به گزارش خبرنگار مهر، هر چند مسئولیت حقوقی و قانونی برنامه های غنی سازی اوقات فراغت در این استان با آموزش و پرورش نیست اما به لحاظ وجود احساس تکلیف حضور 9 ماه تحصیلی همراه دانش آموزان، مسئولان این نهاد را برآن می دارد تا برای عدم گسست عاطفی، همچنان برای نسل آینده برنامه ریزی کنند.
اگر از گروهی که به شکل تصادفی برگزیده شده‌اند بپرسیم نظرتان درباره اوقات فراغت چیست، پاسخهای متفاوتی می‌دهند.
عده‌ای ممکن است بر این باور باشند که اوقات فراغت مدت زمانی است که پس از انجام کار یا انجام وظایف و مسئولیتها باقی می‌ماند.
برخی ممکن است به فعالیتهای خاصی نظیر تماشای تلویزیون، شرکت در فعالیتهای ورزشی، صرف غذا در بیرون از منزل و هزاران نوع فعالیت دیگر اشاره کنند.
تنوع این پاسخها نشان می‌دهد که اوقات فراغت برای افراد مختلف معانی گوناگونی دارد. ولی آنچه مسلم است اوقات فراغت فقط زمان آزاد شده از بار کار نیست، بلکه فعالیتی غیر اجباری است.
در فرهنگ عمید نیز درباره اوقات فراغت چنین آمده است که فراغت در فارسی به معنی آسودگی و آسایش و آسودگی از کار و شغل است. فرد در این اوقات می‌خواهد به اشتغالی بپردازد که با کمال میل به آنها علاقه نشان می‌دهد خواه به منظور استراحت خواه برای ایجاد تنوع.باشد.
اهداف اوقات فراغت
شیدا محمودی کارشناس جامعه شناسی یکی از کارکردهای اساسی اوقات فراغت را رفع خستگی و تامین استراحت فرد می داند و معتقد است که انسانها همه به استراحت و رفع خستگی نیاز دارند، کار مداوم بدون زمانی برای رفع خستگی موجب پایین آمدن بازده عمل و برهم خوردن سلامت روانی فرد می‌شود اما هدف از این اوقات بطالت نیست بلکه زمانی است که فرد به تمدد اعصاب می‌پردازد و حاصل آن افزایش بازده کاراست.
وی می افزاید: استعدادهای انسان اگر در زمینه و شرایط مساعدی قرار گیرد؛ به فعل تبد یل می‌شوند، از این جهت شناسایی این زمینه‌ها در زندگی فرد بسیار مهم است. اوقات فراغت یکی از این موقعیتهاست که فرد می‌تواند با استفاده از آن به شناسائی و تقویت استعدادهای خود بپردازد.
این کارشناس با اشاره به کارکرد تفریحی بودن ایام فراغ بالی آدمیان، می گوید: پس از انجام کار، زمانی آدمی نیاز دارد تا اوقاتی را صرف تفریح کند.
وی با استناد به احادیث می افزاید: نقل می‌کنند حضرت علی علیه‌السلام در روزهای جمعه بیرون از شهر مدینه و به قصد تفریح می‌رفتند، در اسلام به تفریحات سالم متعددی اشاره شده است که می‌توانند نقش موثری در آرامش روح و روان فرد داشته باشند پیامبر اکرم نیزمی‌فرمایند: مسافرت کنید تا سلامت بمانید
اوقات فراغت مایه رشد
وی اوقات فراغت را مایه رشد اجتماعی افراد معرفی می کند و می گوید: اوقات فراغت علاوه بر تاثیرات مهمی که بر شخصیت فرد دارد به رشد اجتماعی او نیز کمک می‌کند چراکه حضور فرد در شبکه‌های اجتماعی موجب بهبود روابط اجتماعی وی شده و به پیشرفتش کمک می‌کند.
وی بیان می کند: اگر فرد دارای بهترین و ارزنده ترین استعداد باشد تا زمانی که برای ارایه آنها در سطح اجتماع توانایی نداشته باشد، چندان موفق نخواهد بود.
تحقیقات چه می گوید
نگاهی به وضعیت اوقات فراغت جوانان در 36 کشور جهان نشان می دهد، همه جوانان آمریکای شمالی و اروپا، روزانه دو ساعت از وقت خود را صرف تماشای تلویزیون می کنند.
بر اساس نتایج این گزارش و وسایل سیمای جهانی، اوقات فراغت در میان افراد 5 تا 29 ساله 36 کشور جهان، بهره گیری از وسایل ارتباط جمعی در اولویت نخستاین گروه ها برای گذران اوقات فراغت است.
