به گزارش خبرنگار مهر، مهرداد خوشبخت در بخش اول گفتگو با مهر درباره شکل‌گیری فیلمنامه، تغییراتی که همراه با نویسنده داده بود و ... صحبت کرد. او در بخش دوم گفتگو درباره توقف‌های این پروژه، اعتراض‌ها و غیره حرف زد.
*خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: توقف‌های مکرر این مجموعه تلویزیونی چقدر به بازی‌ها و ... لطمه زد؟
- مهرداد خوشبخت، کارگردان مجموعه "شهر دقیانوس": ما سعی کردیم تا جایی که از دستمان بر می‌آمد جلوی این تاثیرات منفی را بگیریم. الان مجموعه‌ای که پخش شده با مجموعه‌ای که ما در ذهن داشتیم و آن را ساختیم 15 درصد اختلاف دارد. با تمام جرح و تعدیل‌ها این مجموعه توانسته موضوع‌اش را مطرح کند. با همه مشکلاتی که در تولید و پخش رو به رو بودیم همه گروه خوشحالیم. مجموعه "شهر دقیانوس" موضوع مهمی را درباره تاریخ سرزمین عزیزمان مطرح کرد که متاسفانه الان کمتر به آن پرداخت می‌شود، حال اگر کسی علاقمند شده باشد، می‌رود و تحقیق می‌کند.
*به نظرتان طرح موضوع کافی است؟
- نه، معلوم است که برای یک سریال کافی نیست، ولی امیدواریم تاثیرات بیشتری گذاشته باشد. در شرایطی که کسی حاضر نیست سریالی درباره قدمت تاریخی این مملکت بسازد به نظرم این اتفاق خوب است. به ندرت پیش می‌آید از رسانه ملی یک اثر ملی پخش شود.
"شهر دقیانوس" این یکی از معدود مجموعه‌هایی است که یک موضوع ملی را مطرح کرده است. برای همین بعضی مدیران حمایت کردند. سعی کردیم در لایه‌های زیر متن داستان این سریال به نکات زیادی بپردازیم. مثلا اینکه آن همه فرهنگ و تمدن پیشرو الان چرا در زندگی روزمره مان در حال محو شدن است، چرا نشانه‌هایش در ما کم شده است.
آیا فقط کافیست شعار بدهیم هنر نزد ایرانیان است و بس؟ با این رویه چند سال بعد باید بگوییم هنر نزد ایرانیان بود و بس! چون بقیه جوامع غیر ایرانی با درایت خودشان و پشتکارشان دارند گوی رقابت را از ما می ربایند و این فاجعه ایست که آرام آرام دارد پیش می آید، چون از نظر بعضیها - که روز به روز بر تعداد این بعضیها افزوده می شود - کار فرهنگی سود ندارد و سود در فرهنگ دلالی است.
این بعضیها چشمهایشان را بسته‌اند بر هر نوع کاستی فرهنگی و اجتماعی و به سود همین لحظه‌هایشان می‌پردازند. چشمها بر خسارات اقتصادی کشور که تاثیرش آنی و مبرهن است بسته است و آن وقت می‌خواهیم کسی به فکر فرهنگی باشد که سالها طول می‌کشد تا نتیجه خساراتش معلوم شود. مثل طبیعت می‌ماند، جنگلی را می‌شود در یک هفته از بین برد، اما سالها طول می‌کشد تا دوباره درختهایش به اندازه‌ای برسند که بشود جنگل نامید.
جمله‌ای را معاون میراث - که نقشش را علیرضا کمال خیلی خوب بازی کرد - در تاکسی دُبی می‌گوید: "این پیشرفت با پول نفت نیست و از برنامه‌ریزی در صنعت حمل و نقل و متعاقب اون صنعت توریسمه". خب ما تا کی می‌خواهیم سرمان را در برف نگه داریم و فکر کنیم ما مرکز دنیا هستیم؟! مثل یک کسالت می‌ماند. اگر من مهرداد خوشبخت اول قبول نکنم که کسالت دارم پس دکتر هم نمی‌روم و متعاقبش دارو هم نمی‌خورم و خوب نمی‌شوم. نتیجه اینکه ما نمی‌خواهیم ضعف‌هایمان را بپذیریم و مادامی که اشکال را انکار کنیم راه حلش راهم نمی‌یابیم.
