برنامه پوتین برای روسیه 2020/ سپر موشکی همچنان دغدغه مسکو است

در بخش دوم نشست "بررسی مسائل روسیه پس از انتخابات ریاست جمهوری 2012" با حضور دکتر "مهدی مطهر نیا" استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی، دکتر "اکبر ولی زاده" عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و کارشناس مسائل روسیه و "حسین هواسی" کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی در غرفه خبرگزاری مهر، کارشناسان دلایل خود را برای پیروزی پوتین در این انتخابات و علت روی آوردن مردم روسیه به وی تشریح کردند.

 

مردم روسیه به شخصیتی مثل پوتین نیاز دارند

 

دکتر ولی زاده: تفکر پوتین و آنچه که به اسم پوتینیسم در روسیه شناخته می شود زاده نیازی است که در جامعه این کشور دیده می شود. در حال حاضر شانسی که برای پوتین و امثال وی در جامعه روسیه وجود دارد ناشی از نیازی است که بین مردم این کشور احساس می شود. دو نیاز اساسی که در بین روسها حس می شود یکی نیاز به احیای روسیه و بازگرداندن پرستیژ سابق مانند شوروی و زمان دوران تزار است، مردم این کشور به شدت دنبال بازگرداندن این وجهه هستند. نیاز دیگر نیز بازسازی و توسعه اقتصادی است. این دو مسئله اولویتهای اصلی روسیه است و این دقیقا همان چیزهایی است که پوتین بدنبال آن است و روی این مدار حرکت می کند.

توجه به این موضوع علت محبوبیت پوتین در میان مردم روسیه را روشن می کند یعنی دیدگاهی که نسبت به پوتین وجود دارد ناشی از پاسخ گویی به این دو نیاز است و این سوال که چرا وی در آینده خواهد ماند با جوابگویی و همپوشانی وی به این نیازها پاسخ داده می شود.

 

نگاه روسها به حوزه استراتژیک خود مانند دوران تزارها است

حسین هواسی: "کارآمدی" یک نظام می تواند وابسته به یک شخص و یا سیستم باشد. به نظر من در روسیه کارآمدی مناسب

روسها بدنبال از بین بردن خطرهای احتمالی در حوزه ژئوپلیتیک خود هستند اگر امکان داشت با مذاکره، اگر نشد با تامین منافع طرف مقابل، وگرنه با حمله سیاسی و نظامی به منافع طرف مقابل و به هر شکل می کوشند این مقاومت را از بین ببرند.

حسین هواسی

شخصی با سیستم موجود ادغام شده و این کار هم توسط شخص انجام گرفته است و اصرار هم برای حفظ این کارآمدی وجود دارد. ببینید از نظر جغرافیایی هنوز روسها خوی همیشگی خود را دارند. در جنگ با گرجستان روسیه آمد به تفلیس، بنادر گرجستان را بست و اجازه نداد که غربی ها حتی به تفلیس پیشنهاد بدهند، آنها با این کار نشان دادند که روسها تا اراده طرف مقابل را در حوزه ژئوپلیتیک از بین نبرند دست بردار نیستند. این نشان می دهد که رویکرد روسها در این حوزه با رویکرد تزارها هیچ تفاوتی نکرده است. نمونه دیگر آن اعلام استقلال یکجانبه آبخازیا است، در اینجا هم نقش برادر بزرگ را بازی کردند. آنها با اجرای این طرحها بدنبال از بین بردن خطرهای احتمالی در حوزه ژئوپلیتیک خود هستند اگر امکان داشته باشد با مذاکره، اگر نشد با تامین منافع طرف مقابل، اگر امکان نداشت با حمله سیاسی و نظامی به منافع طرف مقابل و به هر شکل می کوشند این مقاومت را از بین ببرند.  

