حمایت اکبریانی از تجلیل‌ چهره‌ها در جوایز ادبی و مخالفت غلامی با آن

به گزارش خبرنگار مهر، نوزدهمین نشست عصر روشن با موضوع «بحثی درباره جایزه‌های ادبی» عصر پنجشنبه 10 آذر با حضور احمد غلامی، محمدهاشم اکبریانی، ابراهیم زاهدی‌مطلق، سیروس نفیسی، مریم منصوری، فرشته نوبخت، آیت دولتشاه، آیدا مرادی آهنی، آرش نصرت‌اللهی و جمعی از علاقه‌مندان به مسائلی ادبی در کتابسرای روشن برگزار شد.

اکبریانی در بخش میزگرد این نشست گفت: جوایز ادبی در سطح جهانی بیشتر نقش تجلیلی دارند تا معرفی نویسندگان. ما در ایران، یوسا را قبل از این که نوبل بگیرد، می‌شناختیم. همین‌طور میلان کوندرا را که هنوز هم نوبل نگرفته ولی همه آثارش را خوانده‌ایم. در زمینه شعر هم مثلا با آدونیس آشنا هستیم که او هم نوبل نگرفته و خیلی هم سعی می‌کند که بگیرد. البته بوده‌اند نویسندگانی مانند مارکز که از طریق جوایزی مانند نوبل شهرت بیشتری پیدا کرده‌اند.

نویسنده مجموعه داستان «آرام‌بخش می‌خواهم» گفت: به نظرم نباید به دنبال این باشیم که با جوایز ادبی یک سبک جدید را معرفی کنیم. اگر معرفی کردیم بهتر ولی هیچ ایرادی ندارد که یک نویسنده را در اوج کارش،‌ با یک جایزه تجلیل کنیم. درباره شعر و جوایز شعر باید بگویم، شعر در شرایط امروز، وضع خوبی در جهان ندارد البته مدتی است در ایران کمی وضعش بهتر شده است و جوایزی مانند کارنامه، نقش خود را در ایجاد گرایش به سمت شعر، تا جایی که توانستند، ایفا کردند.

وی ادامه داد: در جایزه شعر خبرنگاران هم ما در مواردی باعث شهرت برنده جایزه شدیم. اگر انتظار از جوایز تا همین حد باشد که از کسی که فعال است، تجلیلی صورت بگیرد به نظرم کفایت می‌کند. به نظرم از این جهت، جوایز تا به حال کارشان را خوب انجام داده‌اند.

غلامی به عنوان دیگر سخنران مراسم، در بخشی از سخنانش درباره مواضع اکبریانی گفت: من با آقای اکبریانی مخالف هستم. معتقدم یک جایزه باید دیدگاه داشته باشد. تجلیل وظیفه ارشاد است که دارد این کار را می‌کند و به نویسنده‌های دولتی جایزه می‌دهد. باور ندارم که در چنین جایزه‌هایی، جایزه می‌دهند. آن‌جا تجلیل می‌کنند چون وظیفه‌شان تجلیل است. وظیفه ما تجلیل از ادبیات نیست. اگر نویسنده‌ای منتظر است که از او تجلیل کنند، بهتر است دیگر ننویسد.

اکبریانی در پاسخ به سخنان غلامی، گفت: یک نوع از جایزه‌ها هستند که به دوست و آشناها جایزه می‌دهند و به اصطلاح دنبال رفیق‌بازی هستند. جایزه منتقدان یا جایزه شعر خبرنگاران را از ابتدا کسی نمی‌شناخت. اما به دلیل انتخاب‌هایی که کردند، برای خود اعتبار دست و پا کرد. آقای غلامی درباره بحث اعتباربخشی جایزه‌ها به افراد صحبتی داشتند. اولا باید بگوییم اگر یک جایزه اعتبار بدهد،‌ بد نیست ولی اگر به سمتی برود که بخواهد براساس روابط جایزه بدهد، مطمئن هستم که اعتبارش را از دست خواهد داد و جامعه مطبوعات هم شاید چند سال چیزی نگوید ولی در نهایت عکس‌العمل نشان خواهد داد.

وی افزود: اما این که از عبارت تجلیل استفاده می‌کنم، به این معنی است که از کسی که تاثیرگذار بوده و توانسته جامعه را به سمت نوع ادبی اثرش رهنمون کند، تجلیل و قدردانی شود. درباره این که آقای غلامی درباره اعتباربخشی جوایز به آدم‌ها سخن گفت، باید بگویم به نظر من عیب نیست. ممکن است خیلی‌ها افتخار کنند که داور جایزه ادبی نوبل هستند. این ایرادی ندارد. اما ایراد هنگامی بروز پیدا می‌کند که انتخاب‌های داورهای آن جایزه خوب نباشد یا مشکوک باشد.

این روزنامه‌نگار ادامه داد: تجلیل این نیست که وظیفه نهادی دولتی باشد. نهادهای دولتی کشور ما گاه آن‌قدر سیاسی عمل می‌کنند که گزینش‌هایشان هم سیاسی می‌شود. به نظرم این‌جا روابط خیلی تاثیرگذارتر است. باز هم تاکید می‌کنم منظورم از تجلیل، قدردانی از چهره‌های تاثیرگذار و کسانی است که توانسته‌اند نگاه جدیدی ارائه بدهند. اصلا این موضوع در مفهوم تجلیل نهفته است. چون می‌گوییم تجلیل از چه کسی.

غلامی در پاسخ به اکبریانی گفت: من هم منظورم از جایزه، نوبل نبود و از این جهت حرف شما را تایید می‌کنم. منظور من جوایز ادبی بومی خودمان است.

اکبریانی گفت: آن‌ها هم همین‌طور هستند.

غلامی در ادامه سخنانش گفت: داوری باید آثار جوایز ادبی را داوری کند که صاحب دیدگاه باشد. مستقل باشد و جرات ابراز نظرش را داشته باشد. امروز می‌بینیم فردی داوری می‌کند که حتی چند نقد هم در مطبوعات بر آثار ادبی ننوشته است. در مورد جوایز دولتی هم باید بگویم به نظرم آسیبشان کمتر از جوایز خصوصی است چون مانیفستشان روشن است.

اکبریانی در ادامه این بحث گفت: جایزه‌ای مانند نوبل هیچ‌گاه شخصی را به دنیا معرفی نکرده است که بخواهد سبک جدیدی ارائه کند. نویسندگان برنده این جایزه ابتدا نگاهی را مطرح کرده‌اند و شکل ممتازی را در آثارشان تولید کرده‌اند که در نهایت برنده جایزه نوبل شده‌اند. یعنی نویسنده قبلا سبک خودش را ارائه داده و بعد از طرف یک نهاد مهم مانند نوبل تجلیل شده است. به همین دلیل است که می‌گویم در داخل کشور هم نباید توقع داشته باشیم جوایز ادبی معرّف یک سبک جدید باشند و چنین آثاری را به عنوان برنده معرفی کنند.