نبض حیات دریاچه ارومیه در دست مسئولان/ دریاچه هنوز نفس می کشد

به گزارش خبرنگار مهر، صاحبنظران بر این باورند که مسئولان دستگاه های اجرایی باید بحران دریاچه ارومیه را جدی بگیرند زیرا با کاغذ بازی، برگزاری همایش، برپایی جلسه هم اندیشی و یا مصوبه، وضعیت دریاچه ارومیه بهبود نمی یابد.

نکته جالب اینکه ضرورت پرهیز از تئوری پردازی و کاغذ بازی به حدی رسیده که مسئولان محلی نیز از این امر گله مندند و معتقدند هم اکنون دریاچه ارومیه در وضعیت مناسبی قرار ندارد و نیازمند مدیریت جامع و عزم ملی است.

تاکید بر دستیابی به اقدام های عملی برای احیای دریاچه ارومیه

استاندار آذربایجان‌شرقی در این خصوص معتقد است: دست یافتن به اقدام‌های عملی در زمینه احیای دریاچه ارومیه و پرهیز از برگزاری جلسات بی هدف مورد تاکید است.

احمد علیرضا بیگی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: باید وظایف هر یک از دستگاه‌ها در زمینه احیای دریاچه ارومیه به طور دقیق تعیین شده و با انجام یک سطح‌بندی مناسب، هر یک از دستگاه های اداری که کوتاهی کرده اند مورد مواخذه قرار بگیرند.

وی با انتقاد از نبود متولی مقتدر برای پیگیری تصمیمات اتخاذ شده درباره احیای دریاچه ارومیه گفت: راهکارها، طبق سندی که به امضای وزرا و استانداران سه استان واقع در پیرامون این دریاچه رسیده و تکالیف مشخص است اما دستگاهی که در مورد کوتاهی هر یک از مجموعه ها مواخذه کند، وجود ندارد.

استاندار آذربایجان شرقی با تشریح تکالیف معین، اضافه کرد: وزارت نیرو به عنوان صاحب منابع آب کشور باید موضوع انتقال آب به دریاچه ارومیه را به مثابه یک پروژه سدسازی مورد توجه قرار دهد و اقدامات لازم را به سرعت در این زمینه انجام دهد.

وی با تاکید بر اینکه مدیریت ارشد آذربایجان شرقی با ملاحظه مسایل بین المللی همچنان بر انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه پافشاری می کند، تصریح کرد: وزارت نیرو باید اقدامات دیگری مانند لایروبی انهار و رودخانه ها که قادر است بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز این دریاچه را تامین کند، انجام دهد.

بیگی، هماهنگی بین استان ها در موضوع احیای دریاچه ارومیه را خواستار شد و اظهار داشت: هماهنگ کننده فعالیت های تمام وزارتخانه ها و استان ها در این موضوع، بر عهده سازمان محیط زیست است و باید این سازمان کوتاهی های احتمالی هر یک از مجموعه ها را با استفاده از اختیارات رئیس این سازمان به واسطه معاون رئیس جمهور بودن به مراجع ذیربط انعکاس دهد.

وی از سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی نیز خواست، تمام اعتبارات مربوط به اجرای طرح های آبیاری تحت فشار و قطره ای استان را به پیشرفته کردن سیستم های آبیاری محوطه پیرامون دریاچه ارومیه متمرکز کند ضمن اینکه به جد از توسعه کشت در این محدوده جلوگیری شود.

استاندار آذربایجان شرقی اضافه کرد: بیشترین وظیفه در مدیریت منابع آب بر عهده سازمان جهاد کشاورزی است.

وی با اشاره به عدم تخصیص اعتباری برای احیای دریاچه ارومیه در بودجه سال جاری، آن را ناشی از دردمند نبودن مجلس از موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه توصیف و تصریح کرد: شواهد نشان می دهد وقتی برای احیای دریاچه ارومیه پیش بینی نمایندگان فقط امکان استفاده از ردیف مقابله با ریزگردهای عربی بوده است، باید گفت که مجلس در این موضوع دردمند نبوده است.

استاندار آذربایجان شرقی ابعاد فاجعه خشک شدن دریاچه ارومیه را بسیار گسترده ارزیابی کرد و افزود: مطمئناً مجلس دغدغه آسایش، رفاه و سلامت مردم را دارد اما در انتقال این حساسیت کوتاهی شده و مساله متوجه دستگاه های اجرایی است.

وی بهره مندی از موضوع مشارکت مردمی در کنترل روند خشک شدن دریاچه ارومیه را مورد تاکید قرار داد و اضافه کرد:مدیریت آب منطقه ای آذربایجان شرقی باید در کنار موضوعاتی مانند مقابله با برداشت های غیرمجاز از چاه ها، در مساله مشارکت خواستن از مردم حساسیت بیشتری داشته باشند و احساسات مردم را در ضرورت مشارکت برانگیزنند.

