نان تنوری؛ دست پخت حاشیه نشینان جنگلی گلستان

گرگان - خبرگزاری مهر: هنوز بوی نان تازه تنوری و محلی همچنان از تنورهای سنتی روستاهای ییلاقی و حاشیه جنگل های گلستان در شمال به مشام می رسد.

به گزارش خبرنگار مهر، تاک، تتک، کماج از جمله نانهای تنوری و محلی حاشیه نشینان جنگلی گلستان است که همچنان رواج دارد.

پخت نان محلی و تنوری از کارهای روزمره زنان روستایی گلستان است که بخشی از اوقات روزمره این زنان پرهنر و کدبانو را پر می کند.

با گذر از محله و روستاهای گلستان، همچنان دود از تنورهای محلی و سنتی به هوا بر می خیزد و بوی نان تازه و محلی هر رهگذر و مسافری را وسوسه می کند تا چند قرص نان از روستاییان باصفا و پرمحبت تهیه کنند.

اینجا خبری از هدفمندی یارانه ها و نرخ گذاری نانها نیست و زنان روستایی پس از پخت نان، آن را به عنوان هدیه به مسافران و رهگذارانی که تقاضای نان می کنند، می بخشند.

نون تنوری تاک از جمله نانهای سنتی و محلی است که در مناطق ییلاقی و کوهستانی شرق گلستان از جمله ماهیان پخت آن رواج دارد.

در تهیه این نان، از آرد، شیر، روغن، آب پنیر، آب استفاده می شود و برای آنکه نان، سرخ رنگ شود، پس از پخت با استفاده از پارچه ای تمیز، روی آن تخم مرغ می مالند.

استفاده از نان های تنوری علاوه بر انکه به عنوان قوت روزانه روستاییان کاربرد دارد در مناسبتها، ایام عید نوروز، عید سعید فطر و جشن ها زینت بخش سفره هاست.

همچنین عروس ها نانهای محلی و تنوری را به عنوان شگون و نمادی از رزق و روز در روز عروسی به خانه داماد می برند و در فردای روز عروسی که به "مارکاسه" معروف است به همراه حلوا و شیرینی به مهمانان می دهند.

علاوه بر مناطق ییلاقی گلستان، پخت نانهای تنوری و محلی بین ترکمنها نیز رواج دیرینه دارد و ترکمن ها " چوروک" یعنی نان را در تنورهایی می پزند که " تامدور " نامیده می شود.

زن های ترکمن که مسئولیت پخت نان، یکی از وظایف حتمی و اولیه آنها بوده،و تنور را با آتش هیزم یا بوته گیاهان خشک و ... گرم می کنند.

تنورهای محلی ترکمن شامل، " یر تامدور" یا تنور زمینی است و این تنور گودالی به عمق تقریبی 80 سانتی متر و به شکل دایره است که محیط این دایره در عمق زمین، گشادتر از محیط دهانه آن در سطح زمین است.

در این گودال از سه نقطه محیط عمقی، سوراخی به سطح زمین باز می کنند تا عمل احتراق از طریق نفوذ هوا آسان شود و این سوراخ ها را " کوریک " می نامند که معادل آن در فارسی، کوره است.

پس از این عملیات، دیواره گودال را به وسیله گل آمیخته با نمک، صاف می کنند تا برای نان پختن آماده شود.

" پالچیق تامدور" نیز از دیگر انواع تنور است و این تنور از نظر شکل کلی مثل یرتامدور است با این تفاوت که به جای کندن زمین، گل را مشت مشت روی هم می چینند تا ارتفاع آن به حدود 80 سانتی متر برسد.

در این نوع تنور نیز محیط دهانه بالا از محیط مماس با سطح زمین، تنگ تر است.

امروزه هر دو نوع تنور در شهرها وجود ندارد و فقط در روستاها کاربرد دارد، زیرا ترکمن ها نیز مثل سایر شهروندان ایرانی، نان را نانوایی تهیه می کنند که در هر شهر و روستایی وجود دارد.