به گزارش خبرنگار مهر، میدان امیرچخماق یا به قول یزدیها میرچخماق یا میرچماق، از ابتدا یکی از میادین اصلی برای تجمع مردم یزد بوده و بعد از انقلاب نیز این میدان مرکز تجمعات مردمی در راهپیمایی ها، تظاهراتها و ... بوده است.
میدان امیرچخماق از سال 86 به بعد میدان حماسه های یزد شناخته شد و این میدان افتخار میزبانی از رهبر معظم انقلاب را داشت.
سخنرانی های ایشان و البته رئیس جمهور بر طبقه دوم این بنا صورت گرفت و گرداگرد این میدان مملو از جمعیتی بود که مشتاقانه سراپا گوش بودند برای شنیدن رهنمودهای رهبر و رئیس جمهور.
امیرچخماق در بعد سیاسی علاوه بر مکانی برای سخنرانی، همواره مرکز راهپیمایی های بزرگ، گردهمایی های بسیج، تشییع شهدا و علما و ... بوده است.
اما کارکرد این نماد بزرگ شهر یزد به همین جا ختم نشده و برنامه های فرهنگی و ورزشی بسیاری را نیز میزبانی کرده است.
امیرچخماق سرافراز در همایشهای پیاده روی، دوچرخه سواری، جشنواره های خوشنویسی رضوی، عزاداریهای عاشورا و تاسوعا و صدها برنامه دیگر فرهنگی و ورزشی از دوستداران این برنامه ها به نحو شایسته ای میزبانی کرده است.
و از این روست که امروز میدان امیرچخماق علاوه بر اینکه سمبل و نماد استان یزد به شمار می رود، به میدان حماسه های یزدیها نیز معروف و مشهور شده است.
موقعیت امیرچخماق
مجموعه امیر چخماق که یکی از شاخص ترین مجموعه های تاریخی شهر یزد محسوب می شود تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر واقع شده و یکی از نقاط سوق الجیشی و مهم یزد محسوب می شود.
این مجموعه با ارزش که نقطه خیابانهای اصلی شهر است شامل مسجد، تکیه، بقعه ستی فاطمه، بازارچه حاجی قنبر، آب انبار ستی فاطمه، نخل و آب انبار تکیه امیر چخماق است.
این مجموعه از آثار قرن نهم هجری است که امیر جلال الدین چخماق از سرداران و امرای شاهرخ تیموری هنگامی که به حکومیت یزد رسید با همکاری همسر خود ستی فاطمه خاتون برای آبادانی شهر آن را بنیان نهاد.
بانیان در شمال مسجد، میدانی ایجاد کردند که هم اکنون پا برجاست و مرکز شهر یزد است که این میدان در عصر صفوی هم به همین نام شهرت داشت.
در زمان شاه عباس برخی از این آثار احیاء شده است از جمله چهار سوقی بر روی کاروانسرا ساخته شده است.
اوایل قرن سیزدهم هجری میدان جلوی مسجد و سردر بازار تبدیل به حسینیه شده و البته آنچه مسلم است در آن زمان، این مکان نقش حسینیه را نداشته زیرا ساخت چنین فضاهایی از زمان صفویه به بعد در ایران رواج پیدا کرده است.
در شرق میدان امیر چخماق، بازاری به نام حاجی قنبر وجود دارد که این بازار از بناهای نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی است.
مسجد امیر چخماق نیز از ملحقات این بناست که در تاریخ یزد به نام مسجد جامع نو نیز خوانده شده که این مسجد در دوره صفویه به همت امیر جلال الدین چخماق شامی حاکم یزد از امرا و سرداران و مقرب درگاه شاهرخ و زن او ستی (بی بی) فاطمه خاتون احداث شده است.
این مسجد در سال ۸۴۱ هـ.ق به پایان رسید و از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار بعد از مسجد جامع شهر قرار دارد در توصیف این مسجد باید گفت که در کریاس (ساختمان جلوی درب وروردی) مسجد به میدان میر چخماق باز می شود، سنگی نصب شده که بر آن متن وقفنامه ای به خط نسخ نقش شده است.
در این مجموعه دو آب انبار به نام های ستی فاطمه و تکیه امیر چخماق (آب انبار حاجی قنبر) وجود دارد که آب انبار ستی فاطمه در کوچه شیخ اسداله در ضلع جنوبی میدان امیر چخماق قرار گرفته و مربوط به دوره صفویه است و آب انبار تکیه امیر چخماق در حد فاصله تکیه و بازارچه حاجی قنبر واقع شده و احتمالاً قدمت آن نیز به دوره صفویه می رسد. این آب انبار در حال حاضر به عنوان موزه آب مورد استفاده قرار می گیرد.
کاشی کاریهای این مجموعه یکی از شاهکارهای منحصر به فرد معماری ایرانی است و اوج هنر را به تصویر کشیده است.
فضای گنبدی شکل این مجموعه که طی سالهای اخیر افتخار میزبانی از مهمانان بزرگی را داشته است، زیباترین بخش معماری امیرچخماق را به خود اختصاص داده است.
مناره های بلند امیرچخماق نیز که روزگاری جارچیان بر بلندای ندا سر می دادند و روزگاری نیز بر بلندای آن اذان سر داده می شد، امروز یکی از زیباترین چشم اندازهای مجموعه امیرچخماق را پیش روی گردشگران قرار می دهد.
بر بلندای این مناره ها که از پشت ساختمان برای ورود به آن راهی تعبیه شده است، بافت تاریخی یزد به طور کامل قابل مشاهده است و این جاذبه علاقمندان بسیاری را تا بالای این مناره ها کشانده است.
نخل نیز گرچه ارتباطی با بنای امیرچخماق ندارد اما به یکی از اجزای لاینفک این بنا تبدیل شده و همه ساله در ایام محرم توسط اهالی سیاهپوش می شود و در روز عاشورا یکی از بزرگترین و زیباترین عزادارایها در این مکان برگزار می شود.
حوض مقابل امیرچخماق نیز جاذبه دیگری برای علاقمندان به هنر ایجاد کرده و وجود مجسمه های مسی، بازار عکاسی در این فضا را داغ کرده است.
این مجسمه ها که توسط هنرمندان مجسمه سازی ساخته شده است، در دو دهه گذشته به این بنا اضافه شده که این مجسمه ها نقش و اهمیت آب در استان و به نوعی فرهنگ سقایی را به تصویر کشیده است.
بنای امیرچخماق البته با مشکلات ریز و درشتی دست و پنجه نرم می کند که از آن جمله می توان به فضای نامناسب زیر بازارچه و وجود جگرکی ها و ... اشاره کرد که به ویژه فضای پشتی این بنا را نازیبا کرده است.
وجود ترک در این بنا که از پشت آن قابل مشاهده است و سایر نازیبایی های بصری، همت سازمان میراث فرهنگی را می طلبد.
مهر در گزارشهای بعدی به تشریح مشکلات امیرچخماق خواهد پرداخت.
------------
عکس: مسعود ساکی
نظر شما