این بررسی مشارکت جوانان در اوقات فراغت فعال و سازمان یافته، ورزش، هنر و فعالیت هایی از این قبیل را در ایالات متحده و اروپا، بیش از آسیا معرفی می کند تا جایی که چگونگی گذران اوقات فراغت جوانان و مقایسه آن با کشورهای دیگر می تواند به عنوان یکی از شاخص های پیش بینی کننده چگونگی وضعیت گذران اوقات فراغت جوانان کشور در آینده باشد و از این نظر برای برنامه ریزی و مدیریت اوقات فراغت، مفید و موثر است.
مطابق یافته های بین المللی و استاندارهای جهانی، میزان گذران اوقات فراغت در طول یک سال 80 روز است که نسبت به 20سال گذشته.18.6 درصد افزایش داشته است و به طور نسبی 23 درصد عمر انسان به فراغت مربوط است
لزوم برنامه ریزی
کارشناسان تعلیم و تربیت معتقدند اگر اولیا و مسئولان در خصوص غنی سازی اوقات فراغت کودکان و نوجوانان برنامه ریزی نداشته باشند این ایام می تواند تهدیدی جدی برای سلامت روح و جسم آنان به شمار آید چرا که بیکاری و بیهوده زیستی بزرگترین خطر و عامل بسیاری از کج اندیشیها و ناهنجاریهای فردی و اجتماعی است.
در خراسان رضوی نیز همچون دیگر نقاط کشور، سازمانها و نهادهای بسیاری در صدد بهینه سازی اوقات خالی نسل آینده اند. ازجمله این دستگاهها می توان به سازمان ملی جوانان، بسیج سازندگی، سازمان تبلیغات اسلامی، آموزش و پرورش، ارشاد اسلامی و شهرداریها اشاره کرد.
هر کدام از نهادهای یاد شده با طرحها و برنامه های ویژه در صددند آمار جذب علاقه منان را افزایش داده و تابستان مفید و بدون دغدغه ای برای خانواده ها رقم زنند.
البته زمانی که به زعم تحقیقات بیش از 50 درصد اوقات کودک و نوجوان صرف وسایل صوتی تصویری و کمتر از 20 درصد صرف رسانه های مکتوب می شود باید زنگ خطر را به صدا در بیاوریم که بیشتر همین رسانه ها نیز وطنی نیستند.
بی شک عدم کنترل والدین و بی سامانی گذران عمر در اغلب خانواده ها موضوع را پیچیده تر نیز ساخته است. خیابان گردیها، پرسه زدن در پاساژها، بی هدفی در پارک رفتن یا در دنیای مجازی تنها بدنبال چت و بازی بودن نیز از دیگر مشکلاتی است که پدران و مادران را بیش از گذشته نگران فرزندان به خصوص پسران ساخته است.
مهندسی فرهنگی یا موازی کاری
علی اصغر ایزدی کارشناس ارشد مدیریت آموزشی که سی سال در امور فرهنگی و آموزشی صاحب اندیشه و تجربه است موازی کاری نهادهای دست اندر کار اوقات فراغت را بزرگترین مشکل موجود می داند و می گوید: بارها شاهد بودم هر دستگاهی تنها برای خودش در صدد جذب بودجه و ارایه برنامه است نه برای کل اجتماع.
این پیش کسوت تعلیم و تربیت می افزاید: تا وقتی جزیره ای عمل کنیم موفق نخواهیم شد، با این روند سازمانها، شاید در حوزه خود موفق باشند اما ازدید کلی اجتماع توفیقاتی ندارند.
وی معتقد است تا زمانی که مجموعه دستگاههای فرهنگی،سیاستی واحد اتخاذ نکنند و پراکنده عمل نمایند، تنها نهادی موفق خواهد بود که با اعمال قدرت و زور بودجه بیشتری بگیرد، این درحالی است که افراد کارآمد،اما دست خالی کنار گذاشته می شوند.
وی علت تمام این موازی کاریها را نبود مهندسی فرهنگی ذکر می کند و یاد آور می شود این کار گروهی باید مربوط به تمام ایام سال باشد؛ نه فقط محدود به تابستان.در این صورت گره ای گشوده نخواهد شد.
مشاوره نیاز امروز
مدیرکل امور جوانان خراسان رضوی از ایجاد پایگاه های مشاوره اوقات فراغت در استان خبر می دهد و می افزاید: یک تیم مطالعاتی از اساتید دانشگاه فردوسی مشهد تدوین مدل برنامه ریزی اوقات فراغت در خراسان رضوی را بر عهده دارند.
