به گزارش خبرنگار مهر، آخرین سفیر هدایت حضرت محمد مصطفی(ص) در حادثه مهم تاریخی غدیر، در 18 ذیحجه الحرام سال دهم هجری واپسین روزهای عمر شریف خود را سپری می‌کرد، به مردم اعلام فرمود که بزودی دعوت حق را لبیک خواهد گفت. طبعاً انتظار امت ـ از این خبر ناگوار و سنگین ـ آن بود که حضرت ختمی مرتبت(ص) تکلیف آینده آنان را روشن کند، این اتفاق مهم در منطقه‌ای "کراع الغمیم" (سرزمینی بین مکه و مدینه ـ در حوالی کوهستان جحفه ـ رخ داد.
در یوم الله غدیر، پیامبر بزرگوار(ص) هنگام بازگشت از حجه الوداع، در جمع 120 هزار نفری حجاج بیت الله الحرام، در وادی آبگیر خم، خطاب به مسلمانان فرمود: من کنت مولاه فعلی مولاه.
هر که را باشم منش مولی و دوست
ابن عمّ من علی مولای اوست
آخرین فریضه الهی
امام باقر(ع) فرمود: خدای عزوجل پیامبرش را به ابلاغ ولایت علی(ع) مأمور گردانید از این رو آیه (انما ولیکم الله و رسوله ...) را نازل و ولایت اولی الامر را واجب کرد، لیکن مردم نمی‌دانستند، ولایت اولی الامر چیست. از این رو به پیامبر(ص) فرمان داد که ولایت را برای مردم تفسیر کند، چنان‌که نماز، زکات، روزه و حج را برای آنان تفسیر کرد. ولی انجام این دستور الهی بر پیامبر عظم الشأن(ص) گران آمد و نگران شد که مردم از دینشان برگردند و او را تکذیب کنند. بنابراین به خدای سبحان رجوع کرد که در این باره چه کند؟ خدای عزوجل آیه: (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک ...) را نازل کرد. در این هنگام رسول معظم اسلام(ص) امر خدای متعال را آشکار نمود و برای اعلام ولایت امام علی(ع) در روز غدیر برخاست و ندا داد: (الصلاه جامعه) نماز جماعت.
جایگاه 120000 نفری غدیر
پیامبر(ص) پس از نماز ظهر، دستور داد منبری از جهاد (پالان) شتران برپا کردند آنگاه در آن جایگاه 120000 نفری غدیر، در میان جمعیت انبوه و بزرگ، بر آن منبر بالا رفت و درباره نزدیک شدن مرگ خود ـ که پیشتر نیز در مکه بدان اشاره کرده بود، سخن گفت. آنگاه وحی و دستور خداوند را درباره تعیین جانشین ذکر فرمود و باز یادآور شد که حضرتش، پیامبر خدا(ص) بوده و احکام خدا را برای همگان از مسلمانان ابلاغ کرده است و اکنون می‌خواهد اخرین مسئله مهم دینی را بیان کند.
یامبر اکرم(ص) با صدای بلند می‌فرماید: "انی تارکم فیکم الثقلین، کتاب الله و عترتی" من در بین شما دو گوهر گرانبها به جا می‌گذارم؛ قرآن و اهل بیتم را. آنگاه علی بن ابیطالب(ع) را پیش خود خواند. نخست او را در کنار خود نگاه داشت سپس دست او را گرفت و بالا برد، به طوری که ـ به گفته مورخان ـ سپیدی زیر بغل هر دو دیده شد و در چنان شرایطی از روی آن منبر، پس از خواندن آیاتی از آیات قرآن و بیان سخنانی مربوط به رسالت و جانشینی و نزدیک شدن رحلت خویش، با صدای بلند فرمود: "هر کس که من تاکنون مولا و سرپرست او بودم، بعد از من این علی مولا، سرپرست و پیشوای اوست. خدایا دوست بدار کسانی را که دوستدار علی(ع)هستند و دشمن بدار، دشمنان علی(ع) را".