 

نجات روسیه از بحران اقتصادی دوران یلتسین توسط پوتین

 

دکتر ولی زاده: علت این که من فکر می کنم پوتین و امثال وی همچنان برای روی کار ماندن در روسیه زمان دارند، توفیقاتی است که این کشور در زمان زمامداری وی داشته است. حتی در دورانی که مدودف زمامدار بود، بدلیل حضور پوتین در کنار دستش این توفیقات ادامه یافته است. اتفاقی که در روسیه افتاده این بوده که روسیه از کشوری بدهکار با وضع اسفبار اقتصادی، کشوری که در سالهای پایانی ریاست جمهوری "بوریس یلتسین" نظامیانش برای امرار معاش تانکها و تجهیزات نظامی شان را می فروختند به کشوری تبدیل شده که بیش از 400 میلیارد دلار فقط ذخایر ارزی دارد و توانسته تولید ناخالص ملی خود را به هزار و 200 میلیارد دلار برساند. این اعداد جامعه روسیه را برای پایبندی به آرمانهای پوتین اقناع می کند.
 

هر چند غرب افرادی را مانند کاسپاروف برای رودررویی با پوتین حمایت کرد، اما تفکرات آنها در قبال کارایی پوتین شکست خورد و این مسئله نشان داد که امثال پوتین همچنان مقبولیت دارد و جامعه روسیه دچار ضعفهایی است تنها به دست وی برطرف می شود. اگر اتفاق خاصی نیافتد و طبق تحلیلها مسائل روسیه در همین شرایط پیش برود، پیروزی پوتین در انتخابات سال آینده قطعی است.

 

 

کیش شخصیتی پوتین پاسخگوی بحران موجود در روانشناسی سیاسی ملت روسیه است

 

دکتر مطهر نیا: من معتقدم که پوتین می خواهد نقش ناپلئون بناپارت را پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بازی کند. وی هر چند توانسته فردی سازنده باشد و توفیقاتی نیز بدست آورده ولی در واقع پوتین یک تونل گذار از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به یک نظام دمکراتیک در نظام آینده این کشور خواهد بود. وی این دوران گذار را طی می کند اما آنچه که مشخص است این تا زمانی وجود دارد که در این دوران گذار پوتین کارآمدی خود را برای حفظ اقتدار روسیه در افکار عمومی ملت این کشور دارا باشد، به همین دلیل است که وی به خودش و توانایی های جسمی و روحیه ورزشکاری اش می بالد. آنطور که در روانشناسی سیاسی مطرح می شود پوتین بحران درونی خود را با این اقتدار شخصیتی خود حل کرده و سعی می کند این بحران موجود در روانشناسی سیاسی ملت روسیه را پاسخگو باشد. این هم آغوشی میان این دو بحران، یعنی بحران جمعی و حل این بحران فردی توسط پوتین، امروز پوتین را محبوب کرده و این محبوبیت تا زمانی وجود دارد که وی بتواند این اقتدار را حفظ کند، در اولین جایی که این اقتدار شکست خورده و ترک بخورد، پوتین هم دچار اضمحلال خواهد شد.
 

روسها بدلیل موقعیت جغرافیایی خود همواره ترس از اشغال شدن توسط دشمنان را داشته اند و به همین دلیل بدنبال افزایش ظرفیتهای نظامی و استراتژیک بوده اند تا دغدغه دست اندازی غرب به سرزمین خود را نداشته باشند.

دکتر اکبر ولی زاده

اما از منظر منطقه ای و بین المللی پوتین تا زمانی از سوی مغرب زمین پذیرفته خواهد بود که غرب در خاورمیانه درگیر است. یعنی امروز درگیری های موجود در خاورمیانه به نفع روسیه در نظام بین الملل تمام می شود و روسیه می کوشد وضع موجود ادامه پیدا کند و او بتواند با برگهای خود بازی کند، چون هر چه این وضع ادامه پیدا کند استقرار پوتین در وضعیت موجود و مقابله با غرب به وقوع خواهد پیوست. زمانی که مسائل مربوط به خاورمیانه در یک آرامش نسبی قرار گیرد، مسئله سوریه، یمن، خاورمیانه جنوبی و کشورهای عربی روسیه با پوتین ادامه خواهد داد. اما بعد از آن روسیه باید تکلیف خود را با نظام بین الملل مشخص کند، این که این کشور به اروپا نزدیک شده و به اتحادیه اروپا پیوند خواهد خورد یا این که در راستای همگرایی با سیاستهای ایالات متحده آمریکا در وضعیت بین المللی وابسته خواهد شد یا این که سعی خواهد کرد با چین در سازمان شانگهای همپیمان شده و یک قطب اقتصادی ایجاد کند. اینها تکلیف آینده روسیه را مشخص خواهد کرد. روسیه هنوز روسیه بعد از پوتین را به نمایش نگذاشته و وی سعی کرده در دایره نخبگان نزدیک به خودش به گونه ای بازی کند که این درست مشخص نشود.