متاسفانه این رویه‌ای است که خیلی از مسئولین هم در پیش گرفتند. لطفاً برداشت سیاسی نکنید از حرفهایم. من مثل خیلی‌ها دلم می‌سوزد و دارم تمام تلاشم را می‌کنم که در جایی که ایستاد‌ه‌ام کارم را تا اندازه‌ای که بلدم به نحو احسن انجام دهم و همه باید این کار را بکنیم.
*مشکلی با باستان‌شناسان پیدا نکردید؟
- باستان شناسانی که با من صحبت کردند و ایمیل گذاشتند ایرادهایی وارد می‌دانستند که قطعاً حق با ایشان است، اما در مجموع راضی بودند، چرا که می‌گفتند چنین موضوعی به این شکل و بطور جدی در آثار خارجی و داخلی پرداخت نشده بود.
*در قسمت آخر این مجموعه محمد مطیع مرتب با مردم حرف می‌زند تا آنها اشیاء ای که پیدا کرده‌اند را به میراث تحویل بدهند و بعد از آن، مردم اشیاء را به مسجد می‌آورندو تحویل می‌دهند. فکر نمی‌کنید صحبت‌های مکرر این شخصیت با مردم خیلی تکرار شد و جذابیتی نداشت؟
- کل زمان این صحنه ها حدود ۲ دقیقه است.
*ولی به نظرم زیاد بود؟
- می‌خواستم این صحنه‌ها باشند. برای قصه لازم بود. این اتفاق واقعی بود و تاکید می‌کردیم این یکی از راهکارهای فرهنگی آموزش است. این کار را دکتر مجیدزاده در جیرفت انجام داده بود و دینی نسبت به آن داشتم که به این حرکت فرهنگی باید ادا می‌کردم.
*ولی می‌توانستید این صحنه‌ها را کمی دراماتیزه کنید تا برای مخاطب جذابیت داشته باشد؟
- نصف این صحنه‌ها حذف شد، چرا که بین دکتر سینا و مردم یک درگیری لفظی پیش می‌آمد و این درگیری مردم حذف شده است.
*چرا؟
- به خاطر اعتراض‌هایی که بیشتر شیطنت سیاسی بود، افرادی که بخشی از مردم و نه همه آنها را همراه خودشان کرده بودند علیه سریال. در حالی که این حرف مردم جیرفت نبود. در این صحنه بعضی مردم در مسجد حرف می‌زدند و دلایل‌شان را می‌گفتند که برای چی این کار را کردند، حتی یک زن گریه می‌کرد و درددلهایش را می‌گفت و ... اما این صحنه‌های عاطفی حذف شد.
*حذف صحنه‌های عاطفی چقدر به کار شما لطمه زد؟
- وقتی قرار است کار متفاوت بسازید، باید تبعات آن را هم بپذیرید.
*فکر می‌کردید با این همه تبعاتش رو به رو شوید؟
- فکر می‌کردیم، اما نه تا این حد. حرف‌های زیادی در مجموعه زده شد. به دلیل شیطنتهای سیاسی آنهایی که نمی‌خواستند سریال به سرانجام برسد و به مدیران تلویزیون فشار آوردند که تاریخ را تحریف کنند یا حذف، ما هم ترجیح دادیم حذف را انتخاب کنیم و بخشی از واقعیت را نگوییم یا تلطیف کنیم تا اینکه تحریفش کنیم چون تحریف، خیانت به تاریخ است. آن عده می‌خواستند با این شیطنت‌ها خودشان را مطرح کنند.
من به شدت جنگیدم برای اینکه بخش خارج از کشور در دبی باشد. می‌گفتند در ترکیه یا جای دیگر باشد. در مجموع سدهای زیادی در این مجموعه با همکاری عوامل و حمایت مدیران شکسته شد. کار فرهنگی این است که حرف‌هایمان را بگوییم. ممکن است کارگردان دیگری این مجموعه را با دیدگاه دیگری بسازد، اما ما سعی کردیم در مجموعه "شهر دقیانوس" از خطوط قرمز بسیاری عبور کنیم، اینکه چقدر موفق بوده ایم را مردم عزیز باید بگویند.امیدوارم روسفید شده باشیم.
