به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این مراسم، مرتضی ثاقب‌فر استاد رشته جامعه‌شناسی و پژوهشگر در حوزه تاریخ و فرهنگ ایران در یک سخنرانی با عنوان «دو بزنگاهِ سرنوشت‌ساز در تاریخ ایران؛ عصر فردوسی و دوران کنونی» به دو مقطع تاریخی که به گفته او ایرانیان به دو شیوه کاملاً متفاوت بحران هویت را تجربه کرده است، پرداخت.
ثاقب‌فر: حماسه فردوسی در ماندگاری ایران سهم بزرگی داشت
وی با تاکید بر ضرورت عطف توجه به خود به جای مقصر دانست خارجی‌ها در این بحران هویت‌ها گفت: عوامل عوامل نه تحت اختیار ما هستند و نه اینکه موظف‌اند به ما خدمت کنند؛ پس لازم است ما همیشه مقصر را خودمان بدانیم.
ثاقب‌فر با اشاره به جنگ‌های متعدد ایرانیان و فرق مختلف آنها با خارجی در 200 سال ابتدایی پس از پیروزی اسلام، به نقش فردوسی در ماندگار هویت ایرانی پرداخت و گفت: نهضت شیوعی که بعدها مذهب شیعه از آن سربرآورد، در دفاع از کیان ایران شکل گرفت و به همین اعتبار باید فردوسی را قطعاً باید شیعه به معنی آن روزی آن دانست.
این پژوهشگر اضافه کرد: ما در آن دوره و در اثر هجوم‌های پی در پی دچار نوعی بحران هویت شدیم، ولی باید اقرار کرد. این هجمه‌ها نوعی خجستگی را برای ما به ارمغان آورد و آن اینکه 80 درصد دانشمندان آن روز جهان اسلام، ایرانی‌ها بودند.
وی با بیان اینکه «شاهنامه حماسه جاوید فردوسی سهم بسیار بزرگی در ماندگاری ایران داشت» گفت: تمام هجوم‌های بزرگ تاریخی که هر کدامشان به تنهایی کافی بود یک تمدن را به تمامی از صحنه روزگار حذف کند، ما را ماندگارتر کرد.
ثاقب‌فر در ادامه از ورود تکنولوژی و فرهنگ غربی به ایران بعد از مشروطه به عنوان دومین هجوم بزرگ به فرهنگ ایران یاد کرد و گفت: این بار این ما بودیم که به استقبال تکنولوژی فرهنگ غربی رفتیم و باید بسیار مراقب بود که نتایج آن سهمگین نباشد.
در ادامه این مراسم، نشان‌های پنجمین دوره جایزه «مهتاب میرزایی» به شرح زیر به برگزیدگان آنها اهدا شد:
در این مراسم جایزه بهترین مطلب ترجمه‌ای چاپ شده در «نگاه نو» در سال 89 - به انتخاب خوانندگان این مجله - به خاطر برگردان مصاحبه‌ای با «ماریو وارگاس یوسا» برنده جایزه ادبی نوبل در سال 2010 که با عنوان «سرخوشی و کمال» در شماره 87 «نگاه نو» چاپ شده بود، به عبدالله کوثری مترجم آن اهدا شد.
جایزه کوثری را روشن وزیری که خود در دوره قبلی این جایزه به عنوان بهترین مترجم انتخاب شده بود، به او اهدا کرد.
همچنین در این دوره از جایزه «مهتاب میرزایی» مقاله «عدم مقابله با شر از طریق خشونت» نوشته آبتین گلکار پژوهشگر حوزه ادبیات و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس که در شماره 88 «نگاه نو» چاپ شده بود - به انتخاب خوانندگان این مجله - به عنوان بهترین مقاله تالیفی سال 1389 انتخاب و معرفی شد.
جایزه گلکار را هم محمدعلی موحد پژوهشگر در حوزه تاریخ و مولوی‌شناس به و اهدا کرد.
در پنجمین دوره این جایزه همچنین الوند بهاری 23 ساله که مقاله «به یاد محمد خوانساری» از او در شماره 85 «نگاه نو» چاپ شده بود، به عنوان جوان‌ترین همکار این مجله معرفی شد. او جایزه خود را از دست پدرش دریافت کرد.
کوثری: زبان امروز ما با ترجمه‌های خوب غنی‌تر شد
عبدالله کوثری مترجم برگزیده جایزه «مهتاب میرزایی» پس از دریافت این نشان در سخنانی با اشاره به موضوع آن مصاحبه گفت: من از دیرباز دلبسته تراژدی‌های یونان بوده‌ام و ترجمه این متون باستانی آروزی من بوده و هست. انتخاب خوانندگان «نگاه نو» نشان داد که این زبان هنوز خواستارانی دارد.
وی افزود: شاید این متن لحنی از زبان فارسی را که انگار کم کم دارد فراموش می‌شود، به یاد مخاطب بیاورد. به هر حال هر متنی باید زبان مناسب خودش را در ترجمه بیابد.
