به گزارش خبرنگار مهر، مد، اشاعه سریع کالا یا گرایش یک رفتار در میان افراد جامعه است و به دلیل رابطه مستقیمی که با حس تنوع‌طلبی دارد، در میان نوجوانان و جوانان بیشتر دیده می‌شود و هر از گاهی مانند سیلی عظیم جامعه را فرا می‌گیرد و پس از مدتی کوتاه تغییر می‌کند.
در حقیقت همه ما با کلمه مد و مدگرایی آشنا هستیم به طوری که درهنگام برخورد با طیف وسیعی از مردم جملات و برداشت های متفاوت و متنوعی را در رابطه با این نوع کلمه شنیده ایم، گروهی از افراد با شنیدن این کلمه ذهنشان به افکار منفی کشانده می شود و دسته ای نیز که عموما متعلق به طبقات مرفه جامعه و یا نوجوان و جوان هستند در برابر این واژه مفهوم زیبا بودن در ذهنشان مجسم می شود.
قربانیان مد
امروزه تنها با مدتی قدم زدن در کوچه و خیابان، با چهره ی برخی از مردان که به شکل شیطان پرست‌ها و فرقه های منحرف خود را آرایش کرده و یا زنان و دخترانی که از شدت رنگ و لعاب‌های عروسکی مانند یک ماسک از صورت خود استفاده می کنند مواجهه ایم.
گویا دیگر این نحوه آرایش و پوشش در میان تعدادی از دختران و پسران عادی شده و انگار در نظر دارند به رقابت با نمونه های غربی برخیزند.و درحقیقت این ها قربانیان مد و مدگرایی شده اند و هر روز بیش تر در این مسیر غرق می شوند.
در واقعه وقتی با این تیپ از افراد روبرو شوی تازه متوجه می شوی که در خود غرب نیز جوانانشان به این راحتی هر نوع پوشش و آرایشی را برای خود انتخاب نمی کنند پسر جوانی که تیشرتی به تن می کند که روی آن جملاتی به انگلیسی نوشته شده است و زمانی که از خود او سوال کنی معنای آن چه بر روی لباست نوشته شده است چیست؟ تنها با این جملات که مفهوم این نوشته مهم نیست و به دلیل زیبایی خریداریش کرده ام یا اینکه مد شده است مواجهه می شوید.و هیچ پاسخ قانع کننده ای دریافت نخواهید کرد.
اپیدمی به نام مد
فقط کافی است یک روز به پوشش بعضی از افراد دقت کنید آن وقت با انواع و اقسام چهره ها و لباس های متفاوت برخورد خواهید کرد ازشلوارهای تنگی که تا دیروز آنقدر گشاد بود که به زور کمربند بسته می‌شد، تا بلوزهای تنگ با مارک‌ها و شکل‌های عجیب و مانتوهایی که هیچ شباهتی به مانتو ندارند، شال‌های رنگی که فقط قسمت وسط سر را می‌پوشاند و آرایش‌های غلیظ همه و همه نشان از یک اپیدمی گسترده دارد.
دراتوبوس، تاکسی، مترو ویا هر مکان دیگر که قدم بگذاریم تعداد متنوعی از نوع پوشش و آرایش را خواهیم دید اما به راستی چه چیزی سبب می شود در اتوبوس خانمی مسن به هنگام برخورد با دختری که لباسی مطابق مد روز پوشیده با چشمانی خیره و از سر تاسف نگاه بیندازد و در مقابل دختر جوان دیگری به او از سر تحسین وزیبایی بنگرد. این نگاه متفاوت نسبت به مد و به اصطلاح مدل جدید از کجا شکل می گیرد؟ و تاریخچه ی ورود مد به ایران در چه سالی و توسط چه کسی رواج یافت؟
تاریخچه مد
نحوه ورود مد به ایران به سال ۱۳۲۱ برمی‌گردد؛ زمانی که فردی به نام زینت جهانشاه همراه همسرش از سوئیس به ایران برگشت، درست یک سال بعد بود که این خانم خیاط‌خانه ای را در خیابان امیریه راه اندازی کرد و با همراهی پنج کارگر، هر آنچه در سفرها و اقامتش در فرنگ آموخته بود، به خانم‌های اشرافی عرضه کرد.
جهانشاه برای این که مشتریان علاوه بر آشنایی با طرز کار او، برای نخستین بار مجموعه لباس و مد را بشناسند، خیاط خانه خود را با یک نمایش مد لباس افتتاح کرد.
