر تاریخی و معماری اثر ارزشمندی محسوب می‌شود از این رو قرار بود میراث‌فرهنگی همدان این خانه تاریخی را که یکی از بناهای مسکونی زیبا در عصر خویش به شمار می‌رفت، تملک کند اما به‌دلیل تعدد مالکان و کمبود اعتبارات این امر امکان‌پذیر نشد.

مالکان آثار تاریخی باید در ثبت اثر میراث فرهنگی را یاری کنند

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز در توضیح وضعیت خانه نراقی های در همدان با بیان اینکه این اثر ثبت ملی شده بود، گفت: قانون سازمان میراث را مکلف نکرده است که هر اثری را ثبت می کند بخرد. این مالکین هستند که در ثبت اثر باید همکاری کنند. سازمان میراث در مرمت و نگهداری همکاری می کند.

وی همچنین با ابراز تاسف از خارج شدن نام دو اثر تاریخی همدان از فهرست آثار ملی کشور در سال جاری ادامه داد: خانه سوری در تویسرکان و خانه نراقی در همدان به دلیل تامین نشدن اعتبار مورد نیاز برای تملک بنا از فهرست آثار تاریخی کشور خارج شدند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با تاکید بر حفظ یادگار پیشینیان خواستار توجه مسئولان به این گنجینه ارزشمند شد.

خانه نراقی ها چندین بار مرمت شده بود

اسدالله بیات با اشاره به اینکه خانه نراقی ها در سال 81 در فهرست آثار تاریخی ثبت شده بود، گفت: این بنا چندین بار مرمت شده بود.

مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان حراست از همه خانه های تاریخی را امری ناممکن دانست و گفت: در سراسر کشور بیش از هزاران خانه تاریخی وجود دارد اما سازمان میراث فرهنگی این تعداد حفاظت ندارد و در کنار این باید گفت که امکان استقرار در ملک شخصی هم نداریم و خود مالکین هم نگهداری نمی کنند.

با این تفاسیر بیراه نیست اگر گفته شود خارج کردن بناهای تاریخی از فهرست آثار ملی نه تنها نظارت سازمان میراث فرهنگی را برای بررسی وضعیت این بناها محدود می کند بلکه به مالک اجازه تخریب و تبدیل بنای نوساز را می دهد.

از طرفی دیگر اینکه مشکل اصلی این خانه های تاریخی این است که تعریف درستی از ارزش تاریخی این خانه ها وجود ندارد و بسیاری گمان می کنند خانه ای باید در فهرست آثار تاریخی باشد که دارای قدمت تاریخی بالاتر از 100 سال باشد و ان درحالیست که برخی از آثاری که در فهرست آثار ملی ثبت شده به لحاظ زیبایی و معماری ارزشمند هستند و گذشت زمان یک خانه را تاریخی می کند و حفظ آن باارزش می شود.

یکی دیگر از بزرگترین مشکلات خانه های تاریخی در این زمان مسئله مالکیت آن ها است چراکه مالکیت یک امر حقوقی است که در قوانین مدنی هر کشوری وجود دارد و از جمله حقوق فردی بشمار می آید.

و اما در پایان اینکه روند تخریب خانه تاریخی نراقی‌های همدان شدت یافته است و دیگر از پنجره‌های مشبک و اُرسی، و اشعار محتشم کاشانی در حسینیه بزرگ این خانه خبری نیست و گذر زمان تزئینات شاه‌نشین خانه را به تاراج برده است.

امروز دوستداران میراث فرهنگی تنها چشم امید خود را به تغییر عقیده مالکان این خانه تاریخی دوخته اند تا شاید برای آیندگان خانه تاریخی نراقی ها تنها به نامی در صفحات تاریخی خلاصه نشود.