به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد کتاب «شکرستان؛ نگاهی به آثار زنان در نشریات طنز» نوشته رویا صدر عصر روز سه‌شنبه 14 تیر با حضور سید فرید قاسمی، شهرام شکیبا، علی اصغر محمدخانی و نویسنده کتاب در موسسه فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
در ابتدای این جلسه محمدخانی گفت: رابطه علم فلسفه و زنان در طول تاریخ، خوب نبوده است. شاید این موضوع به خشکی فلسفه و قوت جنبه احساس در وجود زنان برمی‌گردد. حتی فلاسفه هم در طول تاریخ، رابطه خوبی با زنان نداشته‌اند. در زمینه طنز هم به نظر همین اوضاع و شرایط بر زنان حاکم بوده است. اگر دقت داشته باشیم، تعداد زنان طنزنویس نسبت به مردانی که در این زمینه تولید داشته‌اند، همیشه کمتر بوده است.
وی افزود: با توجه به این مسائل این سئوال به وجود می‌آید که آیا میان فلسفه و طنز رابطه یا شباهت‌هایی وجود دارد یا خیر؟
در ادامه رویا صدر، نویسنده کتاب گفت: کتاب «شکرستان» نقش زنان در طنز معاصر کشور را مشخص می‌کند. موضوع گردآوری کتاب به چند سال پیش برمی‌گردد که خانم صدقیان، مدیر نشر گل‌آذین به من پیشنهاد تولید چنین کتابی را داد. این پیشنهاد برایم جالب بود؛ چون خودم از سال 72 در نشریه گل‌آقا به طنزنویسی مشغول بودم. زمانی که مشغول جمع‌آوری اطلاعات کتاب بودم، دوستانی که از این موضوع مطلع می‌شدند با تعجب از من می‌پرسیدند مگر در تاریخ کشور، طنزنویس زن هم داشته‌ایم؟
وی افزود: آن زمان به نظرم رسید که حضور زنان در عرصه طنز، زیر سایه سنگین مردان قرار دارد. به همین دلیل فکر کردم که ادای دینی به زنان طنزنویس کشورم بکنم. بعد هم یک بازخوانی و پژوهش در این زمینه داشته باشم. واقعیت این است که زنان در عرصه داستان طنز و شعر طنز، حضور کمرنگی داشته‌اند. فکر می‌کنم این موضوع مقداری به ذات خود طنز برمی‌گردد. طنز هنر لطیفی نیست. در طنز باید از سوژه فاصله بگیریم و از دور به آن نگاه کنیم. طنزنویس مقداری بی‌رحم است و معمولا از موضع فراتر با سوژه برخورد می‌کند.
زنان زیاد از ویژگی‌های طنز استقبال نمی‌کنند
این نویسنده ادامه داد: در طنز، نوعی قدرت‌طلبی دیده می‌شود. بنابراین فکر کنم بانوان از این خصایص زیاد استقبال نکنند. به همین دلیل است که حضور زنان در طنز معاصر کمتر از مردان است. حضور زنان در عرصه طنز، در عصر مشروطه بیشتر از دیگر ادوار بوده است. از زمانی که رسانه‌ها رشد کردند، مسائل و تفکیک‌های جنسیتی مانع از حضور بیشتر زنان در این عرصه شد. مسائل جنسیتی، مذهبی و سیاسی، 3 تابویی هستند که همیشه مانع حضور زنان در عرصه طنز بوده‌اند. در فضاهای سیاسی هم همیشه نگاه جنسیتی وجود داشته است.
صدر گفت: یکی از نشریات قدیمی طنز، مجله «کاریکاتور» بود که طنزی که شروع کرد، بسیار فراتر از سطح رایج در جامعه بود. می‌بینیم که وقتی فضای سیاسی محدودتر شد، حضور زنان هم در این نشریه و دیگر نشریات طنز، کمتر شد. از اواسط دهه 20، زنان در مجلات مختلفی مانند «چلنگر» و «توفیق» ستون‌های طنز داشتند و حضورشان در طنز مطبوعاتی همپای مدرنیسم و طبقه شهری، رشد کرد.
حضور طنزنویسان زن، در این عرصه استمرار نداشته است
نویسنده کتاب «شکرستان» افزود: اواخر دهه40 ستون‌های طنز مردانه و زنانه درست مقابل یکدیگر قرار گرفتند. اگر قبلا ستون «و خدا زن را آفرید» وجود داشت، حالا زنان هم ستونی به اسم «وخدا مرد را آفرید» به راه انداخته بودند. مساله‌ای که حضور زنان در عرصه طنز داشت و دارد، عدم استمرار حضورشان است. جز در مجله گل‌آقا که برخی طنزنویسان زن توانستند به سبک و سیاق خاصی از طنز برسند، باقی زنان طنزنویس به دلیل عدم استمرار فعالیت‌شان، سبک خاصی نداشتند.
وی گفت: در مجموع می‌توان یک روند فزاینده و روبه رشد را از بعد از انقلاب برای حضور زنان در طنز مطبوعاتی کشور دید و زنان در این دوره در قالب مدیرمسئول و سردبیر در این عرصه به فعالیت پرداخته‌اند که برای زنان طنزنویس دهه 20 حالتی رویایی دارد.
نظر شما