جنبش مقاومت حماس سرانجام موفق شد رژیم صهیونیستی را وادار به پذیرش خواسته های خود درآزادی 1027 اسیر فلسطینی دربرابر آزادی گلعاد شالیت نظامی صهیونیست کند و درنوبت اول،477 نفر از آنها آزاد شدند و طی دو ماه آینده همگی آنها نیز آزاد خواهند شد.
اما پرسشی که در این مرحله مطرح می شود تاثیر این معامله و سود و زیان طرفهای درگیر، میانجیگران و گروههای دخیل در آن است.
تاثیر تبادل بر مذاکرات سازش
مسئله مهمی که با تبادل اسرا در افکار عمومی و در محافل کارشناسی مطرح می شود این است که این تبادل اسرا چه تاثیری بر روند به اصطلاح خاورمیانه خواهد داشت. گلعاد شالیت درنخستین مصاحبه خود پس از آزادی با تلویزیون "نیل" در مصر ابراز امیدواری کرد که این مبادله به آزادی تمام اسرای فلسطینی و صلح بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها منجر شود. به گفته کارشناسان غربی، مشکل اصلی در روابط بین اسرائیل و فلسطینی ها تنشها و درگیری هاست و مهمترین چشم انداز مثبت برای این کار می تواند "صلح" باشد. حال این پرسش مطرح است که این آزادی تاثیری برای صلح خواهد داشت؟
کارشناسان غربی براین باورند که این تبادل اسرا نمی تواند حرکت مثبتی در مسیر صلح باشد. روند صلح در کرانه باختری رقم می خورد وشهرک سازی رژیم اسرائیل دربیت المقدس، بازگشت به مرزهای 1967، آینده بیت المقدس، و بازگشت آوارگان از مسائل مهم بین طرفین درگیری ها هستند که هیچ زمانی در روند تبادل اسرا بین طرفین در این باره صحبت نشده است.
ابومازن رئیس تشکیلات خودگران فلسطینی تهدید کرده تا زمانی که اسرائیل شهرک سازی را متوقف نکند به پای میز مذاکرات باز نخواهد گشت. در هیچ زمانی آزادی اسیران به عنوان شرط اصلی صلح مطرح نشده است.
تونی بلر نماینده کمیته چهارجانبه درامورخاورمیانه، آزادی اسرا را یک"فرصت" تلقی کرد، اما این گفته وی ازسوی کارشناسان "بسیار خوش بینانه" تلقی شد. "جرمی بوئن"سردبیر بخش خاورمیانه بی بی سی دراین باره می گوید: حتی اگر این مبادلات طبق برنامه پیش برود، آن مذاکرات صلح اسرائیلی ها و فلسطینیان را به پیش نخواهد برد.
بنیامین نتانیاهو در نخستین مصاحبه خود بار دیگر ادعا کرد به مبارزه با آنچه وی از آن به تروریسم یاد کرد، ادامه خواهد داد که این سخنان دور از انتظار آب پاکی بود بر دست تمام طرفهایی که به دنبال صلح هستند.
"ایان ویلیامز" فعال عرصه رسانه ای در آمریکا در گفتگو با مهر در این باره می گوید: این تبادل اسرا به روند صلح بین طرفین کمکی نخواهد کرد. این حرکت طراحی شده تا اختلافاتی بین فلسطینی ها بیندازد و واکنشهای آنها در قبال شهرک سازی را خنثی کند.
وی در ادامه به مهر گفت : زمانی که نتانیاهو کار خوبی انجام می دهد در واقع برای دلایل خیرخواهانه نیست. وی می توانست این تبادل را پیشتر انجام دهد، اما او خواست تا تنش ها میان حماس و محمود عباس را بیشتر کند.