هادی طالبیان این طرح را از نظر کار مطالعات انجام شده کم نظیر می داند و تصریح می کند: تدوین این طرح که با مطالعه بر روی برنامه های اوقات فراغت چند کشور جهان انجام می شود در مراحل پایانی قرار دارد.
وی برنامه ریزی اوقات فراغت در استان که با همکاری اداره کل آموزش و پرورش استان اجرا می شود را یکی از کارکردهای کمک به ترسیم برنامه توسعه فردی جوانان و نوجوانان برای آینده خویش می داند.
طالبیان با اشاره به ایجاد سامانه استانی اوقات فراغت در خراسان رضوی می گوید: اطلاعات لازم برای ورود به این سامانه به هریک از دستگاه های مربوطه داده می شود و ضروری است که این دستگاه ها اطلاعات را به روز و کامل در سامانه وارد نمایند تا مخاطبان و خانواده ها بتوانند از برنامه های دستگاه های دولتی و غیر دولتی مورد علاقه خود مطلع شوند.
وی همچنین از پیگیری اختصاص 10 میلیارد ریال اعتبار طی سال جاری برای ساماندهی فعالیت های مربوط به اوقات فراغت خبر می دهد و تاکید می کند: از این مبلغ تاکنون چهار میلیارد ریال اختصاص یافته است.
وی در خصوص شاخص های برنامه جامع ساماندهی اوقات فراغت استان تصریح می کند: دارا بودن نگرش تربیتی در عین فراگیر و گسترده بودن برنامه، محتوای مناسب با هویت دینی و ملی خصوصا توجه به هویت شهر مشهد، دارا بودن نظام ارزیابی مناسب و پایش مستمر برنامه، دارا بودن فرایندهای مناسب برای استمرار ارتباط با مخاطب در طول اجرای برنامه و پس از آن از جمله این شاخص ها است.
طالبیان توجه ویژه به حضور موثر و فعال گروه های مخاطب و تشکیل گروه های دوستی و فعال نمودن رسانه ها در زمینه اطلاع رسانی مناسب به جوانان را نیز از دیگر شاخص های برنامه جامع ساماندهی اوقات فراغت خراسان رضوی می داند.
وی ادامه می دهد: بر اساس شاخص های فوق طراحی برنامه جامع اوقات فراغت استان مانند برنامه جامع خانواده پایدار نیز در مراحل پایانی قرار دارد و هدف آن استفاده از حداکثر ظرفیت دستگاه های دولتی و غیر دولتی در برنامه ریزی های مربوط به اوقات فراغت جوانان است.
معاون پرورشی و تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی هم در این خصوص می گوید: استاندار قول داده است تابستان جاری یک میلیارد تومان به اوقات فراغت دانش آموزان مساعدت نماید.
محمد ابراهیم محمدی می افزاید: بودجه اختصاصی سال گذشته وزارت به پایگاههای تابستانی تنها 70 میلیون تومان بود در حالیکه ما از محل اسکان زائران، منابع پرورشی و خودیاری اولیا یک میلیارد تومان صرف هزینه های اوقات فراغت نمودیم.
این مسئول پیش بینی می کند: اجرای طرحهای امسال حداقل به سه میلیارد تومان بودجه نیازمند است که به مهندسی فرهنگی و ساز و کارهای تمامی دستگاهها و نهادهای فرهنگی را می طلبد.
وی با بیان اینکه پایگاههای اوقات فراغت در سال جاری از هزار و 500 به دو هزار و 500 مرکز ارتقا یافته است، می گوید: شمار دانش آموزان پذیرش شده به 210 هزار تن در سال 89 رسید که در صورت حمایت و مساعدت مسئولان به 500 هزار تن از جمعیت یک میلیون و 100 هزار نفردانش آموز استان خواهیم رسید.
محمدی با اشاره به امضای تفاهم نامه با اداره کل فنی حرفه ای، حوزه های علمیه، اتحادیه اصناف، بسیج سازندگی، سازمان ملی جوانان، اداره کل تربیت بدنی و استانداری می افزاید: امسال اوقات فراغت متمایز و کارآمد تری خواهیم داشت هزار و 200 پایگاه فنی حرفه ای مهارتهای لازم را آموزش می دهند، همچنین 30 هزار دانش آموز در هنرستانهای فنی حرفه ای تحت عنوان هنر آموز پذیرش و کار آموز می شوند.
وی از مسئولان می خواهد از محل اعتبارات 170 میلیارد تومانی فرهنگی بخشی را به دانش آموزان اختصاص دهند چرا که هیچ کس نیازمند تر از آنها نیست.
نظر شما