او در خیاط‌خانه خود در تهران، طرح‌های خود را که مجموعه‌ای از ایده‌هایش بود در معرض فروش خریداران گذارد.
همچنین از آنجا که فضای خیاط خانه کاملا زنانه بود، مانکن‌های زن از میان دوستان و آشنایان برای نمایش لباس‌ها برگزیده شدند و به نوعی تبدیل به نخسین برند غیررسمی ایران در تولید پوشش منحصر به فرد شد.
به هر حال، امروزه تب رنگ‌ها و طرح‌های گوناگون در هر فصل و سال، سبب می‌شود طراحان لباس، همه ابتکار خود را برای پیروزی در میدان رقابت و جذب مخاطبان بیشتر به کار ببندند و. بهتر است بگوییم امروزه مد و مدگرایی نه تنها در نوع پوشش بلکه در سایر زمینه های زندگی نیز اتفاق می افتد به طوری که هر روز در جامعه شاهد حضور افرادی هستیم که با هزار قرض و بدهی ماشین های مدل بالا و یا خانه های ویلایی در بالاترین نقطه شهر را تهیه می کنند تا در نظر دیگران، انسان های مد بالا و پیشرفته دیده شوند. اما در این میان بعضی از صاحب نظران و جامعه شناسان معتقد بودند که مد یک نوع هجوم فرهنگی است و باید با آن از دریچه ی شبیخون فرهنگی مقابله شود.
نگرش به مد تنها از دریچه هجوم فرهنگی
واقعیت این است که در تمام این سال ها به مد تنها از دریچه هجوم فرهنگی نگاه شد اما چه بسا که بعضی از رفتارها و پوشش های امروزی بر پیکره برخی از جوانان از درون خود جامعه ریشه دوانده و رشد کرده است.
در دنیای امروز که جوامع به صورت یک "دهکده جهانی" در کنار همدیگر قرار گرفته اند، نمی توان جوان معصوم و پاک و بی آلایش جامعه را از خطر هجوم فرهنگی مصون نگاه داشت ونمی توان با کشیدن یک دیوار مرتفع، مانع از ورود امواج الکترونیکی و برقراری ارتباط با فرهنگ های دیگر شد مسلما اگر این ایده عملی بود، کشورهای دیگر بسیار پیش تراز ما از انواع نابهنجاری های اجتماعی غرب در امان می ماندند.
با توجه به گزارش میدانی که در خصوص مد توسط خبرنگار مهر گرفته شد، مطلع شدیم برخی از جوانان به دلیل عدم آگاهی لازم و تنها برای زیبایی بیش تر و برخی با آگاهی و به منظور متمایز شدن از دیگران نسبت به مد گرایش دارند و تعدادی نیز دربرابر این پدیده دیدگاه عکس العمل خوبی از خویش نشان نمی دهند.
یک شهروند جوان با بیان اینکه در انتخاب لباس هیچ گاه سراغ آنچه که مد شده نمی رود می گوید: به اعتقاد من هر فرد باید مطابق ارزش های خانوادگی، سنتی و شخصیتی و فرهنگ جامعه ای که در آن زیست می کند لباس بپوشد.
علیرضا عباسی در پاسخ به این سوال که آیا در میان هم سن و سالانش به دلیل نوع لباسی که تن می کند مورد پذیرش قرار گرفته یا خیر؟ می گوید: پوشش دوستان و اطرافیانش و حتی نوع تفکرشان مانند خود او است و او در این زمینه تا کنون مشکلی پیدا نکرده و اگر روزی در این زمینه با دوستانش دچار اختلاف نظر شود از تفکر خود در مورد نوع پوشش کناره نخواهد گرفت.
شهروند جوان دیگری نسبت به پدیده مد نظر مثبتی داشت و بیان کرد: مد در واقع سبب جذابیت و زیبایی می شود و فرد را در نظر دیگران خوش تیپ و متشخص نشان می دهد.
امیر شاداب افزود: کسانی که می خواهند در اجتماع مورد پذیرش قرار بگیرند باید به سمت امروزی یا همان مد حرکت کنند و غالب افرادی که مطابق مد روز راه می روند رفتار و افکار به روز و منطقی دارند.
