ابرکوه خاستگاه تعزیه یزد/ آیین عزاداری از نجف وارد ابرکوه شد

به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان ابرکوه از جمله شهرستانهایی است که هر سال خیل عظیمی از مشتاقان را برای تماشای تعزیه به سوی خود فرا می خواند.

تعزیه در این شهرستان قدمتی طولانی دارد و شاید بتوان گفت که این شهرستان خاستگاه تعزیه در استان یزد به شمار می رود.

این آیین عزاداری نه تنها در میان مردم ابرکوه مشتاقان بسیاری دارد بلکه از سایر نقاط این استان نیز هر سال مهمانانی برای تماشای تعزیه به این شهرستان سفر می کنند.

گروه های تعزیه ابرکوه نیز از گروه های اصیل به شمار می روند و تعزیه ای که توسط آنها اجرا می شود، بر اساس مستندات تاریخی است.

دسته های عزاداری در ابرکوه در 10 روز اول محرم به ویژه تاسوعا و عاشورای حسینی نیز به شکل بسیار باشکوهی با گذر از کوچه پس کوچه هایی به قدمت تاریخ این شهر، خود را به تکایا و حسینیه های محله های دیگر می رسانند و مراسم عزاداری ابا عبدالله الحسین(ع)  را به شکل با شکوهی برگزار می کنند.

اما در کنار عزاداریهایی که در همه نقاط کشور اسلامی که به شیعه بودن آن مفتخریم، رسم ها و آیین هایی در برخی مناطق برای برگزاری مراسم این ایام وجود دارد که این رسوم جزو فرهنگ مردم هر منطقه به شمار می رود.

ابرکوه نیز به عنوان یکی از شهرهای پرقدمت کشور، آیین ویژه ای دارد که برخی از آنها در گفتگو با یکی از محققان ابرکوهی به تصویر کشیده شده است.

حامد اکرمی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: با تحقیقات صورت گرفته از مردم، تعزیه خوانها و پیرغلامان امام حسین (ع) به این نتیجه رسیده ایم که تا قبل از ورود "آقا میرزا عبدالغنی" به ابرکوه مراسم عزاداری به این شکل برگزار نمی شد بلکه به طور عمده به صورت روضه خوانی بوده و ایشان با ورود به ابرکوه از شهر نجف، مطابق با مراسم آن منطقه، مبادرت به تشکیل هیئات و دسته جات عزاداری کرده و دیگر مراسم را نیز از نجف اشرف به عزاداری ابرکوه وارد کرده است.

  درب قلعه خاستگاه عزاداری ابرکوه

اکرمی افزود: در آن زمان هیئت ها فقط از محله درب قلعه به عنوان بزرگترین محله ابرکوه حرکت می کرد و تمام مردم نیز از دیگر محلات برای عزاداری به آنجا می آمدند که بعدها به واسطه ایجاد دو دستگی و اختلافاتی که بر اساس حزب و حزب گرایی در سال 1325 به وقوع پیوست، محله دروازه میدان، هیئت جداگانه ای را راه اندازی کرد.

این محقق ابرکوهی ادامه داد: در آن زمان مرحوم "فتح الله اسماعیل"، مشهور به "فتح الله ام کلثوم" که طبال محله درب قلعه بود و موقع قمه زنی نیز وی در جلو حرکت می کرد و هیئت نیز از حسینیه و محل روضه، که خانه حاج اسماعیل قیومی بود، حرکت می کرد.

اکرمی بیان داشت: روضه خوان های نخبه و خوب آن زمان مرحوم سیدعلی اکبر عظیمی، قاضی، شیخ حسین و سید محمد واعظ و ... بودند که جایگاه و احترام خاصی در بین مردم داشتند.

وی ادامه داد: در حال حاضر مسیر هیئت امروزی، همان مسیر قبلی است با این تفاوت که قبلا هیئت ها به مراکزی مانند خانه مرحوم آقا زاده و صمصام در محله دروازه میدان و منزل بصیری ها در محله گلکاران که محل روضه خوانی بود می رفتند و در حال حاضر تنها همان مسیرها پیموده می شود.

وی افزود: در آن زمان کسانی که در ایام محرم روضه خوانی داشته اند، از فتح الله اسماعیل (سردسته هیئت) تقاضا می کردند که به خانه آنها آمده و بعد از اجرای مراسم نیز به سردسته چند کله قند می دادند.

اکرمی ادامه داد: شبیه خوانی روستای مهرآباد ابرکوه نیز در آن زمان مشهور بوده است و حتی مردم از شهر نیز به آنجا می رفتند.

گسترش هیئات مذهبی در ابرکوه

وی در مورد گسترش هیئات عزاداری نیز اظهار داشت: ابتدا باید به جدا شدن دروازه میدان پرداخت که اسفندیار خان در هنگام وفات حاج سید علی اکبر عظیمی (1325 هجری شمسی) از محله گلکاران و دیگر محله ها تعدادی طبل و شیپور جمع آوری کرد و برای ادای احترام در سومین روز وفات حاج سید علی اکبر عظیمی به صورت هیئتی به محله درب قلعه آمدند و این مبدأ جدایی هیئت دروازه میدان از درب قلعه است، بعد از آن محله نبادان جدا شد و سپس محله گلکاران نیز از محله دروازه میدان جدا شد و سپس درویشها (هیئت شه مردان علی)، تشکیل هیئت دادند.

وی افزود: در حال حاضر 12 تا 13 هیئت عزاداری در ابرکوه وجود دارد که به عزاداری مشغولند و دو هیئت عزاداری روستای مدوئیه و عزیزآباد و شهرسب هم به جمع عزاداران مردم ابرکوه پیوسته و به عزاداری می پردازند.

اکرمی گفت: اولین کسی که در ابرکوه نوحه سرود، حاج میرزا کاظم طبیب و اولین کسی که در ابرکوه فن موسیقی (طبل و شیپور زنی) را رواج داد، محمدعلی رجایی در سال 1300هجری قمری بوده است.

نخل برداری در ابرکوه سابقه دیرینه دارد

سابقه نخل برداری در ابرکوه نیز به زمان صفویه می رسد که البته اکنون در بسیاری از شهرها رواج دارد اما در حدود 30 سال و اندی است که مراسم نخل برداری در ابرکوه اجرا نمی شود اما در سالهای پیش، این نخل در مقابل ژاندارمری قدیم (میدان امام حسین (ع) فعلی) قرار داشته و مردم بعدازظهر عاشورا آن را تزئین می کردند و در آن محوطه 10 تا 20 دور می چرخاندند و در چند سال گذشته نیز با ساخت یک نخل که در کنار امامزاده شهیدان قرار گرفت، تلاش شد تا به احیای مجدد نخل برداری پرداخته شود.

عکس و گزارش: رحیم میرعظیم