"نوام لشم" استاد میهمان دانشگاه لندن در این باره می گوید: آزاد شالیت برای اسرائیل اقدامی سمبلیک بود. من فکر می کنم که بنیامین نتانیاهو در سخنانی گفت که بافت منطقه ای درحال تغییر است و چالشها و فرصتهای جدید با این مبادله مطرح می شود. برای میانجیگری صلح ممکن است نتایجی داشته باشد هفته آینده نمایندگان دو طرف با گروه چهارجانبه گفتگو خواهند کرد، اما هنوز شکافهای بزرگی در این باره وجود دارد.
برنده و بازنده این نبرد کیست؟
"به نفع چه کسی است"، برنده این نبرد کیست و پرسشهایی از این قبیل معمولاً پس از هر اقدام و اتفاقی مطرح می شود.
موضوع تبادل اسرا نیز از این قاعده مستثنی نیست و مدام این پرسش مطرح می شود که در این تبادل اسرا چه کسی برنده است.
مصر، آلمان، رژیم اسرائیل و حماس طرفهای درگیر در این ماجرا بودند، اما بر اساس گفته تمام کارشناسان غربی، همگی آنها سود خود را می برند، اما در این میان وضعیت ابومازن رئیس تشکیلات خودگردان به گونه ای دیگر است. او را در واقع می توان بازنده اصلی این معامله تلقی کرد.
"جرمی بوئن" نویسد: اسرائیل برای آزادی گلعاد شالیت تاوان سنگینی پرداخت کرده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل در دیدار با پدر و مادر شالیت از فرصت استفاده کرده و به آنها گفته است که "من فرزند شما را آوردم" این اقدام نتانیاهو برای دیدار با پدر و مادر شالیت و گفتن این سخنان اقدامی کاملاً تبلیغاتی قلمداد شده است.
جرمی بوئن می افزاید: نتانیاهو قدری اعتبار سیاسی از این مبادله به دست خواهد آورد، به شرط آنکه زندانیان فلسطینی پس از آزادی به اعمال خشونت آمیز متوسل نشوند. حماس نیز خود را پیروز می داند و می گوید که توانسته بیش از پنج سال شالیت را دوراز دسترس اسرائیل نگه دارد و ازاو برای آزادی بیش ازهزار فلسطینی استفاده کند. از همین رو، بزرگترین بازنده، ابومازن رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی خواهد بود که رهبری فتح، رقیب حماس، را بر عهده دارد.
وی می گوید: ابومازن که به مذاکره اعتقاد دارد اخیرا با اصرار بر ارائه درخواست عضویت فلسطین در سازمان ملل، نزد مردم دستاورد مهمی کسب کرده بود و همین دلیل است که اسرائیل و حماس آماده توافق شدند.
خبرنگار بی بی سی ازتل آویو با نادیده گرفتن موفقیت بزرگ مقاومت درآزادی بیش از هزار اسیر فلسطینی درمقابل آزادی تنها یک صهیونیست درگزارشی می گوید: در این تبادل هم فلسطینی ها و هم اسرائیلی ها امتیازات خود را به دست آوردند، اما طرفی که درآن شکست خورد، ابومازن بود. وی به گفتگو نه خشونت برای آزادی اسرا اعتقاد دارد و حال می بیند که خشونت و مبارزه هم می تواند سبب آزادی اسرا شود.
به عقیده کارشناسان ابومازن، پس از طرح عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد جایگاه خود را در بین فلسطینی ها پیدا کرده بود، اما یکباره با اقدام حماس پس ازکنفرانس حمایت ازانتفاضه درتهران روبرو شد و این رویکرد سبب شد تا بار دیگر ابومازن بیش از گذشته در انزوا فرو برود.
مصر تلاش برای بازیابی نقش منطقه ای
یکی از طرفهای مهم در این تبادل اسرا مصر بوده است. این کشور در گذشته و در زمان حسنی مبارک در ارتباط با تشکیلات خوگردان فلسطین و اسرائیلی ها به شدت فعال بوده، اما این اقدام مصر در عرصه تحولات فلسطین، نخستین مانور قاهره برای بازیابی نقش گذشته است. این اقدام نشان داد که سران قاهره بار دیگر می خواهند نقش گذشته خود را در تحولات عرصه فلسطین احیا کنند.