احیای دریاچه ارومیه با رویکرد فرابخشی

رئیس ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه نیز در این زمینه گفت: مدیریت جامع این دریاچه با رویکرد فرابخشی در برنامه چهارم توسعه مورد تاکید قرار گرفت و در فروردین سال 89 به تصویب هیئت دولت رسید.

علی نظری دوست به خبرنگار مهر افزود: مصوبه اجرای برنامه در سطح استان‌ها و تشکیل ستاد اجرایی ملی برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه در اردیبهشت 89 با ریاست معاون اول رئیس جمهور، دبیری رئیس سازمان محیط زیست و با عضویت وزیر مسکن، نیرو، جهاد کشاورزی، معاونت راهبردی ریاست جمهوری و استانداری‌های استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان تشکیل شد.

به گفته وی، از آنجایی که برای رسیدن به حداقل میزان آب مورد نیاز برای حفظ اکولوژیک دریاچه ارومیه 3.1 میلیارد مترمکعب آب مورد نیاز است، ایجاد هرگونه حق آبه جدید در این استان‌ها امکان پذیر نیست.

نظری دوست اظهار داشت: در این ستاد سهم هر یک از استان های واقع در حوزه دریاچه ارومیه برای تامین 3.1 میلیارد متر مکعب مشخص شده که استان آذربایجان غربی بایستی هزار و 870 میلیون متر مکعب، آذربایجان شرقی 270 میلیون متر مکعب و کردستان 959 میلیون متر مکعب از این مقدار را تامین کنند.

به گفته رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه، سقف بهره برداری از آب های حوزه دریاچه ارومیه برای هریک از این سه استان به تفکیک دو هزار و 35 میلیون مترمکعب برای آذربایجان غربی، هزار و 79 میلیون مترمکعب برای آذربایجان شرقی و 585 میلیون مترمکعب برای کردستان مشخص شده است.

وی یادآور شد: برای بهبود وضعیت دریاچه ارومیه 24 طرح فرابخشی در طرح مدیریت جامع این دریاچه تهیه شده که وزارتخانه‌های نیرو، سازمان محیط زیست، وزارت جهاد و استانداری‌‌های استان های حوزه با بودجه‌ای معادل 13 هزار و 200 میلیارد ریال بایستی این طرح‌ها را اجرا کنند.

به گفته نظری دوست، با اجرای این 24 طرح در مصرف آب کشاورزی حدود 1.5 میلیارد مترمکعب صرفه جویی می‌شود.

وی یادآور شد: یکی از 24 طرح که توسط سازمان محیط زیست و محیط زیست آذربایجان غربی اجرا می‌شود ایجاد ایستگاه‌های پایش در مدخل‌های ورودی آب دریاچه ارومیه است که آب ورودی توسط استانهای مختلف به دریاچه را کنترل می‌کند.

وی افزود: همچنین احداث یک ایستگاه ثابت اندازه گیری تراز آبی در دریاچه ارومیه و ارایه نتایج به ستاد مدیریت جامع دریاچه ارومیه از دیگر طرح‌هایی است که توسط سازمان محیط زیست اجرا می‌شود.

رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه نباید به دلیل بزرگ بودن دریاچه ارومیه تصور کرد که این دریاچه هرگز خشک نمی‌شود، گفت: دریاچه آرال 15 برابر دریاچه ارومیه بود و هم اکنون بیش از90 درصد آن خشک شده است.

به گفته وی، دریاچه آرال نیز از دهه 70 شروع به خشک شدن کرد و مسئولان، مطالعاتی برای جلوگیری از این بحران آغاز کردند ولی به دلیل آنکه این دریاچه را وابسته به انتقال آب بین حوزه‌ای که از لحاظ اقتصادی، فنی و اجتماعی مشکلات بسیاری داشت، کرده بودند نتوانستند جلوی خشک شدن آن را بگیرند.

وی با بیان اینکه از این 24طرح تعدادی از آنها طرح‌های اولویت‌دار هستند، افزود:‌ لایروبی رودخانه‌های منتهی به دریاچه به منظور کاهش تبخیر، اجرایی نمودن مصرف بهینه آب کشاورزی و بارورسازی ابرها از طرح‌های اولویت‌دار وزارت نیرو، اجرای روش‌های نوین آبیاری، اجرای سند ملی الگوی مصرف بهینه آب کشاورزی از طرح‌های اولویت‌دار جهاد کشاورزی و ایجاد ایستگاه‌های پایش برای ثبت آب ورودی، نوسانات دریاچه ارومیه و همچنین تامین شرایط زیستی مورد نیاز زیست مندان از طرح‌های اولویت‌دار سازمان محیط زیست است.

رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه با اظهار امیدواری نسبت به خارج شدن دریاچه ارومیه از بحران فعلی با اجرای برنامه های 24 گانه گفت: اگر تمام این طرح‌ها اجرا شوند قطعاً‌ ظرف پنج سال، وضعیت دریاچه ارومیه از شرایط کنونی بهتر خواهد شد.

لزوم ملی قلمداد شدن مسئله نجات دریاچه ارومیه

مدیرکل برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو هم گفت: نجات دریاچه ارومیه به عنوان یک مساله کلان و مهم ملی مطرح نبوده و حتی بودجه‌ای به آن اختصاص نیافته است.

علیرضا دائمی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: دریاچه ارومیه به طور متوسط سالانه 35 سانتیمتر پسروی داشته و باید در این زمینه اقدام شود.

وی بر برنامه‌ریزی کلان و مدیریت هماهنگ در مورد دریاچه ارومیه تاکید کرد و گفت: روش‌های باروری ابرها، انتقال آب و اصلاح روش‌های کشت در این زمینه انجام می‌شود، اما کافی به نظر نمی‌رسد.

دائمی با تاکید بر اینکه برنامه‌ها باید به دو صورت ضربتی و زمان‌بر طراحی و اجرایی شود، اضافه کرد: انتقال آب دو روخانه بزرگ به این دریاچه مورد توجه قرار گرفته، اما باید توجه داشت که این مسئله زمان‌بر خواهد بود.

مدیرکل برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو تصویب هزار میلیارد ریال برای بخش‌های مختلف منابع آبی کشور در بودجه سال 90 را یادآور شد و تصریح کرد: این بودجه برای بخش‌های مختلفی از قبیل مدیریت ریزگردها اختصاص یافته است.

این مقام مسئول در وزارت نیرو اظهار داشت: بودجه خاصی برای دریاچه ارومیه در نظر گرفته نشده ولی می‌توان از منابع موجود در این زمینه استفاده کرد.

مدیرکل برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو متذکر شد: باروری ابرها، لایروبی روخانه‌ها و بازکردن مسیر آب‌های منتهی به رودخانه به عنوان روش‌های سریع و زودبازده می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه نجات دریاچه ارومیه به عنوان یک مسئله کلان و مهم ملی مطرح نیست، افزود: با توجه به روند کاهش آب این دریاچه پیش‌بینی می‌شود حجم مربوط به دریاچه ارومیه تا آخر شهریور به 13 میلیارد متر مکعب و یا کمتر از آن برسد.

مشخص نشدن وضعیت دریاچه ارومیه عواقب زیانباری دارد

معاون برنامه ریزی استاندار آذربایجان شرقی هم در این خصوص گفت: مشخص نشدن وضعیت دریاچه ارومیه عواقب زیانباری دارد.

فرخ مسجدی در گفتگو با مهر وحدت نظر در محوریت احیای دریاچه ارومیه را مورد تاکید قرارداد و افزود: به واسطه مشخص نبودن وضعیت احیای دریاچه ارومیه عواقب تعلل دررسیدگی به وضعیت این دریاچه زیانبار خواهد بود.

وی با بیان اینکه مجلس و دولت عواقب خشکی دریاچه ارومیه را باید بپذیرند، تصریح کرد: باید این حساس ‌سازی را در سطح ملی ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه در زمینه احیای دریاچه ارومیه باید به صورت کلان و ملی عمل شود، اظهار داشت: متولی اصلاح منابع آبی در کشور وزارت نیروست که در زمینه احیای دریاچه ارومیه نیز باید بیش از گذشته فعال باشد.

وی یادآور شد: سازمان محیط زیست باید به عنوان ناظر تامین آب عمل کند زیرا این سازمان قدرت اختصاص بودجه کافی برای این موضوع را ندارد.

مسجدی خواستار اصلاح ساختار در زمینه احیای دریاچه ارومیه شد و ادامه داد: جایگزینی مدیریت این دریاچه از محیط زیست به وزارت نیرو ضروری بوده و وزارت نیرو باید پیشگام این حرکت باشد.

معاون برنامه‌ریزی استاندار آذربایجان شرقی خواستار عهده‌دار شدن مسئولیت مستقیم مدیریت و احیای دریاچه ارومیه از طرف وزارت نیرو شد و گفت: بخش‌های مختلف استانی بخوبی می توانند در این زمینه با وزارت نیرو همکاری کنند.

وی بر حساس سازی مجلس و دولت در زمینه احیای دریاچه ارومیه تاکید کرد و افزود: رسانه‌های استان توانسته‌اند با به روز نگه داشتن این مسئله در زمینه حساس سازی جامعه عمل کنند، ولی در سطح ملی این حرکت صورت نگرفته است.