شهروند نوجوانی نیز تنوع طلبی در دوران جوانی را از دلایل تمایل افراد به سمت مد عنوان می کند و می گوید: به نظر من انسان همیشه تنوع طلب بوده و در سنین مختلف این تنوع به نوعی در فرد بروز می کند و تفاوت داشتن با سایر افراد نیزنوعی تنوع طلبی تلقی می شود.
هوشنگ فخار افزود: در دوران جوانی حس تفاوت باعث مد گرایی می شود و در عین حال نباید فراموش کرد که مد پیر و جوان نشناخته و قاعده ی خاصی ندارد و به هر حال زندگی در دنیا در سیطره مد قرار دارد.
در نهایت بر اساس این گزارش وبه نظر برخی دیگر از مصاحبه شوندگان وجوانان علاقمند به مد، مدگرایی تنها از عدم هزینه و سرمایه گذاری ما در بخش طراحی و تولید لباس ناشی شده است، به همین بهانه به سراغ طراحان و تولید کنند گان پوشاک رفتیم تا دیدگاه آنان را در این رابطه جویا شویم.
طراحان لباس غربی نبض سلیقه جوان را در دست دارند
یک طراح لباس می گوید: در چندین سال اخیر طراحان لباس در کشورهای غربی در تنوع بخشیدن و جنبه ی زیبایی لباس آن چنان مهارت یافته اند که می توان اعتراف کرد آن ها نبض سلیقه ی مردم و به ویژه جوانان را در دست گرفته اند طوری که اگر امروز طراحان داخلی الگویی متناسب با فرهنگ و ارزش های وطنی را از خود ارائه دهند کسی به سراغ این طرح ها نخواهد رفت.
مریم صدری افزود: طراحان داخلی به تنهایی نمی توانند در راستای فروش الگوهای خویش فرهنگ سازی کنند بلکه این امر نیاز به همکاری تمامی بخش ها از جمله نهادهای فرهنگی و تربیتی دارد.
یک تولید کننده پوشاک نیز با بیان اینکه بهترین راه برای مقابله با مد کورکورانه در میان اقشار مدگرا آگاهی و فرهنگ سازی است، گفت: باید مد وطنی را جایگزین مد غیر وطنی کرد و با تنوع رنگ و شادابی در نوع لباس هایی که تولید می شود الگویی مناسب را برای افرادی که به سمت این پدیده گرایش دارند ایجاد کرد، اما متاسفانه این الگو سال ها است که مورد بی مهری تولیدکنندگان ایرانی قرار گرفته است.
علی صبوری اشاره ای هم به آشنایی طراحان خارجی با مبانی روان شناختی مصرف کنندگان داشت و افزود: یکی از دلایل عمده ای که تولیدکنندگان و طراحان خارجی توانسته اند در سطح جهانی جایی برای خود باز کنند و مدآفرینی داشته باشند، آشنایی آنها با مبانی روان شناختی "تاثیرگذاری" و بکارگیری روش ها و اصول فنی مناسب در کار است، در حالی که تولیدکنندگان داخلی، معمولا به الگوبرداری و تقلید از آنها پرداخته و به نوعی مدهای غربی را در جامعه ترویج می کنند.
نقش خانواده در گرایش فرزندان به مدگرایی
زمانی که گرایش به مد و مدل های غربی در جامعه پر رنگ تر شد خانواده مقصر اصلی را مدرسه، دانشگاه و جامعه دانست و معتقد بود که متولیان فرهنگی باید مدل هایی که شایسته جامعه اسلامی است را ترویج دهند و نقش خود را در این میان بی تاثیر دانست.و با بیان این جمله که فرزندانشان از دوست و رفیق حرف شنوی دارند نه از والدین به صراحت وظیفه خود را در این قصور توجیه کردند.
اما آیا بهتر نبود والدین به جای اینکه عوامل مختلف اجتماعی و فرهنگی را در تمایل جوانان به مد مقصر بدانند کمی نیز خود با هدایت فرزندشان و جلوگیری از اثرات سوء ماهواره و آموزش خط قرمزها بیش تر در کنار جوان خود و نه در مقابل او قرار بگیرند؟
خانواده‌ها این روزها از زمین و زمان انتظار دارند تا با راهنمایی فرزند شان نگذارند او در پشت ویترین های پر زرق و برق و به اصطلاح مدل جدید گم شود، گم شدنی که به نظر می رسد تاوان بسیار سنگین تری از گم شدن در دوران کودکی به دنبال دارد.