"نوآم لشم" می گوید: مصر در حال ارزیابی مجدد موقعیت خود در منطقه است. پس از تغییر در قدرت و هیئت حاکمه این کشور دربهار گذشته، مصراصرار دارد تا نقش رهبری خود را درمنطقه حفظ کند واین کشور در آینده درارتباط با اسرائیل و فلسطینی ها نقش مهمی را ایفا خواهد کرد و قطعاً گام بعدی را در حل مسائل دو طرف دعوی بر خواهد داشت.
------------------------------------------------------------------------
* حسین امیری
جرمی بوئن می افزاید: نتانیاهو قدری اعتبار سیاسی از این مبادله به دست خواهد آورد، به شرط آنکه زندانیان فلسطینی پس از آزادی به اعمال خشونت آمیز متوسل نشوند. حماس نیز خود را پیروز می داند و می گوید که توانسته بیش از پنج سال شالیت را دوراز دسترس اسرائیل نگه دارد و ازاو برای آزادی بیش ازهزار فلسطینی استفاده کند. از همین رو، بزرگترین بازنده، ابومازن رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی خواهد بود که رهبری فتح، رقیب حماس، را بر عهده دارد.
وی می گوید: ابومازن که به مذاکره اعتقاد دارد اخیرا با اصرار بر ارائه درخواست عضویت فلسطین در سازمان ملل، نزد مردم دستاورد مهمی کسب کرده بود و همین دلیل است که اسرائیل و حماس آماده توافق شدند.
خبرنگار بی بی سی ازتل آویو با نادیده گرفتن موفقیت بزرگ مقاومت درآزادی بیش از هزار اسیر فلسطینی درمقابل آزادی تنها یک صهیونیست درگزارشی می گوید: در این تبادل هم فلسطینی ها و هم اسرائیلی ها امتیازات خود را به دست آوردند، اما طرفی که درآن شکست خورد، ابومازن بود. وی به گفتگو نه خشونت برای آزادی اسرا اعتقاد دارد و حال می بیند که خشونت و مبارزه هم می تواند سبب آزادی اسرا شود.
به عقیده کارشناسان ابومازن، پس از طرح عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد جایگاه خود را در بین فلسطینی ها پیدا کرده بود، اما یکباره با اقدام حماس پس ازکنفرانس حمایت ازانتفاضه درتهران روبرو شد و این رویکرد سبب شد تا بار دیگر ابومازن بیش از گذشته در انزوا فرو برود.
مصر تلاش برای بازیابی نقش منطقه ای
یکی از طرفهای مهم در این تبادل اسرا مصر بوده است. این کشور در گذشته و در زمان حسنی مبارک در ارتباط با تشکیلات خوگردان فلسطین و اسرائیلی ها به شدت فعال بوده، اما این اقدام مصر در عرصه تحولات فلسطین، نخستین مانور قاهره برای بازیابی نقش گذشته است. این اقدام نشان داد که سران قاهره بار دیگر می خواهند نقش گذشته خود را در تحولات عرصه فلسطین احیا کنند.
"نوآم لشم" می گوید: مصر در حال ارزیابی مجدد موقعیت خود در منطقه است. پس از تغییر در قدرت و هیئت حاکمه این کشور دربهار گذشته، مصراصرار دارد تا نقش رهبری خود را درمنطقه حفظ کند واین کشور در آینده درارتباط با اسرائیل و فلسطینی ها نقش مهمی را ایفا خواهد کرد و قطعاً گام بعدی را در حل مسائل دو طرف دعوی بر خواهد داشت.
------------------------------------------------------------------------
* حسین امیری
نظر شما