کامل شدن دین
پس از برگزاری این مراسم باشکوه و الهی و تعیین علی بن ابیطالب(ع) برای جانشینی و خلافت پیامبر(ص) به دستور خدای سبحان و به وسیله حضرت محمد(ص) این آیه بر پیامبر(ص) نازل شد: "الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا ..." یعنی امروز دین شما را کامل و نعمت را برای شما تمام کرده‌ام و راضی شدم که اسلام برای شما دین و آئین باشد.
مراسم بیعت با امام علی(ع)
پس از نزول این آیه، حاجیان تکبیرگویان با امام علی(ع) بیعت کردند و او را مولای خویش برگزیدند. دست حضرت را فشردند و مقام او را پذیرفتند. با این همه، پیامبر عظیم الشأن(ص) برای اینکه جایگاه والای امام علی(ع)را نزد مسلمانان کاملاً روشن کند فرمود: او را "امیرالمؤمنین" بنامید.
برخی از مورخان نوشتند که حضرت محمد(ص) سه شبانه روز در سرزمین غدیر توقف کرد تا همه بتوانند با علی بن ابیطالب(ع) بیعت کنند. گویند اولین کسی که موفق شد ابابکر بود که با کلمه "بجّ بج" با علی(ع) بیعت کرد پس از وی عمر و سپس عثمان و به دنبال وی بقیه مهاجران و انصار و دیگر مسلمانان اقدام به مصافحه و بیعت شدند، تا هنگامی که وقت نماز مغرب رسید. پیامبر در آن شب نماز مغرب و عشاء را پیوسته و در یک زمان به جای آورد.(غدیر زلال وحی، ص 105).
مکان بیعت
مسلمانان به دستور پیامبر بزرگوار(ص) دسته دسته خدمت حضرت علی(ع) که داخل خیمه‌ای در برابر خیمه پیغمبر(ص) نشسته بودند، رسیده و مقام ولایت و جانشینی رسول خدا(ص) را به او تبریک می‌گفتند. در ضمن پیامبر(ص) به مسلمانان توصیه فرمود که حاضران ـ این موضوع ـ را به غائبان اطلاع دهند.
مستندات حدیث غدیر
جا داشت این واقعه مهم با خطبه ارزشمند پیامبر عظیم الشأن(ص) با داشتن بیش از یکصد و بیست هزار شنونده و راوی مستقیم، همیشه بر سر زبان‌ها باشد و سینه به سینه ترویج شود، متأسفانه با غصب ولایت و خلافت مسلمین و جو حاکم بر مسلمانان و حوادث هولناک، پس از رحلت پیامبر اعظم(ص) و اعلام ممنوعیت نقل حدیث از طرف هیئت حاکمه، سخنان سرنوشت‌ساز پیامبر خدا(ص) مدتی از دسترس مردم و نسل‌های بعدی تا حدودی خارج شد. اما از آنجایی که این خطبه غدیر به اندازه‌ای راوی معتبر داشته است که گذر زمان و حوادث بعد از غدیر خم نتوانسته این حادثه مهم تاریخی و حدیث جاودانه آن را از اذهان به فراموشی بسپارد.
طبق نقل مورخان حدیث غدیر متواتر است و تردیدی در سند آن نیست و از قول 110 صحابی و 840 نفراز تابعین رسول الله (ص) محدث و مورخ ثبت شده است و از نظر سند و راویان و شواهد، بسیار عالی و شفاف در کتاب‌های شیعی و سنی آمده است و یا لااقل قسمت‌های مهمی از آن نقل شده است. مثل فراز ذیل که به هیچ وجه، قابل ترجمه و تحریف نیست و کاملاً مسئله ولایت و امامت بلافصل امیرالمؤمنین علی عمرانی(ع) از آن استفاده می‌شود ـ رسول معظم(ص) خطاب به مردم چنین فرمودند: (الست اولی بکم من انفسکم؟ قالو: بلی ...) آیا من به مؤمنین از خودشان اولی به تصرف نیستیم؟ گفتند: بله
سپس چنین فرمودند: هر که من مولای او هستم، این علی هم مولای اوست. خدایا! دوست او را دوست بدار و دشمن او را دشمن بدار. هر که او را نصرت کند، کمکش کن و هر که او را واگذارد، خوار و زبونش فرما.