احیای دریاچه ارومیه نیازمند تصمیم های عملی است

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز گفت: باید تصمیمات عملی در زمینه احیای دریاچه ارومیه برداشته شود و مسئولان اجرایی فراتر از حرف عمل کنند.

ارسلان هاشمی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: حجم دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته و بیشترین پسروی آب دریاچه ارومیه در استان آذربایجان شرقی بوده است.

وی با اشاره به نقش مهم لایروبی بستر رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه در تامین بخشی از منابع آبی موردنیاز این دریاچه افزود:نقشه‌برداری 14 رودخانه منتهی به درایچه ارومیه در آذربایجان شرقی انجام شده اما به واسطه عدم تامین اعتبار لازم از ادامه کارهای مطالعاتی و عملیاتی باز مانده‌ایم.

هاشمی همچنین گفت: طرح باوری ابرها نیز با 15 سورتی پرواز مورد توجه قرارگرفت و دو پرواز عملی نیز در سال‌جاری صورت گرفت که آثاری عملی نیز وجود داشت.

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی با بیان اینکه روش‌های دراز مدت احیای دریاچه ارومیه از جمله انتقال آب روخانه ارس به دریاچه ارومیه مورد توجه است، عنوان کرد: 35 کیلومتر در این زمینه بازگشایی شده و 40 کیلومتر بعدی نیز می‌تواند انجام گیرد و در مدت یک سال می‌تواند این طرح عملی شود.

وی در ادامه تصریح کرد: میزان برداشت از رودخانه ارس بسیار کمتر از سهمیه کشور بوده و باید در زمینه مدیریت این هدر رفت آب اقدام اساسی صورت گیرد.

مدیر عامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی سهم متذکر شد: برداشت ایران از رودخانه ارس 9.5 میلیارد متر مکعب است که در حال حاضر تنها یک میلیارد برداشت می‌شود.

وی ادامه داد: اگر بتوانیم سالانه یک میلیارد متر مکعب آب رودخانه ارس را به ابتدای حوزه آبریز دریاچه ارومیه در صوفیان هدایت کنیم قدم بزرگی در زمینه احیای دریاچه ارومیه می‌تواند برداشته شود.

هاشمی سرعت در بازگشایی مسیرهای منتهی به دریاچه ارومیه، جلوگیری از ایجاد باتلاق را از جمله اقدمات زودبازده در زمینه آبدارکردن دریاچه ارومیه دانست.

این مسئول ابراز داشت: با توجه به سرعت تبخیر آب در بستر نمکی این رودخانه اگر همه سدهای منتهی به آب دریاچه ارومیه نیز بازگشایی شوند اقدام موثر و پایداری را شاهد نبوده وآب به سرعت تبخیر می‌شود.

ارائه برنامه 1300 میلیارد تومانی برای مقابله با خشک شدن دریاچه ارومیه

معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی اعلام کرد: دو وزارتخانه جهادکشاورزی و نیرو به همراه سازمان محیط زیست 24 برنامه عملیاتی با ارزشی افزون بر هزار و 300 میلیارد تومان برای مقابله با خشک شدن دریاچه ارومیه طراحی کرده اند.

محمد اشرف نیا ظهر اظهار داشت: وزارت نیرو متعهد به اجرای 10 طرح با اعتباری معادل 436 میلیارد تومان در طول پنج سال شده که برای سال نخست، 40 میلیارد تومان پیش بینی شده است.

وی گفت: مهم ترین برنامه های این وزارتخانه بارورسازی ابرها، لایروبی رودخانه ها، بهسازی کانال ها و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز آب است.

معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی افزود: وزارت جهادکشاورزی نیز پنج طرح با ارزشی معادل 878 میلیارد تومان که اعتبار سال نخست آن 182 میلیارد تومان پیش بینی شده، طراحی کرده است.

اشرف نیا افزود: طراحی و اجرای سیستم های پیشرفته آبیاری، اجرای طرح های آبخیزداری و مدیریت بهینه مصرف آب از مهم ترین طرح های جهاد کشاورزی به شمار می رود.

وی با اشاره به اختصاص 9 میلیارد تومان برای 9 برنامه محیط زیست هم اظهار داشت: بیشتر برنامه های محیط زیست مطالعاتی و فرهنگ سازی است.

به گفته معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی متوسط تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه 1275.37 و تراز فعلی آن 1271.35است.

آیا خورشید دریاچه ارومیه برای همیشه غروب می کند؟

اکنون پس از 15 سال از آغاز روند خشک شدن دریاچه ارومیه زمان آن رسیده که مصوبه ها و تصمیم گیری های وارد مرحله اجرا شود و مسئولان به جای شعار در عمل، زمینه ساز احیای دریاچه ای باشند که هنوز زنده است.