*اعتراض‌های فراوانی درباره لهجه شد، اما تهیه‌کننده پروژه تاکید کرد که مردم جیرفت لهجه خاصی نداشتند. آیا برای این پروژه از حضور مشاور برای لهجه استفاده نکردید؟
- جیرفتی‌ها تکیه کلام‌ها و لهجه مشخصی دارند، حتی یکسری تکیه‌کلام هم کامران تفتی برای این مجموعه پیدا کرده بود، اما این تکه کلام‌ها حذف شدند.
*چرا؟
- برای اینکه سعی کردیم به نظر مردم احترام بگذاریم و حساسیت‌ها را کم کنیم. جاهایی که فکر می‌کردیم اغراق شده تلاش کردیم آن را تلطیف کنیم، حتی بخش‌هایی از مجموعه دوبله شد و یک روز قبل از پخش این کار را انجام می‌دادیم.
*از ابتدا قصد داشتید بخش‌هایی از کار را دوبله کنید؟
- نه، همانطور که تاکید کردم مجبور شدیم حساسیت‌ها را کم کنیم، به همین دلیل تکیه کلام‌ها را برداشتیم.
*مگر این تکه کلام‌ها جیرفتی نبود؟
- بله جیرفتی بود، اما چون کامران تفتی که نقش منفی قصه بود این تکیه کلام‌ها را گفته بود، بعضی مردم جیرفت گفته بودند چرا نقش منفی باید از این تکیه کلام‌ها استفاده کند. ما هم نخواستیم دل مردمو بشکنیم .جیرفتی‌ها لهجه خاصی دارند، اما دربار پوشش جیرفت منطقه‌ای است که بین استان هرمزگان، زاهدان، کهنوج، بندرعباس، کرمان و بم قرار دارد.
جیرفت وسط اینهاست، قطعاً از شهرهای اطراف‌اش تاثیر می‌گیرد. وقتی حسن جوهرچی به شهر می‌آید، شما در شهر می‌بینید که مردم جیرفت پوشش خاصی ندارند و لباس‌های معمولی می‌پوشند. با توجه به اینکه فضای قصه در ده سال پیش می‌گذشت سعی کردیم فضاسازی کنیم. گرچه باید در این باره طراح صحنه توضیحات بیشتری دارد، اما چون اینجا نیست به همین دلیل من پاسخ می‌دهم. در این مجموعه آقای پیرو مابین لباس زاهدان و جنوب را انتخاب کرد.
از سوی دیگر اگر قرار بود ما روی لهجه بازیگران کار کنیم باید یک سال بازیگران کار می‌کردند که کار سختی بود. علاوه بر آن ما می‌خواستیم لهجه قابل درک باشد و بازیگران ته لهجه جیرفتی داشته باشند. ما در کل سریال فقط یک کاراکتر منفی اهل جیرفت داریم.
ولی حاج طاهر نماینده جیرفت است. قاضی هم کرمانی است. ما می‌گوییم جیرفت قدمت دارد، اما برخی می‌گفتند چرا قاضی کرمانی حرف می‌زند. خب جیرفت در استان کرمان است و مرکزش هم کرمان است. البته تاکید می‌کنم این حرف همه مردم جیرفت نبود و به نظربقیه مردم این ضعفها در راستای رسیدن به یک هدف بزرگتر قابل اغماض‌اند و این نشانه فرهنگ بالای مردم جیرفت است.
ما اتفاقات مختلفی را مطرح کردیم. نمی‌توانستم یک کاراکتر منفی از تهران ببرم. اصلا اگر این طور باشد باید هر روز مردم تهرانی بروند شکایت کنند، اما اعتراض نمی‌کنند. طبیعی است دیکته نانوشته غلط ندارد، ولی ما باید فکر کنیم این مجموعه برای کل ایرانیان ساخته شده است. ما ایرانی‌ها مثل یک خانواده هستیم.