فرازهایی از خطبه غدیر در حجه الوداع
نبی مکّرم اسلام(ص) خطاب به جمعیت حاضر در غدیر خم فرمود: "ای جمعیت انسان‌ها! علی(ع) از طرف خداوند سبحان، امام شماست و خدا توبه کسی را که ولایت او را انکار کند، قبول نخواهد کرد که این بر خداوند منان حتمی است تا با منکر ولایت علی(ع) چنین رفتاری داشته باشد و لازم است که او را عذاب کند، عذابی سخت و دردناک و همیشگی. پس، از مخالفت کردن با علی(ع) بپرهیزید.
ایشان در فراز دیگری درباره علم امام علی(ع) چنین فرمود: "ای جمعیت انسان‌ها! این علی برادر، جانشین، دارنده علم من، امام و رهبر امت من است. تفسیر کننده کتاب خدای عزیز و بزرگ و دعوت کننده مردم به قرآن و عمل کننده در راه خشنودی خداست."
در این بخش خطبه، رسول الله(ص) مقام حضرت علی(ع) را چنین توصیف کرده است: "ای مردم! این علی است که یاری کننده‌ترین شماست نسبت به من و سزاوارترین شما به من و نزدیکترین شما به من و عزیزترین شما نزد من است. خداوند عزوجل و من از او خرسندیم."
در بخش دیگری از خطبه رسول اعظم(ص)، حکومت حضرت مهدی(عج) بر جمعیت حاضر معرفی می‌شود: "ای جمعیت انسان‌ها! همانا من رسول خدا و علی جانشین من است. آگاه باشید! همانا آخرین امامان از ما، مهدی قائم(عج) است. آگاه باشید او از ستمگران انتقام می‌گیرد. آگاه باشید! او گشاینده درهای بسته و دژهای مستحکم شرک و فساد و نابود کننده آنهاست."
بیعت لسانی مردم
پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) در فراز پایانی خطبه غدیر پس از انذارها و تبشیرهای بسیار به مردم حاضر در صحنه غدیر چنین فرمود: "ای مردم! شما را تعداد بسیار زیاد است که بتوانید، یک یک با من دست بیعت دهید. در حالی که به فرمان خدا، مأمورم که از زبان هر یک از شما اعتراف گیرم که منصب فرمانروایی و امارت بر مؤمنان را که برای علی(ع) قرار داده‌‌ام پذیرفته‌اید و نیز (مأمورم که) در مورد قبول امامت و ولایت امامانی که از نسل من و صلب علی(ع) می‌باشند، اقرار بگیرم.
حال که چنین است همگان، یک‌صدا و به زبان، بگویید: [ای رسول خدا!] آنچه را که در خصوص ولایت و رهبری مطلق علی(ع) و امامان پس از او که از صلب وی هستند از جانب حق تعالی به ما ابلاغ کردی، شنیدیم و در برابر آن مطیع و تسلیم هستیم و به آن امر، راضی و خشنودیم! اینک ما با دل و جان و زبان و دستمان، نسبت به قبول ولایت با تو بیعت می‌کنیم و پیمان می‌بندیم که با این اعتقاد، زندگی کنیم و با آن بمیریم و تا آن زمان که سر از خاک برداریم، به آن پایبند بوده و هرگز در آن تغییر و تبدیلی ندهیم و شک و تردیدی ننماییم و از سر پیمان خود برنخیزیم و از خدا و پیامبرش و از امیرالمؤمنین علی(ع) و فرزندانش حسن و حسین و امامان دیگر که از صلب علی(ع) به جهان آیند فرمان بریم ... .
