به گزارش خبرنگار مهر، تقریبا چند سالی است که دولت برای بافتهای فرسوده شهری ابراز نگرانی کرده و در همین خصوص نیز گامهایی را هم برداشته است، اما ظاهرا حجم بالای بافتهای فرسوده موجود و نیمه کاره ماندن و طولانی‌شدن اجرای بسیاری از این پروژه‌ها، نشان از ناکافی و نامناسب بودن این روشها دارد.
در واقع مشکل اصلی پیش روی پروژه‌ها، تامین منابع مالی هنگفتی است که برای احیای این گونه بافتها مورد نیاز است، هر چند سالها است که در شهر مشهد با فروش اوراق مشارکت سعی شده تا حدودی منابع مورد نیاز این بافتها تامین شود، اما هنوز هم کافی نیست.
طرح‌هایی که دغدغه آفرین هستند
عضو هیئت علمی دانشگاه خیام مشهد در این باره به خبرنگار مهر گفت: احیای نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه این مسئله از سوی مردم و با توجیه کامل آنان صورت پذیرد و تا زمانی که در احیای بافتهای فرسوده، منافع ساکنان در نظر گرفته نشود نمی‌توان به احیای سریع بافتهای فرسوده امید داشت.
سیدمهدی درهمی افزود: علاوه بر رضایت ساکنان باید اجرای اصول شهرسازی، معماری و اقتصاد شهری با توجه به قابلیت‌سنجی ویژه همان منطقه صورت گیرد و با دیدی همه‌جانبه، نسبت به احیای بافت اقدام شود.
به گفته وی، بافتهای فرسوده، محدوده‌های آسیب‌پذیر شهر در برابر مخاطرات طبیعی "به ویژه زلزله" به شمار می‌آیند که نیازمند برنامه‌ریزی و مداخله هماهنگ برای سامان‌یابی هستند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: از جمله مزایای بهسازی و نوسازی بافتهای شهری، حفظ و صیانت از سرمایه و منابع انسانی و کاهش صدمات و تلفات ناشی از زلزله است که با هیچ معیاری قابل ارزش‌گذاری نیست، در کنار آن، بهینه‌سازی استفاده از زمین با ارتقای شاخص نفر در هکتار و کاهش اراضی بایر و رها شده در درون شهرها به استفاده از ظرفیت بالای جمعیت‌پذیری مناطق یاد شده منجر خواهد شد.
درهمی اظهار داشت: میانگین تراکم نفر در هکتار شهرهای ایران به مراتب و به میزان قابل‌توجهی از میانگین بسیاری از شهرهای عمده سایر کشورها پایین‌تر است و یکی از راه‌حل‌های قطعی کاهش این معضل، مداخله مستقیم در احیای بافتهای فرسوده است.
2800 هکتار بافت فرسوده در مشهد
وی افزود: کاهش هزینه‌های اسکان سرریز جمعیت، کاهش هزینه‌های نگهداری شهرها، کاهش هزینه‌های امنیتی و انتظامی شهرها، کاهش هزینه‌های رفت و آمد خانوارها و کاهش مصرف انرژی و آلودگی هوا از دیگر مزایای اجرای این سیاست است.
وی در ادامه گفت: اجرای چنین طرح‌هایی، دغدغه‌ها، دل‌نگرانی‌ها و انتقادهای متعددی را برانگیخته؛ چرا که بیرون کردن ساکنان قدیمی بافت که در گذر سالیان، انس و الفتی ناگسستنی با محیط زندگی خود برقرار کرده‌اند، از بین‌رفتن خاطرات جمعی و فاصله گرفتن از فرهنگ اصیل و سنتی در محدوده طرح، محو شدن ساختمان‌ها و بناهای قدیمی است که هر یک حاصل دست‌رنج نیاکان ما بوده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه خیام ادامه داد: تضییع حقوق مالکان محدوده طرح و اکثرا بی‌بهره‌ماندن آن‌ها از ارزش افزوده ناشی از اجرای طرح بافت فرسوده، تفاوت فاحش کالبدی و عملکردی بین مستحدثات داخل محدوده‌های طرح با بافت بلافصل آن، تاثیرگذاری اجرای چنین طرح‌هایی بر رفتار و هنجارهای جامعه که ممکن است مثبت نباشد، از نگرانی‌های شهروندان از نوسازی بافت‌هاست.