 

اقتصاد اولویت نخست پوتین پس از روی کار آمدن است

 

دکتر ولی زاده: اولویت اولی که پوتین دنبال می کند، اقتصادی است. برنامه هایی که وی در دست دارد و تدوین کرده بیشتر رویکردهای اقتصادی دارد، تجربه هم نشان داده این کشور زمانی می تواند خود را به عنوان یک قدرت بین المللی نشان دهد که از ظرفیتهای اقتصادی خوبی برخوردار گشته، از مشکلاتی که سالها گریبانگیرش بوده خلاص شده و به یک ثبات اقتصادی برسد. اولویت دوم روسیه می تواند مقابله با نگاه روانی بدبینانه روسها به غرب باشد. روسها هیچگاه نتوانسته اند با غرب کنار بیایند و این نگاه همواره در بین آنها وجود داشته که این کشور نتواند به یک سطح از امنیت و قابلیت دفاع در مقابل اشغالگری برسد. روسها بدلیل موقعیت جغرافیایی خود همواره ترس از اشغال شدن توسط دشمنان را داشته اند و به همین دلیل بدنبال افزایش ظرفیتهای نظامی و استراتژیک بوده اند تا دغدغه دست اندازی غرب به سرزمین خود را نداشته باشند. اکنون نیز پوتین بدنبال برطرف کردن اولویتهای آنی روسیه بویژه طرح سپردفاع موشکی غرب است.

 

وزن روسیه در قالب هشت مولفه نشان دهنده 2 درصد قدرت بین المللی در برابر آمریکایی است که دارای 20 درصد قدرت بین المللی است. اما این وزن در برابر وزن 14 درصدی اتحادیه اروپا، 14 درصدی چین و وزن 7 درصدی هند چندان در حقیقت موضوع تاثیر نمی گذارد، چرا که این دو درصد وزن دارای عمق استراتژیک و موثر به خاطر دارا بودن سلاحهای هسته ای است.

دکتر مهدی مطهر نیا

با این که غرب با بهانه های کره شمالی چنین سپری را ایجاد می کند، روسها مطمئن هستند که این اقدام با هدف کنترل آنها برنامه ریزی شده است. این در حالی است که بطور حتم یکی از مهمترین فاکتورهای قدرت روسیه توان و ظرفیت سلاحهای استراتژیک آن است. روسها بدنبال این هستند که به هر نحو ابزار محدود کننده این توان خود را از بین ببرند. سپر موشکی طراحی شده برای به چالش کشیدن این ظرفیت روسیه و به نظر می رسد پوتین پس از به قدرت رسیدن به دنبال حل این مشکل باشد. اگر چه تا حدودی با امضای پیمان استارت جدید این نگرانی رفع شده اما نوع بازیهایی که آمریکاییها انجام می دهند از قبیل تغییر محل استقرار آن از لهستان به ترکیه و در ژاپن همچنان سپر موشکی را به دغدغه اصلی پوتین مبدل کرده است. از سوی دیگر طرح سپر موشکی بحثی است که هم شامل استقرار سامانه های رهگیری و رادار موشکی است و هم شامل موشکهای پدافندی است، بازی که آمریکاییها در این میان در پیش گرفته اند مقابله با موشکهای سلاحهای استراتژیک روسیه یعنی موشکهای بالستیک است. توجه به نقاط جغرافیایی که برای این طرح در نظر گرفته شده به خوبی می توان دریافت که نام بردن از ایران و دیگر کشورها به عنوان تهدیدها امنیتی بی معنی است.

 

روسیه با برگ 2 درصد قدرت بین المللی خود با غرب بازی می کند