مسئولان یزد بر ممنوعیت عرضه قلیان اصرار دارند/ نفوذ قلیان به خانه ‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، به دنبال پیوستن ایران به کنوانسیون جهانی مبارزه با دخانیات در سال 1384، قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات در سال 85 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که پس از ابلاغ آن از مجلس، هیئت دولت آیین نامه اجرایی این قانون را در شهریور 86 تدوین کرد و در نهایت مقرر شد از ابتدای دیماه 86 این قانون اجرایی شود که یکی از موارد آن ممنوعیت استعمال قلیان در اماکن عمومی بود.

البته اجرای این طرح در کنار تمامی نکات مثبتی که در خود دارد با انتقادهایی نیز مواجه شد به ویژه اینکه منع عرضه قلیان مستقیما بر شرایط کاری قهوه خانه داران تاثیر گذاشت و باعث اعتراض اتحادیه قهوه خانه های کشور نیز شد زیرا با وجود چند صد قهوه خانه در سراسر کشور، نه تنها به طور مستقیم چندین میلیون نفر بیکار می شدند بلکه به طور غیرمستقیم تنباکو‌فروشان، ذغال فروشان و سایر رشته ‌های وابسته به صنف قهوه ‌خانه ‌داران نیز شغل خود را از دست می دادند و این اقشار نیز به خیل بیکاران کشور افزوده می ‌شدند.

متاسفانه به رغم اینکه در تمام دنیا مراکزی برای انجام این امور وجود دارد و در کشور نیز قهوه‌ خانه‌ها بهترین مکان برای عرضه قلیان هستند، کارشناسان اجتماعی و جامعه شناسان عواقب ممنوع کردن کشیدن قلیان در قهوه خانه ها را با دقت لازم مورد کنکاش و بررسی قرار ندادند.

عواقب و آسیبهایی همچون راه یافتن قلیان از قهوه خانه ها به عنوان یک محفل عمومی به جمع خانواده ها و در نتیجه احتمال آسیب پذیری بیشتر زنان، کودکان و جوانان و در معرض قرار گرفتن نسلهای جوان جامعه به سمت قلیان در کنج مخفی خانه ها و قهوه خانه های زیرزمینی و ... .

با درخواست اتحادیه صنف قهوه‌ خانه ‌داران و برای جلوگیری از بیکاری فعالان این حرفه در نهایت رئیس جمهور در سی ‌ام دیماه 86 و در پاسخ به نامه دو نماینده مجلس شورای ‌اسلامی دستور توقف برخورد با قهوه ‌خانه ‌ها را صادر کرد.

دستورالعمل صادره از دفتر نهاد ریاست جمهوری به شماره 17382 مورخ سی ام دیماه سال 86 و نامه شماره 11/1/160101 مورخ هفتم اسفندماه سال 86 به وزیر کشور مبنی بر صدور مجوز جهت ارائه قلیان از طرف واحدهای صنفی دارای پروانه کسب به سراسر کشور ابلاغ شد.

ولی نکته قابل تامل در جریان این دستور رئیس جمهور مبنی بر توقف برخورد با قهوه‌ خانه ‌ها، خودرای بودن مسئولان استان یزد در این خصوص بود؛ غافل از این که بروز عواقب اجرای این طرح در استان یزد نیز محتمل خواهد بود.

با وجود توقف اجرای طرح جمع آوری قلیان، مسئولان یزد همچنان بر اجرای آن تاکید دارند

اکنون با گذشت سه سال از ادامه یافتن اجرای این طرح در سطح استان که مشخص نیست با توجه به دستور رئیس جمهور قانونی یا غیرقانونی بوده است، به رغم اظهار نظرهای مسئولان استان مبنی بر این که طرح "جمع ‌آوری قلیان" در استان یزد به طور کامل اجرا شده است، متاسفانه با بسته شدن قهوه خانه های مجوزدار، در هر کوی و برزنی شاهد ایجاد قهوه خانه های زیرزمینی و غیرمجاز به خصوص در بعضی از منازل مسکونی و بروز پدیده ای به عنوان قلیان کشی زیرزمینی در بین مشتاقان قلیان هستیم.

نکته حائز اهمیت در مورد این قهوه خانه علاوه بر تعداد چندین برابری آنها نسبت به قهوه خانه های مجوز دار گذشته، حذف نظارت اتحادیه، عوامل بهداشتی و انتظامی بر این قهوه خانه ها بر خلاف نظارت گذشته در مورد قهوه خانه های مجوز دار بوده است و به نظر می　آید تلاشهای عوامل انتظامی مبنی بر شناسایی مکانهای غیرمجاز و مخفی عرضه قلیان نیز تاکنون مثمر ثمر نبوده، چرا که با شناسایی و پلمپ یکی از آنها به سرعت محل دیگری در نقطه دیگری از شهر ایجاد و مشتقان به این ماده دخانی را به سوی خود جلب می کند.

