به گزارش خبرنگار مهر، رضا مقدسی مدیرعامل خبرگزاری مهر در گفتگویی با ویژه‌نامه جام جم در هجدهمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها درباره نقش نمایشگاه‌هایی مانند نمایشگاه مطبوعات در ترویج فرهنگ مطالعه و روزنامه‌خوانی مردم و همچنین دیگر مباحث مربوط با رسانه‌ها و نمایشگاه مطبوعات دیدگاه‌های خود را مطرح کرد.
وی ابتدا درباره این موضوع که آیا برگزاری نمایشگاه مطبوعات می‌تواند تاثیر بسزایی در اقبال مردم به مطالعه و روزنامه‌خوانی داشته باشد؟ بیان کرد: من خیلی قائل نیستم که برگزاری نمایشگاه مطبوعات حتما مردم را روزنامه‌خوان می‌کند. عوامل موثرتر دیگری غیر از نمایشگاه مطبوعات وجود دارد که در بحث روزنامه‌خوان کردن مردم تاثیر جدی دارند.
مدیرعامل خبرگزاری مهر افزود: بدون تردید فضای نمایشگاه به لحاظ زمانی و مکانی در این زمینه بی‌تاثیر نیست. اینجا فرصتی است که مردم بتوانند راحت‌تر با صاحبان و دست‌اندرکاران مطبوعات آشنا شوند، مسائل خود را مطرح کنند و دیدگاه‌های اهالی رسانه را دریافت کنند، اما این ارتباط اهالی مطبوعات و رسانه‌ها با مردم مختص زمان و مکان نمایشگاه نیست و در همه ایام سال جاری و ساری است، اما در قالب نمایشگاهی فرصت مناسب‌تری برای آشنایی و رودررویی است.
وی با اشاره به اینکه عوامل دیگری برای روزنامه‌خوان شدن مردم لازم هست بیان کرد: واقعیت این است که فرهنگ مطالعه و بویژه کتاب خواندن که مهم‌ترین و ریشه‌ای‌ترین شکل مطالعه است و نیز روزنامه خواندن در بین مردم ما ضعیف است که بخش اعظم دلایل آن جنبه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. طبیعی است وقتی ذهن مردم جامعه بیش از اندازه درگیر دغدغه‌ها و مسائل روزمره و اقتصادی شد، نمی‌شود خیلی از آنها انتظار داشت که وقت معین و قابل قبولی را برای مطالعه اختصاص دهند. از این جهت من فکر می‌کنم نبود یا ضعف فرهنگ مطالعه نیاز به واکاوی کارشناسانه و روانشناسانه دارد.
مقدسی با ذکر مثالی سخنان خود را ادامه داد: در سفر مطبوعاتی که چند سال قبل به پاکستان داشتم، با وجودی که فاصله طبقاتی در این کشور خیلی زیاد است و مردم بشدت از فقر و محرومیت رنج می‌برند، اما دو نکته خیلی جالب بود و آن قناعت مردم و رضایت مندی آنها به لحاظ رفتارهای فردی و اجتماعی بود که خیلی اضطراب و دغدغه را در رفتار مردم آنجا نمی‌دیدیم و نکته بعد اینکه بحث مطالعه بین آنها کاملا وجهه فردی داشت، در حالی که ما در ایران به مراتب وضعیت اقتصادی بهتری داریم اما علاقه مردم به مطالعه را کمتر می‌بینیم و هنوز دغدغه‌های اقتصادی و اضطراب و استرس‌های روزانه مردم را از این مباحث فرهنگی دور کرده است. بنابراین شاید نمایشگاه مطبوعات فرصت مغتنمی است که به همین بهانه دلایل نبود فرهنگ مطالعه و روزنامه‌خوانی واکاوی شود.
یکتواختی خبر مخاطب را خسته می‌کند
این فعال رسانه‌ای اضافه کرد: یکی از مسائلی که مردم در مواجهه با اصحاب رسانه مطرح می‌کنند، یکنواختی خبر، کلیشه‌ای رفتار کردن در خبر، تاخیر در اطلاع‌رسانی و ارضا نکردن رغبت درونی مردم به دسترسی به اطلاعات است و این خود موجب شده که با راه‌اندازی شبکه‌های ماهواره‌ای و بویژه فارسی‌زبان ، مردم به رسانه‌های غیرخودی رجوع کنند. بنابراین ما در بحث اطلاع‌رسانی دچار ضعف‌های جدی هستیم، هم منابع خبری ما مانند دستگاه‌های اجرایی، دولت، قوه قضاییه، مجلس به موقع اطلاع‌رسانی نمی‌کنند و رسانه‌های دیگر از منابع دیگری حتی از منابع رسمی زودتر از منابع خودی به اطلاعات دسترسی پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: برای مثال شما دقت کنید رئیس‌جمهور در این 6 سال حتی یک بار با یک رسانه داخلی گفت‌وگوی اختصاصی انجام نداده است ، اما همواره می‌شنویم با دیگر رسانه‌های خارجی بویژه غربی مکرر گفتگوی اختصاصی انجام می‌شود.
