به گزارش خبرنگار مهر، سونامی خشکسالی در حال حاضر به مهمترین مشکل استان کرمان تبدیل شده است و این درحالی است که همچنان کرمان جزو چهار استان متاثر از خشکسالی قرار دارد و خشکسالی های 15 سال اخیر در این استانی که شغل اصلی مردم را کشاورزی به صورت مستقیم و غیر مستقیم تشکیل می دهد مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است و هر روز نیز چهره جدیدی از مشکلات متاثر از خشکسالی در کرمان نمایان می شود.
پدیده مهاجرت به شهرها، آبرسانی سیار به بیش از هزار روستا، خشکیدگی مزارع کشاورزی، افت شدید سطح آبهای زیر سطحی، کاهش کیفیت آب در برخی دشتهای کرمان و پدیده فرو نشست دشتهای کرمان از جمله مشکلاتی هستند که طی سالهای اخیر کرمان با آنها مواجه شده است.
وعده های مسئولان برای اجرای طرحهای حوزه به حوزه محقق نشده است
در این میان مسئولان در سطح ملی بارها با اشاره به مشکلات بی آبی در کرمان وعده هایی در خصوص تامین آب استان کرمان از طریق انتقال آب خلیج فارس به جنوب کرمان و همچنین انتقال آب از سرشاخه های غرب کشور را به عنوان طرحهای مطرح شده برای حل قطعی مشکل آب در کرمان پیشنهاد داده اند.
اجرای این طرحها که بسیار هزینه بر و زمان بر است از آغاز تا کنون با کندی پیش می رود و مسئولان هر بار از ادامه طرحهای مطالعاتی اجرای آنها سخن گفته اند و تاکنون گزارشی عملکردی در خصوص میزان پیشرفت این طرحهای مطالعاتی در کرمان ارائه نشده است و از سوی دیگر مسئولان خواستار صرفه جویی بیشتر مردم در مصرف آب هستند اما باید به این نکته اشاره کرد که بخش قابل توجه آب در استان کرمان در بخش کشاورزی هدر می رود و کمترین سهم از آب استان کرمان در بخش شرب و صنعت استفاده می شود.
آمار نشان می دهد از سهم 90 درصدی بخش کشاورزی از آب استحصالی و در دسترس کرمان 70 درصد آن به دلیل روشهای سنتی آبیاری هدر می رود و در این میان لزوم بررسی دلایل کندی گسترش روشهای آبیاری مکانیزه و رفع آنها از سوی مسئولان باید مد نظر مسئولان قرار گیرد.
|
آمار نشان می دهد از سهم 90 درصدی بخش کشاورزی از آب استحصالی و در دسترس کرمان 70 درصد آن به دلیل روشهای سنتی آبیاری هدر می رود و در این میان لزوم بررسی دلایل کندی گسترش روشهای آبیاری مکانیزه و رفع آنها از سوی مسئولان باید مد نظر مسئولان قرار گیرد
|
از سوی دیگر فشار بیش از حد بخش کشاورزی به منابع آب زیر زمینی کرمان استان را در آستانه بحران دیگری قرار دارد است بطوریکه متوسط افت سطح آبیاری زیر زمینی کرمان در هر سال به یک متر رسیده است و این امر هشداری جدی در این بخش است که اگر جدی گرفته نشود در آینده نزدیک تاثیر خود را به صورت مستقیم خواهد گذاشت.
در حالی هر روز شاهد تبعات خشکسالی در کرمان هستیم که متاسفانه در همان بخشهایی که بیشترین مشکل در زمینه کم آبی وجود دارد سالیانه چندین بار شاهد بروز سیلابهای بزرگ با بروز کوچکترین بارش باران هستیم.
در واقع کشاورزان هم از خشکسالی ضرر می بینند و هم در زمان بارندگی و بارش باران شاهد خسارت هستند، در این میان این سوال مطرح می شود که چرا اقدامی در راستای مهار آبهای جاری و رو سطحی در کرمان نمی شود و هر ساله این آبها پس از خسارات زیاد به بخشهای مختلف استان در نهایت راهی کویر می شوند و نه تنها امکان ذخیره آنها در سدها وجود ندارد بلکه درنهایت تاثیری نیز در تغذیه سفره های آب زیر زمینی کرمان نیز نمی گذارند.