در حالی که به گفته برخی مسئولان تبلیغ و در معرض نمایش قرار دادن محصولات دخانی از جمله قلیان و آلات و ادوات آن نیز در سطح استان یزد ممنوع اعلام شد، ولی با جدیت در این خصوص برخورد نشد، به طوریکه فروشندگان این اقلام همچنان فعالیت می کنند و حتی در موردی شاهد فعالیت واحد فرآوری و بسته بندی تنباکوی قلیان در یزد بودیم.

از طرفی ورود قلیان به منازل و خانواده های یزدی ضمن به مخاطره انداختن سلامتی دیگر افراد خانواده، منجر به از بین رفتن قبح قلیان کشیدن نیز شده است به طوری که امروز در مجالس و جمع های رسمی و غیررسمی خانوادگی، قلیان به یکی از تنقلات رایج تبدیل شده است.

درست است که دخانیات ضرر دارد و باید به مردم هشدار داد که اگر به فکر سلامت خود هستند، از آن پرهیز نمایند، اما امروز مشاهده می شود که بسیاری از افراد به ویژه جوانانی که شاید به تازگی مرحله نوجوانی را طی کرده اند، حتی در مکان هایی نظیر کوه به همراه خود قلیان می آورند و یا خانواده ها در هنگام مراجعه به پارک ها و دیگر تفرجگاه های استان به عنوان یک سرگرمی، اقدام به کشیدن قلیان می کنند.

به تازگی نیز مسئولان طرح جدیدی مبنی بر ممنوعیت ورود بانوان به قهوه ‌خانه ‌هایی که با قلیان از مشتریان خود پذیرایی می ‌کنند، ارائه و اجرا کرده اند که خوشبختانه به نظر می رسد سنخیتی با فرهنگ عمومی مردم دارالعباده یزد نداشته باشد.

در هر حال به نظر می رسد مسئولان استان باید با توجه به جواب ندادن برخوردهای قهری و افزایش رو به رشد مصرف قلیان در جامعه، در اندیشه راهکار مناسب تری باشند.

قلیان به ابزار تفریح خانواده ها تبدیل شده است/  باورهای غلط در مورد قلیان باید از بین برود

به نظر می آید راهکارهای دیگری برای ساماندهی قهوه خانه های سنتی همچون ملزم کردن مسئولان آنها به اجرای بسته های فرهنگی در حوزه پیشگیری و کاهش آسیبهای اجتماعی، اجرای مداخله های آموزشی در خصوص از بین بردن باورهای غلط درمورد قلیان و اتخاذ عملکردهای پیشگیری کننده از کشیدن قلیان به عنوان یک رفتار پرخطر و دروازه سایر رفتارهای پرخطر در بین بزرگسالان و نوجوانان به خصوص در مدارس، تصویب و اجرای قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به خصوص در مورد نوجوانان به صورت جدی و مستمر، از همه مهمتر تهیه برنامه های آموزشی فراگیر از طریق رسانه های جمعی همچنین تهیه و ارائه تیزرهای آموزشی جذاب و مناسب به طور مستمر، در این خصوص راهگشاتر باشد.

پیگیریهای قهوه خانه داران همچنان بی پاسخ است

در همین راستا پیگیری های مکرر صاحبان قهوه خانه‌ ها‌ی مجوز دار استان از طریق مجاری قانونی همچون مسئولان داخل استان همچنین برخی نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی به منظور برخورد قانونی مسئولان استان با فعالان این صنف همانند سایر نقاط کشور، همچنان بی پاسخ مانده و این قشر را سرگردان باقی گذاشته است و چشم امید این صنف تنها به نهاد ریاست جمهوری است تا به دید یکسان با سایر استانها با آنها نیز برخورد شود.

در هر حال مصرف قلیان به دروغ بی ‌ضرر خوانده شده و مصرف هر بار آن برابر با استعمال 100 نخ سیگار است چرا که حجم دودی که از قلیان وارد بدن می شود به میزان 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.

هر چند بدیهی است در مورد برچیدن هر نوع تفریح مضر و یا حداقل غیر مفید نباید تعلل کرد ولی این نوع تصمیم ها با توجه به مسائل اجتماعی و مسائل پیرامونی آن باید با دقت اتخاذ شود و گاهی در تصمیمات مجبوریم بین بد و بدتر، بد را انتخاب کنیم که در این تصمیم به نظر می آید همه مسائل حاشیه ای دیده نشده و به نظر نمی آید که از رونق بازار قلیان بواسطه عدم جایگزینی کاسته شود.

-----------------

عکاس: مسعود ساکی