مدیرعامل مهر درباره لزوم تربیت نیروی حرفه‌ای در مطبوعات توضیح داد: ما هنوز نیروهای حرفه‌ای که بتوانند در عرصه‌های بین‌المللی حضور پیدا کنند و رقابت کنند، کم داریم و این تاثیر زیادی در اعتماد مردم به خبردهی و اطلاع‌رسانی ما دارد. ما در حالی که بعد از جنگ تحمیلی مهم ترین چالش‌های منطقه را در کشورهای همجوار خودمان ما مانند عراق، افغانستان و دیگر کشورهای خاورمیانه شاهد بودیم اما در هیچکدام از این حوادث حضور خبری فعال و موثر نداشتیم. واقعا در این صحنه‌ها ما چند تا خبرنگار به این مناطق فرستاده‌ایم که بتوانند توانمندی لازم برای حضور در صحنه جنگ و مخابره خبر را داشته باشند؟ در عوض هرقدر دلتان بخواهد اتفاقات کنار گوشمان را به نقل از رویترز و آسوشیتدپرس و... منتشر کرده اید.البته این را هم اعتراف کنم که رسانه‌های ما هم به لحاظ مالی خیلی قوی نیستند که بتوانند خبرنگار اعزام کنند و هم به لحاظ توانمندی حرفه‌ای مثل تسلط زبان یا بهره‌مندی از امکانات و تجهیزات با مشکلاتی روبرو هستند و همین نقص‌ها موجب می‌شود مخاطب نیازهای اطلاعاتی خود را از رسانه‌های غیر خودی تامین کند. اینها همه دغدغه‌هایی است که باید از سوی دست اندرکاران مورد توجه قرار گیرد.
وی درباره برنامه‌ریزی رسانه‌های غربی برای تاثیرگذاری بر اذهان عمومی بیان کرد: آنها در مواقع خاص تاثیر خود را بر افکار عمومی می‌گذارند و ما با این را در چند سال اخیر به عینه لمس کردیم، اما هنوز عبرت نگرفته‌ایم و مسئولان ذی‌ربط برای تامین زیرساخت‌های رسانه‌ها کار چندانی صورت نداده‌اند.
مقدسی تاکید کرد: البته نظر شخصی من این است که صداوسیما برای رقابت با روند روبه رشد شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان و سرگرم‌کننده اقداماتی کرده، اما من اصلا قائل به این نیستم که فقط صداوسیما مسئول است. متاسفانه برنامه‌ریزان فرهنگی ما تصور می‌کنند که برای مقابله با شبکه‌های ماهواره‌ای باید صداوسیما را تجهیز کرد. به هر حال صداوسیما به عنوان یک رسانه ملی محدودیت‌ها و ظرفیت‌هایی دارد، اما در بحث مقابله با شبکه‌های ماهواره‌ای ما اصلا روی رسانه‌های دیگر سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم.
وی افزود: شما در هیچ کشور اروپایی بر بالای بام خانه‌ها دیش ماهواره نمی‌بینید. آنها با یک دلیل محکم افکار عمومی را اقناع کرده‌اند که وجود دیش بر پشت‌بام‌ها و پشت پنجره‌ها، نما و چهره شهر را نازیبا می‌کند. همه شهروندان هم توجیه شده و پذیرفته‌اند. آنها همه از سیستم کابلی خدمات و سرویس ماهواره‌ای می‌گیرند و از این طریق هم کاملا از طریق شرکت‌ها به مخاطبان خود سرویس می‌دهند و با این شیوه به ظاهر منطقی، افکار عمومی را در کنترل خود دارند و اسمش هم هست که آنجا دموکراسی و جریان آزاد اطلاعات است.
لزوم ذکر منبع در رسانه‌ها
مدیر عامل خبرگزاری مهر درباره کار در فضای سایبر هم نظرات خود را اینگونه بیان کرد: فضای کار سایبر الان نسبت به سال‌های گذشته خیلی تغییر کرده و طی دهه اخیر خبرگزاری‌ها ایجاد شدند که در واقع منبع تامین‌کننده خوراک مطبوعات باشند؛ اما اکنون به دلیل افزایش دسترسی مردم به اینترنت، رجوع مردم به سایت‌های مجازی و خبرگزاری‌ها مستقیم‌تر شده، به عبارت بهتر سرعت اطلاع‌رسانی به مردم بیشتر شده است اما ما هنوز در برخی امور مبنایی نقص داریم که یکی از عوامل عمده آن اطلاع‌رسانی صداوسیماست که به عنوان مثال در اخبار خود به منبع خبر اشاره نمی‌کند و دیگر رسانه‌ها هم همینطور. همین مساله باعث شده انتشار اخبار نادرست و شایعات، فضای به‌هم ریخته خبری را ایجاد کند و به اعتقاد من یکی از دلایل تنزل اخلاق رسانه‌ای در کشور، اعتماد نکردن و وزن ندادن به منبع خبری است.
مقدسی اشاره کرد: امروزه حتی در رسانه‌های غربی وقتی می‌خواهند درباره موضوعی جریان‌سازی کنند، حتما تلاش دارند که منبعی برای آن دست و پا کنند. به عبارت دیگر اگر بخواهند روی خبری مانور بدهند و موج بیافرینند، حتما آن را روی سایت خبرگزاری دست چندمی منتشر می‌کنند و بتدریج یک شایعه را رسانه‌ای می‌کنند.
وی در پایان گفت: به هر حال ما در این باره نقص جدی داریم. من فکر می‌کنم نمایشگاه مطبوعات فرصت خوبی است که متولیان امر و بویژه معاونت مطبوعاتی برای این موضوع برنامه‌ریزی و روی آن کار کنند، چون من معتقدم باید برای جا انداختن موضوع ذکر منبع خبری به عنوان یک زیربنای کار رسانه‌ای کار شود.
نظر شما