ای مردم! آنچه را که به شما گفتم، باز گویید و بر علی(ع) با عنوان رسمی امیرالمؤمنین سلام دهید. بگویید پروردگارا دستورات را شنیدیم و اطاعت کردیم تا از رحمت و مغفرت تو بهره‌مند شویم که بازگشت همه بسوی توست. و بگویید «ستایش خدای را که به این امر [امامت و ولایت] ما را هدایت و دلالت فرموده و اگر راهنمایی‌مان نمی‌کرد ما، خود به راه هدایت دست نمی‌یافتیم ..."
در این هنگام بود که " فناداه القوم: سمعنا و اطعنا علی امر الله و امر رسوله بقلوبنا و السنتنا و ایدینا و تداکوا علی رسول الله(ص) و علی علیّ(ع). فصافقوا بأیدیهم" مردم فریاد برآوردند: فرمان خدا و پیامبرش را شنیدیم و با دل و جان و دست و زبان مطیع و فرمانبرداریم. چون سخنان پیامبر(ص) به پایان رسید، مردم اطراف آن حضرت و امیر المؤمنین(ع) سخت ازدحام کردند و هر فردی میخواست زودتر با ایشان مصافحه و بیعت کند.
اشاره شد که نخستین کسی که موفق به مصافحه و بیعت شد، ابوبکر بود و پس از او عمر و سپس عثمان بیعت کردند و به دنبال ایشان بقیه مهاجران و انصار و دیگر مردمان، اقدام به بیعت کردند.
در روایت است که پیامبر(ص) با هر گروه که به عنوان بیعت، مصافحه می‌کرد می‌گفت: الحمد لله الذی فضلنا علی جمیع العالمین؛ ستایش خدای را که ما را بر همه جهانیان فضیلت و برتی مرحمت فرمود.
پس از غدیر
خطبه حضرت ختمی مرتبت(ص) در آن صحرای تفتیده، آب گوارایی بود برای روح‌های تشنه که می‌رفت تا همیشه تاریخ را سیراب سازد، ولی مگر شیطان پلید و بد سیرت گذاشتند که این زلال گوارا به جان‌های عطشان برسد؟!
رسول الله(ص) میخواست دست "امت" را در دست "امام" بگذارد، تا نه گمراه شوند و نه سرگردان، نه تشنه بمانند و نه در دام نفس بیفتند.
بدین سبب بود که خطبه غدیر را سرود و این منشور بلند و جاودانه را به گوش تاریخ رساند. مردم نیز، عهد و پیمان بستند و تهنیت گفتند و بیعت کردند، اما تاریخ بیانگر این است که آن پیمان‌ها را نقض کردند و آن بیعت‌ها را گسستند.
شاعر در این باره سروده است:
اگـر پیمان مـردم با "ولی" بود
اگـر پیونـد بـا "آل عــلی" بـود
نـه فـرمان نبی از یـاد می‌رفت
نه رنج و زحمتش بـر بـاد می‌رفت
نه حق بی‌یاور و مظلوم می‌ماند
نه امت از عـلی محــروم می‌مـاند
غدیر خم اگـر سایه‌فکن بود
ولایت اهرمی دشمن‌شکن بود
ولی افسوس که گروهی از امت، در کلاس درس‌های نبوت و وحی، مردود شدند و آن همه "یاد"ها به "نسیان" سپردند.
هـزاران دست بیعت‌گـر کجا رفـت؟
وفــا بـا آل پیغمبـر کـجا رفـت؟
اگر مولی "ولی" می‌شد، چه می‌شد؟
خلیفه گر "علی" می‌شد، چه می‌شد؟
ولـی خاتـم دوبـاره بـی‌نگین شد
عدالـت بـا عـلی، خانه نشین شد
نظر شما