آخرین مورد بروز این سیلابها نیز پس از بارندگیهای روز گذشته در پنج شهرستان جیرفت، بافت، رابر، عنبرآباد و بم روی دارد.
محمد قاسمی، کارشناس ارشد کشاورزی در گفتگو با مهر با اشاره به تبعات خشکسالی در کرمان گفت: کشاورزی در واقع زیر بنای اقتصاد هر کشور محسوب می شود و ارتقاء سطح تولیدات از نظر کیفی و کمی امروزه به یکی از مهمترین اهداف هر کشور تبدیل شده است و در این زمینه هزینه های بسیار بالایی انجام می شود.
|
در حالی هر روز شاهد تبعات خشکسالی در کرمان هستیم که متاسفانه در همان بخشهایی که بیشترین مشکل در زمینه کم آبی وجود دارد سالیانه چندین بار شاهد بروز سیلابهای بزرگ با بروز کوچکترین بارش باران هستیم |
وی ادامه داد: یکی از مشکلاتی که استان کرمان با آن هم اکنون روبرو است و باید برای رفع آن توسط مسئولان و افراد تصمیم گیرنده چاره اندیشی شود مشکل بی آبی است که هر سال برای کشاورزان مشکلات بیشتری را فراهم می کند و درنهایت نیز این مسائل که به کاهش تولید محصولات کشاورزی و کاهش سطح کیفیت می انجامد به سایر اقشار جامعه منتقل می شود.
این کارشناس کشاورزی ادامه داد: متاسفانه به دلیل اینکه استان کرمان از رودخانه های جاری محدودی برخوردار است تا کنون برنامه ریزی جدی نیز در راستای تامین آب از طریق آبهای سطحی صورت نگرفته است و این درحالی است در برخی دیگر از استانها مانند قم با برنامه ریزی در همین مورد بیشترین بهره برداری از آب از همین طریق صورت می گیرد و کمترین میزان برداشت را نیز از آبهای زیر سطحی انجام می دهند اما این امر در کرمان دقیقا برعکس بوده است و در نهایت منجر به از دست رفتن ذخایر آب زیر سطحی و عدم جبران این آبها شده است و هم اکنون نیز هر سال شاهد برداشت میلیونها مترمکعب آب از این ذخایر هستیم و به دلیل عدم بارندگی هیچ جایگزینی برای این آبها وجود ندارد.
به دلیل کاهش کیفیت آب امکان آبیاری مکانیزه وجود ندارد
قاسمی ادامه داد: از سوی دیگر به دلیل اینکه منابع آب شیرین و شور در کنار یکدیگر هستند برداشت بی رویه آب از منابع آب شیرین موجب شده است درصد شوری آب که به اصطلاح سختی اب نیز گفته می شود هر سال بیشتر شود و در واقع این آبها دیگر قابلیت استفاده در بخش کشاورزی ندارند و به دلیل املاح زیاد امکان استفاده از روشهای مکانیزه آبیاری نیز دیگر در این مناطق وجود ندارد.
وی همچنین به ساختار منابع طبیعی ذخیره آبهای زیر سطحی اشاره کرد و گفت: این منابع پس از برداشت آب به مرور زمان تخریب می شوند و پدیده ای به نام نشست را در دشتهای کرمان منجر می شود.
ذخایر طبیعی آبهای زیر زمینی به مرور تخریب می شوند
وی ادامه داد: اگر از نزدیک به چاههای آبی که برداشت آب در آنها به صورت طولانی مدت و بی رویه نگاه کنیم دقیقا واضح است که سطح فندانسیون چاه و موتور پمپ هر سال نسبت به سال قبل از سطح زمین بالا تر می رود و این نشان می دهد هر میزان که از این منابع بیشتر استفاده شود در نهایت شاهد تخریب این ذخایر هستیم از سوی دیگر امکان تجدید این منابع در صورت بروز بارندگی نیز از بین می رود.
با وجود بارندگی کم اما همچنان میزان قابل توجهی آب سالانه در کرمان در نهایت در کویر هدر می رود در صورتیکه باید با سرمایه گذاری این آب را به عنوان یک سرمایه حفظ کرد  |
|
یک کارشناس |
قاسمی تنها راه حل مشکل آب در کرمان را سرمایه گذاری در زمینه استفاده از آبهای سطحی موجود در کرمان دانست و گفت: با وجود بارندگی کم اما همچنان میزان قابل توجهی آب سالانه در کرمان در نهایت در کویر هدر می رود در صورتیکه باید با سرمایه گذاری این آب را به عنوان یک سرمایه حفظ کرد.