درهمی گفت: کم‌توجهی طراحان و مجریان چنین طرح‌هایی به بناها و اماکن مقدسی مانند مساجد، حسینیه‌ها و تکایا در محدوده طرح مصوب، بخشی از دل مشغولی‌هایی است که باید همه آن‌ها را به گوش جان شنید و برای هر یک در بحث احیا و نوسازی بافتهای فرسوده شهری پاسخی فراهم کرد یا راهکاری جست.
وی تصریح کرد: در کلان‌شهر مشهد با توجه به وجود مرقد مطهر امام رضا(ع) احیای بافتهای فرسوده باید به گونه‌ای اجرا شود که در شان این کلان‌شهر مذهبی باشد.
وی اظهارداشت: طبق آمارهای رسمی تاکنون 39هزار هکتار بافت فرسوده در کشور شناسایی شده‌اند که 2800هکتار آن سهم مشهد است.
مشهد در ردیف سوم قرار دارد
در همین حال معاون معماری و شهرسازی شهرداری مشهد نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مساحت بافتهای فرسوده در ایران حدود ۶۳هزار هکتار است و در مجموع از میان ۴۱۴شهر بالای ۱۲هزار نفر در کشور، بافتهای فرسوده ۳۵۵شهر تعیین شده که از این تعداد، محدوده بافت فرسوده ۲۶۰ شهر با جمعیت شهری نزدیک به ۲۹میلیون نفر در مراجع ذیصلاح به تصویب رسیده است و دولت باید در دو برنامه پنج ساله یعنی طی ۱۰سال برای آن اقدام کند.
محمد هادی جاوید اظهارداشت: مشهد طبق آمار، بیشترین حجم بافت فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی را در کشور به خود اختصاص داده است.
وی گفت: دو هزار و ۲۹۲هکتار بافت فرسوده در مناطق شهری پراکنده است و حدود ۴ هزار هکتار مساحت سکونتگاه‌های غیررسمی شهر مشهد را شامل می‌شود. مساحت بافت فرسوده مشهد نسبت به کل بافتهای ایران سه درصد و به عبارتی سومین شهر از نظر داشتن مساحت بافت فرسوده بعد از تهران و تبریز است.
به گفته وی، این در حالی است که مساحت بافت فرسوده تهران سه هزار و ۲۶۸، تبریز دو هزار و ۵۲۲ و مشهد دو هزار و ۲۹۲ هکتار و جمعیت ساکن در بافتهای فرسوده شهر مشهد ۵۱۹هزار و ۸۵۲ نفر است.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری مشهد در ادامه بیان کرد: محدوده‌هایی در شهر مشهد از جمله بخشی از مناطق قلعه آبکوه، مجد شمالی و مجد جنوبی، اسماعیل‌آباد "پشت سپاد"، سمزقند، سیس‌آباد، دروی، دیش‌دیش، التیمور، کوی صاحب‌الزمان گلشهر، سجادیه، قلعه ساختمان، کوی ۲۲ بهمن، طرق، سیدی، نه‌دره، شهرک امام‌هادی، قلعه وکیل‌آباد، محدوده مرکزی شهر، میدان شهدا و...، به عنوان نقاط رسمی بافت فرسوده شناخته شده‌اند.
وی افزود: بافت فرسوده به بافت‌هایی گفته می‌شود که در داخل محدوده شهر و یا روستا و یا حاشیه آن شکل گرفته‌اند و به دلیل قدمت یا نبودن برنامه توسعه و نظارت فنی بر شکلگیری آن‌ها و نبود شرایط زیستی و ایمنی و نیز نابسامانی‌های کالبدی اجتماعی و اقتصادی فرسوده شده‌اند و از نظر برخورداری از ایمنی استحکام و خدمات شهری دچار کمبود هستند.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری مشهد گفت: پرداختن به موضوعاتی مانند همسویی نظریات شهرسازی با اصول توسعه پایدار، اهمیت یافتن ملاحظات اجتماعی - فرهنگی، محیطی، افزایش میزان انعطافپذیری راهحلها و اهمیت یافتن نقش مشارکت مردمی در تحقق طرح‌ها باید در فرآیند تهیه طرح‌های نوسازی بافتهای فرسوده مورد توجه قرار گیرد.
..................................
گزارش: محمد سپهری
نظر شما