به گزارش خبرنگار مهر چهارمین نشست ادبیات داستانی دفاع مقدس با موضوع «تجربه عینی و ذهنی در داستان واقع‌گرای دفاع مقدس» در محل ساختمان ستاد مرکزی راهیان نور با حضور احمد شاکری و محمود بشیری استاد دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
در ابتدای این نشست، احمد شاکری با بیان اینکه بدنه اصلی داستان دفاع مقدس بر اساس ادبیات واقع گرا و رئال به جلو می‌رود، اظهار داشت: داستان دفاع مقدس تا به امروز بر پایه حس تجربی راوی نوشته شده است و هنر نویسنده آن نیز در انتقال این موضوع بوده است.
وی ادامه داد: به لحاظ تجربی، موضوع داستان باید با تجربه نویسنده همخوانی داشته باشد، اما به دلیل تکرارناپذیری تجربه‌ای به نام جنگ ادبیات داستانی در ادامه روایت از آن به نوعی دچار حیرت خواهد شد. از سویی افراد جدید که می‌خواهند وارد این فضا شوند، عملاً امکان تجربه آن را ندارند و از سوی دیگر افرادی که در جنگ حاضر بوده‌اند و توانایی روایت ندارند نیز در داستان‌نویسی موقعیت خود را نمی‌یابند.
وی با اشاره به اینکه در دهه 60 برخی از روشنفکران معتقد بودند باید چند دهه از جنگ بگذرد تا بتوان در رابطه با آن داستان نوشت، گفت: با گذشت نزدیک به دو دهه از پایان جنگ هنوز این عده داستانی درباره جنگ ننوشته‌اند و از طرف دیگر نیز امروز با موضوع دور شدن از تجربه حسی جنگ روبروییم و این موضوع این سئوال را پیش روی ما قرار می‌دهد که آیا هنوز امکان نوشتن از جنگ وجود دارد یا خیر و در صورت وجود آن آیا غنای ادبی اثر قابل حفظ شدن است یا خیر.
در ادامه این نشست، محمود بشیری استاد دانشگاه علامه طاطبایی در سخنانی با اشاره به اینکه تجربه را بر دو گونه عینی و ذهنی می‌توان تقسیم کرد، بیان داشت: در تجربه ذهنی اساس کار بر مبنای شنیده‌ها و خوانده‌های یک فرد شکل می‌گیرد؛ در حالی که در تجربه عینی حواس انسانی در تجربه کردن یک موضوع دخالت دارد و اثر آن هم زنده‌تر و پویاتر است. در حوزه ادبیات نیز خلق ادبی بر مبنای هر دو تجربه امکان پذیر است، اما افرادی که بر مبنای ذهنیت دیگران و به صورت خلاقه اثر ادبی خلق می‌کنند، کارشان سخت‌تر است.
بشیری ادامه داد: گاهی تجربه را می‌توان در خلق داستان واقع گرا ضروری دانست و گاهی نیز خلاف این موضوع صحت دارد، اما به هر صورت نویسنده باید در شکل دهی به تجربه ذهنی خود به گونه‌ای عمل کند که موضوع واقع گرایی به داستان غلبه کند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه افزود: تجربه نوعی شناخت است و می‌توان از آن به نوعی برخورد و یا استنباط با حواس پنجگانه نیز تعبیر کرد. این موضوع کاملا عینی و مادی است و می‌توند دیگر ادراکات ما را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. با این وجود در حوزه ادبیات آنچه بیش از همه برای ما اهمیت دارد، ارتباط ادراک با حواس پنجگانه است که نویسنده خلاقیت خودش را به واسطه آن نمایان می‌کند.
وی همچنین گفت: در حوزه ادبیات، ترکیب تجربیات عقلی و عاطفی به طور معمول منجر به خلق اثر شاخصی می‌شود. با این وصف هنگامی که سخن از تجربه به میان می‌آید منظور اشراف کامل به یک شی برای حضور آن در داستان است.
بشیری در ادامه افزود: گاهی نویسنده ابزاری انتخاب می‌کند و به واسطه آن واقع‌گرایی را بالا می‌برد، اما بسیاری از متون داستانی بر اساس موضوعی تجربه نشده نوشه می‌شوند، ولی ابزاری که نویسنده برای خلق ادبی از آن استفاده کرده است، باعث شده تا داستان به صورتی عینی ارائه شود.
وی همچنین تاکید کرد: به نظرم کسانی که تجربه عینی از جنگ دارند و هنر نویسندگی را نیز در درون خود جمع کرده‌اند، گاهی بهتر از افرادی که تنها تجربه حسی از جنگ دارند، می‌توانند داستانی درباره آن خلق کنند.
نظر شما