مدیرعامل آب منطقه ای کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: متوسط بارندگی در استان کرمان از متوسط بارندگی کشور کمتر است و این میزان 140 میلیمتر براورد می شود و سالیانه از 24.5 میلیارد مترمکعب آب در کرمان در نهایت بخش قابل توجهی هدر می رود.
سید محسن ثمره هاشمی ادامه داد: 1.1 میلیارد مترمکعب برداشت آب منفی در کرمان انجام می شود و درنهایت نیز تنها 1.75 میلیارد مترمکعب در سفره های آب زیر زمینی جذب می شود اما نکته قابل تامل اینکه به دلیل آبیاری سنتی و تبخیر صورت گرفته تنها 18 میلیارد متر مکعب آب در کرمان تبخیر می شود.
چاره اندیشی فوری برای حل مشکل آب کرمان ضروری است
وی با اشاره به تداوم خشکسالی در استان کرمان خواستار چاره اندیشی فوری در راستای حل مشکل آب استان کرمان شد.
وی گفت: راه چاره اصلی استفاده از آبهای سطحی است که در همین راستا چندین طرح احداث سد در استان کرمان در حال اجرا است که باید در این زمینه سرمایه گذاری بیشتری انجام شود.
این مسئول ادامه داد: از سوی دیگر باید تجدید نظری در زمینه سهمیه آب بخش کشاورزی در کرمان انجام شود و این آب بیشتر در بخش صنعت استفاده شود زیرا بازدهی آب در این بخش بیشتر است و در صورت ادامه روند خشکسالی در کرمان و سطح زیر کشت کشاورزی در این استان در آینده با مشکل مواجه می شویم.
وی از سوی دیگر به برداشتهای غیر مجاز از آبهای زیر زمینی اشاره کرد و گفت: با چنین مواردی فشار به آبهای زیر زمینی افزایش یافته است و این درحالی است که تنها داریم از این منابع برداشت می کنیم و به دلیل شرایط اقلیمی تغذیه این چاهها انجام نمی شود.
تغییر الگوی کشت ضروری است/ خشکسالی مهمترین مشکل کرمان
استاندار کرمان نیز هم اکنون مشکل آب را مهمترین معضل استان پهناور کرمان می داند و خواستار مدیریت مصرف آب به خصوص در بخش کشاورزی استان کرمان است.
اسماعیل نجار که این روزها بحث اصلاح الگوی کشت را با جدیت در استان کرمان دنبال می کند خواستار جایگزینی محصولاتی است که با کمترین میزان آب بیشترین بازدهی را داشته باشد.
وی با اشاره به وضعیت نامناسب دشتهای کرمان گفت: سالانه سطح آبهای زیر زمینی در کرمان یک متر افت می کند و این چنین آماری نشان از بحرانی شدن اوضاع دارد.
نجار به مدیریت مصرف صحیح آب اشاره کرد و گفت: هر چند طرحهای انتقال آب حوزه به حوزه در کرمان در دست اجرا و مطالعه است اما نباید از ذهن دور داشت که اگر همین میزان آب موجود در استان را به درستی مدیریت کنیم بسیاری از مشکلات رفع می شود.
وی خواستار گسترش آبیاری مکانیزه در کرمان شد و ادامه داد: سالانه 1.1 میلیارد مترمکعب آب در استان کرمان برداشت منفی می شود که قابل تامل است.
در کنار مشکلات کشاورزی استان کرمان معضلاتی نیز در عرصه تامین آب شرب در استان کرمان نیز وجود دارد که منجر به سهمیه بندی آب در تابستان در برخی شهرها و روستا ها شده است ضمن اینکه بیش از هزار روستا نیز هم اکنون در این استان توسط تانکر آبرسانی می شوند و در بخش صنعت نیز مسئولان این بخش از اختصاص میزان کم آب به این بخش گلایه مند هستند.
بسیاری از کارشناسان در کرمان نیز بر این امر پافشاری دارند که استان کرمان برای رهایی از معضل خشکسالی باید از استانی کشاورزی محور به استانی صنعت محور تغییر رویه دهد.
....................................
گزارش: اسما محمودی
عکس: حمید صادقی
نظر شما