در مجموع من از سعه صدر مردم جیرفت ممنون هستم. ما باید حرف خودمان را در خودمان بزنیم. قصد تمسخر و تحریف نداریم. ما در این مجموعه خیلی درباره قدمت جیرفت گفتیم. فقط یک کاراکتر منفی داشتیم. قاضی گل سر سبد مجموعه بود که قائله را خواباند. سپاه وارد شد. بسیج منطقه را کنترل کرد.بسیج نیروی زحمتکش و مخلص مردمی جیرفت است. حاج طاهرنماینده اصالت منطقه بود. این همه نکات و شخصیت‌های مثبت با فرهنگ و تاثیرگذار. نمی‌دانم چرا فقط توجهات به شخصیت محسن بود. این نکته خیلی برایمان عجیب بود.
شخصیت دوست محمد که اصلًا اهل آنجا نبود و مشخص شد افغانی است. شخصیت نیازهم که به ایران خیانت بزرگی می‌کند، تهرانی است. پس همان قدرکه مردم جیرفت حق دارند ناراحت شوند، مردم جاهای دیگر هم حق دارند ناراحت شوند؛ اما به خاطر هدف بزرگترباید از اشکالات کوچکتر گذشت.
*معمولاً کارگردانان سراغ موضوع‌های جنجال‌ساز نمی‌روند؟
- بله، شاید باور نکنید من سه سال دستمزدی که از این پروژه گرفتم از دستمزد دستیارانم کمتر است.
*با وجود این مشکلاتی که در این سریال داشتید، آیا باز هم سراغ یک موضوع جنجالی می‌روید یا نه؟
- به این موضوع فکر نکردم. اگر سوژه خوب باشد انجام می‌دهم. سرم درد می‌کند برای تجربه‌های جدید.
*آیا برای این پروژه توانستید بازیگرانی که می‌خواهید را جذب کنید؟
- بله، تقریبا کسانی را که می‌خواستیم آمدند به غیر از یکی دو بازیگر.
*چرا بازی نگار فروزنده و عاطفه نوری خوب نیست. انگار که با نقش‌هایشان نتوانسته بودند ارتباط بگیرند؟
- بر خلاف شما معتقدم این بازیگران نقش‌هایشان را به خوبی بازی کردند. عاطفه نوری همیشه نقش‌های دختران پرخاشگر را بازی می‌کرد، اما در این مجموعه نقش متفاوتی داشت و به خوبی از پس آن بر آمد. دختری که تازه فارغ التحصیل شده بود و با سماجت می‌خواست کارهای مهمی انجام بدهد. در این مجموعه نقش زنان متفاوت و تاثیرگذار بود و این طور نبود که فقط زنان را فقط در آشپزخانه نشان دهم.
*ولی من به عنوان مخاطب با بازی برخی بازیگران مشکل داشتم؟
- اشکال ندارد. هرکدام از مخاطبان سلیقه شان محترم است و من درباره اش فکر می‌کنم تا کارم بهتر و تاثیرگذارتر شود. در مجموع چیزی که من از بازیگران می‌خواستم را انجام دادند. اگر ضعفی بوده شاید از من باشد. همه بچه‌ها تلاش کردند با امکانات کمی که در جیرفت داشتیم کار را به نحو مطلوبی جلو ببرند.
*چقدر توانستید ایده‌آل‌هایتان را در این مجموعه اجرایی کنید؟
- از همه تجربه‌های قبلی‌ام در این مجموعه استفاده کردم.
*از ممیزی‌های این مجموعه ناراحت نیستید؟
- نه، این مجموعه با چیزی که در ذهنم بود 15 درصد تفاوت دارد. تاثیری که می‌خواستیم انتقال داده است و ممیزی لطمه به کار نزده است. من از زحمات همکارانی که در پشت دوربین و جلوی دوربین همکاری داشتند قدردانی می‌کنم. بخصوص بچه‌هایی که در رساندن فیلم به پخش با زحمات شبانه روزی‌شان مرا شرمنده کردند.
علی علویان صداگذارکه به نظرم در این شرایط سخت بسیار خوب فیلم را میکس کرد. آرمان موسی پور آهنگسازکه موسیقی متفاوتی ساخت، سهراب خسروی تدوینگر که ریتم مناسبی در نظر گرفت برای فیلم، هادی اسلامی سرپرست جلوه‌های بصری که در تمام لحظات همراه بود، داود معدنی مدیر تولید و مراد خانزاد تدارکات زحمت زیادی کشیدند. از شما هم ممنونم.
------------------
گفتگو: فاطمه عودباشی
نظر شما