مترجم «سور بُز» یوسا درباره وضعیت ترجمه آثار ادبی و تاثیر آنها در تحول زبان فارسی، گفت: کار مترجم فقط معرفی متنی ناشناخته نیست، بلکه او را هر متنی که ترجمه می‌کند، بر زبان مقصد هم تاثیر می‌گذارد.
کوثری ادامه داد: کمبودهای هر زبانی هم در عرصه ترجمه بهتر از هر جای دیگری آشکار می‌شود و مترجم حق دارد و حتی وظیفه دارد همه امکانات آشکار و نهان زبان خود را در کار ترجمه به کار گیرد.
مترجم «گفتگو در کاتدرال» یوسا تاکید کرد: در ترجمه ادبی اهمیت زبان مقصد (در اینجا فارسی) بیش از دیگر عرصه‌هاست و لذت ترجمه هم تا حد زیادی در این تلاش و کوشش و آفرینش نهفته است. اینجا زبان فقط عرصه انتقال مضمون نیست؛ آنچه «جنگ و صلح» (تولستوی) را بر تارک ادبیات نشاند، فقط مضمون زبانی آن نبود و باید توجه داشت نویسنده‌هایی که ما آثارشان را ترجمه می‌کنیم، در زبان خودشان هم نثرنویسان زبده‌ای بوده‌اند. پس باید به اهمیت آفرینش ادبی بیشتر توجه کرد.
برنده سه جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در ادامه به دو نهضت ترجمه در دو مقطع تاریخی در ایران اشاره و تاکید کرد: خوشبختانه مترجمان ایرانی به این نکات توجه داشته‌اند؛ شاهد من ترجمه‌های خوب از قرآن کریم و کلیله و دمنه در نهضت اول ترجمه در قرون اول هجری است.
عبدالله کوثری افزود: در نهضت دوم ترجمه هم مترجمان ما زبان تازه‌ای آفریدند و زبان امروز ما با همین ترجمه‌های خوب غنی‌تر شد. این فقط به سبب شاختن واژه‌های جدید نبود بلکه مترجمان ما از یک سو به میراث هزارساله زبان فارسی روی آوردند و از سوی دیگر در حد توان خود شیوه‌هایی نو برای نوشتن پی افکندند.
وی ادامه داد: ما پذیرفته‌ایم که زبان امروز ما بسیار غنی‌تر از زبان 60، 70 سال پیش شده اما این به معنی این نیست که هر کسی که امروز می‌نویسد، بهتر از 60 سال پیش می‌نویسد.
مترجم «پوست انداختن» کارلوس فوئنتس در عین حال با انتقاد از برخی تفسیرهای ناروا از زبان که از سوی برخی اهل قلم ارائه می‌شود، به نتایج چنین برداشت‌هایی پرداخت و از جمله گفت: متاسفانه 10 سالی است که «را»ی مفعولی جایگاهش را در جمله از دست داده و غالباً در نامناسب‌ترین جای جمله می‌نشیند.
کوثری همچنین تاکید کرد: نگاه دانشگاه‌های ما هم به ترجمه که آن را زیرمجموعه زبان‌های خارجی می‌دانند، در رکود نسبی ترجمه بی‌تاثیر نبوده است.
وی در پایان گفت: ترجمه آفرینش در زبان فارسی است و زبان هر دوران نهالی نیست که در هوا روئیده باشد بلکه شاخه‌ای است تناور که جان از ریشه می‌گیر؛ ما مترجمان برای آفرینش زبانی که هم حق نویسنده را ادا کند و هم توان زبان مقصد را نشان دهد، راهی جز بهره‌گیری از نویسندگان و شاعران خودمان که آموزگار ما بوده‌اند، نداریم.
گلکار: تولستوی طرفدار انفعال در برابر خشونت نبود
در این مراسم همچنین آبتین گلکار مولف برگزیده جایزه «مهتاب میرزایی» پس از دریافت جایزه‌اش در سخنانی کوتاه درباره مقاله‌ذاش گفت: تولستوی به هیچ وجه طرفدار انفعال در برابر خشونت نبود ولی راه‌های غیرخشونت‌آمیز را برای مقابله با شر توصیه می‌کرد.
وی افزود: یکی از علت‌های اختلاف تولستوی با کلیسا هم در هیمن نکته نهفته است؛ او در سال 1901 تکفیر شد و کلیسا حتی 100 سال بعد از آن یعنی در سال 2001 حاضر نشد این تکفیر را باطل کند.
پنجمین جایزه «مهتاب میرزایی» که با 20 سالگی انتشار «نگاه نو» همزمان شده بود، با گرفتن عکس یادگاری همکاران دودهه اخیر این مجله به پایان رسید.
در مراسم اهدای این جایزه چهره‌هایی مانند مصطفی ملکیان، محمد شمس لنگرودی، خشایار دیهیمی، حسن کیائیان، عباس مخبر، حسن کریم‌زاده، فرزانه طاهری و مرتضی ثاقب‌فر حضور داشتند.
نظر شما