آن ها دوست دارند کسانی که در زمینه ی فرهنگی فعالیت می کنند چشم و گوش فرزند آنها شوند در حالی که این امر شدنی نیست همه چیز ابتدا باید در ساختار خانواده اتفاق بیفتد و بعد در جامعه و توسط نهادهای فرهنگی پیگیری شود.
مد یک هنجار ناپایدار
استاد جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص مد در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: مد یک هنجار ناپایدار است که برای عده ای از افراد به دلیل تمایز یافتن با دیگراقشار جامعه اتفاق می افتد.
غلام رضا صدیق اورعی ادامه داد: با ترویج فرهنگ مدرن و نفوذ آن در تمامی نهادهای جامعه دو گونه فرهنگ رو در روی یکدیگر قرار می گیرند، فرهنگ سنتی و فرهنگ متجدد که تقابل این دو فرهنگ باعث تضاد در میان اجتماع و در خانواده ها و اقشار مختلف آن می شود.
وی در خصوص علل و عوامل گسترش مد بیان داشت: پیشرفت فن آوری به همراه گسترش شبکه های ارتباطی و تمایل بشر برای داشتن زندگی هم جهت با این حرکت و توسعه در ترویج مد و تسهیل روند آن سهم به سزا داشته است.
وی با بیان اینکه مد نه خوب و نه بد است تصریح کرد: مد و به روز شدن اگر با معیار ها و اصول ارزشی جامعه هماهنگی داشته باشد بد نیست اما چنانچه ازچهار چوب ضوابط و شرایط کشورها و رسانه های خارجی الگو پذیرد مناسب و خوب نخواهد بود و چه بسا که تبعات جبران ناپذیری را نیز به دنبال خواهد داشت.
وی افزود: در کشورهای در حال توسعه، اغلب پیروی از شیوه و سبک زندگی در غرب ملاک شناسایی پدیده "مد" است و در کشورهای غربی تقلید از شخصیت های شناخته شده و محبوب و استفاده از تولیدات شرکت های بزرگ و معتبر، اساس "مد" را تشکیل می دهد.
گرایش به مدهای بیگانه نشان از عدم هویت یابی فرد است
یک روانشناس با بیان اینکه گرایش برخی از افراد به مد های بیگانه ناشی از عدم هویت یابی است بیان داشت: افرادی که نسبت به پدیده مدگرایی گرایش می یابند در هویت یابی دچار مشکل شده و نمی دانند چه شرایطی را برای زندگی انتخاب کنند و در عین حال به دلیل اینکه فرهنگ خود را نشناخته اند از فرهنگ و مدهای بیگانه تقلید می کنند.
ناهید زرگرانی افزود: عدم شناخت و مطالعه پیشینه وآداب و رسوم مکانی که فرد در آن زیست می کند و عدم تسلط و آشنایی خانواده یا متولیان تربیت بر روی فرد سبب می شود او نسبت به فرهنگ خود هر چه بیشتر فاصله بگیرد و در مقابل خود را به مدل ها و فرهنگ و ادبیات بیگانه نزدیک کند.
این روانشناس در ادامه سخنانش تاکید کرد: زمانی که خانواده به عنوان یک متولی تربیت در پایبندی به اصول فرهنگی دو گانه رفتار کنند فرزند نیز دچار بیگانگی و دو گانگی شده و به مدل ها و فرهنگ های غربی و غیر بومی روی می آورد.
زرگرانی با اشاره به اینکه مد فی نفسه بد نیست اظهار داشت: یک جامعه در هر زمانی نسبت به دوره گذشته متفاوت است و دچار ترقی و پیشرفت می شود و به همین خاطر اگر مدگرایی مطابق با میزان و نوع پیشرفت جامعه باشد مطلوب است اما چنانچه با اصول و ارزش های اجتماع متناقض باشد مسلما این نوگرایی زیر بناها را نابود خواهد کرد.
وی در خصوص سرمایه گذاری رسانه های بیگانه در رابطه با مدگرایی عنوان کرد: رسانه های بیگانه مبالغ زیادی برای تعغیر سلیقه و گرایش به مدل های غربی صرف می کنند و در مقابل ما برای تبلیغ فرهنگ و آداب ورسوم خود و آشنایی هر چه بیشتر اقشار جامعه به ویژه جوانان سرمایه گذاری نمی کنیم.
.............................
گزارش: مرضیه صاحبی
نظر شما