دکتر چارلز تالیافرو استاد کالج سنت اولاف مینه‌سوتای آمریکا و فیلسوف دین معاصر در مورد ویژگی‌های اصلی فلسفه اسلامی به خبرنگار مهر گفت: سؤال سختی است ولی سعی می کنم به طور ساده ویژگی اصلی این فلسفه را بیان کنم.
وی افزود: فلسفه اسلامی تلاش داشته نقطه اتکای ارشمیدسی را بیابد که بر اساس آن با نگاهی بی طرفانه و از ورای آن جهان را بشناسد و از رهگذر آن تجارب ذهنی را شکل داد.
تالیافرو تصریح کرد: نقطه اتکای ارشمیدسی از آرای ارشمیدس فیلسوف یونان باستان گرفته شده است. ارشمیدس می‌گفت اگر به من نقطه‌ای مستحکم بدهید که روی آن بایستم، زمین را از جا تکان می‌دهم.
این استاد دانشگاه یادآور شد: نقطه ارشمیدسی یعنی نقطه ای که بر پایه آن بتوان به یقین گفت که حقیقت چیست و "کذب" را از "حقیقت" تشخیص داد.
مؤلف "راهنمای آکسفورد درباره الهیات" تأکید کرد: باید توجه داشت که فلسفه به دنبال بهترین نقطه اتکاست که بر اساس آن بتواند درباره جهان و ارزشهای موجود در آن فکر و تأمل کند.
استاد پیشین دانشگاه کرنل تصریح کرد: حال سؤال این است که آیا عقل و خرد به تنهایی برای این منظور کافی است؟ یا نه، عقل و تجربه با یکدیگر باید مورد استفاده قرار گیرند؟ سؤال این است که چه زمانی باید به وحی و اشراقات مذهبی و دینی اتکا و توجه کرد؟
وی افزود: فلسفه در اسلام البته با تأمل و دقت بیشتری به این سؤالات نزدیک شده و درصدد پاسخ به آنها برآمده است. تمرکز و توجهی که اسلام به این مسائل داشته در تاریخ اندیشه مثال زدنی است.
مؤلف "راهنمایی مقدماتی بر زیبایی شناسی" یادآور شد: از ابتدا و از آغاز ظهور فلسفه اسلامی، برخی فیلسوفان اسلامی این گونه می‌اندیشیدند که باید تنها بر عقل و خرد تمرکز و اتکا کرد. برخی نیز معتقد بودند که باید اتکا به عقل، تجربه و اشراقات مذهبی باشد.
تالیافرو یادآور شد: بر این اساس در فلسفه اسلامی می‌توان مناظرات و مباحثی میان غزالی و ابن رشد را دید. این مناظره بر سر توان و محدودیتهای عقل از یک سو و محدودیتها و قدرت اشراقات دینی از سوی دیگر است.
وی افزود: تمام این مناظرات را باید تلاش برای یافتن نقطه‌ای ارشمیدسی دانست که از رهگذر آن بتوان زندگی را ارزیابی کرد و هستی را مورد شناسایی و ارزیابی قرار داد.
تالیافرو در مورد این موضوع که آیا فلسفه اسلامی و فلسفه غرب قابل قیاس هستند یا نه نیز گفت: بله می‌توان این دو سنت فلسفی را مقایسه کرد. مقایسه فلسفه اسلامی و فلسفه غرب به ویژه در دوران کنونی مفید و مثمر ثمر خواهد بود.
وی افزود: برخی فیلسوفان در غرب نیز به دنبال علت اولیه و اینکه چه زمان می‌توان بر علوم مجرد و انتزاعی تکیه کرد بوده اند. برخی فیلسوفان بوده‌اند که مطالعات خود را از علوم طبیعی آغاز کرده‌اند.
فیلسوف دین معاصر تصریح کرد: آنها به دنبال این بوده‌اند تا بتوانند موضعی را در جهان مادی شناسایی کنند تا تجارب و ذهنیت خود را با توجه به آن شکل دهند. همه ما انسانها به دنبال یافتن نقطه ارشمیدسی هستیم.
استاد پیشین دانشگاه آکسفورد در پایان گفت: برخی افراد که هم فیلسوف هستند و هم مذهبی، مثل خود بنده، به دنبال این هستند که میزان اتکا به باورهای دینی و فلسفی را در مورد موضوعات مختلف بیابند. این مباحثه در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی نیز دامنه دار بوده است.
نظر شما