به گزارش خبرنگار مهر، حمایتهای متولیان زنان سرپرست خانوار و زنان بد سرپرست به واقع در عمل نتوانسته است باری از دوش این قشر بردارد و زنان سرپرست خانوار با تمام مشکلات و با تقلایی بی فرجام در تلاش اند فقر اقتصادی و فرهنگی خود را به بی نیازی تبدیل کنند.
بیکاری، تفاوت طبقاتی، عدم ثبات مالی و برخورداری از پشتوانه مالی، نداشتن بیمه های درمانی، مواجه با فقر فرهنگی جامعه و باور های غلط در خصوص این قشر، سرپرستی و نگهداری از کودک یا کودکان و... از جمله مشکلاتی است که زن سرپرست خانوار این استان کرده و به علت شرایط خاص خود مجبور به تحمل مشکلات مضائفی هستند.
حمایتهای مالی کافی نیست
یک زن سرپرست خانوار اردبیلی با انتقاد از کمکهای مالی ناچیز که از نهاد های متولی دریافت می کند، گفت: تامین مخارج خود و چهار فرزندم به قدری مشکل است که کمکهای مالی دریافتی نمی تواند کفاف حتی نیاز های اولیه را بدهد.
طاهره معصومی با تاکید بر اینکه تنها یک اتفاق کوچک مثل بیماری یا هزینه پیش بینی نشده تعادل زندگیمان را بر هم می زند، عنوان کرد: پیدا کردن کار برای زنان سرپرست خانوار که مخارج زندگی را تامین می کنند و مهارت و تحصیلات ندارند در کنار مشکلات فرهنگی و اقتصادی بسیار سخت است به طوری که مجبورند حتی به نازل ترین مشاغل از جمله برخی مشاغل خدماتی با در آمد پایین رو آورند تا به نان شب محتاج نباشند.
وی با بیان اینکه کمکهای ناچیز حتی کفاف بخش کوچکی از مخارج زندگی این قشر را نمی کند، افزود: این مسئله را خود مسئولان هم می دانند اما با وجود اینکه هر روز گرانی و تورم به خانواده هایی از این دست فشار می آورد مقرری ماهانه ما تغییری نکرده و حتی پیگیری برای دریافت آن باعث افسردگی و سرخوردگی شده است.
بی توجهی به آسیبهای اجتماعی زنان سرپرست خانوار
کارشناسان حوزه جامعه شناسی اعتقاد دارند که عدم حمایت و سرپرستی از این زنان که از جمعیت قابل توجهی نیز در جامعه برخوردارند، می تواند بزرگترین تهدید اجتماعی و اخلاقی باشد، چراکه زنان بی سرپرست قشر آسیب خورده ای هستند که در صورت رها شدن در اجتماع دچار سرخوردگی و فرسودگی عمیقی می شوند.
یکی از کارشناسان حوزه جامعه شناسی در این خصوص با بیان اینکه آسیبهای اجتماعی موجود متوجه همه افراد جامعه است و نه یک تعداد خاص، افزود: در اردبیل بر خلاف افکار ظاهرا نوع دوستی، زنان بی سرپرست به تنهایی با تمامی مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مبارزه می کنند و جامعه جز ایجاد مانع تلاشی برای این قشر نمی کند.
نادر اصلانی با تاکید بر اینکه بسیاری از زنان بی سرپرست را زنان بیوه و مطلقه تشکیل می دهند و با افزایش آمار طلاق بسیاری از این زنان در سنین جوانی بی سرپرست می شوند، یادآور شد: عدم اتخاذ تدابیر لازم و دراز مدت و ارائه کمکهای ناچیز که در بسیاری موارد موجب تحقیر فرد بوده، چاره حل مشکل نیست و صرفا فرافکنی آن است.
وی با بیان اینکه مشکلات زنان بی سرپرست ابعادی وسیع تر از مسائل اقتصادی را در بر می گیرد که نیازمند توجه ویژه مسئولان است، اضافه کرد: در حال حاضر تشکیل هیئت یا گروههای متشکل از دستگاه های دولتی و بخش خصوصی برای رسیدگی به مشکلات زنان سرپرست خانوار لازم و ضروری است.
این کارشناس رواج بخشی از بی اخلاقیها در جامعه را به دلیل همین بی توجهی ها دانست و متذکر شد: در برخی مواقع پیش آمده که تامین معاش زندگی زنانی از این دست را مجبور به رو آوردن به بزه می کند و این امر نه تنها امنیت و سلامت زندگی فردی و افراد تحت سرپرستی شان را در بر می گیرد، بلکه در سلامت اخلاقی جامعه نیز تاثیرات ناگواری دارد.
به گفته اصلانی بر کسی پوشیده نیست که امروزه با توجه به فرهنگ موجود در جامعه زنان بی سرپرست در مقابل هر گونه تهدید اجتماعی از جمله آسایش و امنیت، اشتغال و زندگی خصوصی در میان شهروندانی که تفکرات سنتی نسبت به زن مطلقه دارند، آسیب پذیر تر هستند.
در عین حال مدیرکل بهزیستی استان اردبیل معتقد است که هم اکنون بخش عمده ای از زنان سرپرست خانوار این استان تحت پوشش سایر سازمانهای خدماتی از جمله بنیاد شهید، کمیته امداد، جمعیت هلال احمر، سازمان زندانها و موسسات خصوصی قرار دارند.
رویا احمدیان که با خبرنگار مهر گفتگو می کرد، با انداختن توپ به زمین سایر دستگاه های حمایتی و خدماتی بیان داشت: سازمان بهزیستی تنها پاسخگوی مراجعان و افرادی است که تشکیل پرونده داده و لیست آنها در بانک اطلاعاتی ثبت شده و مستحق حمایت سازمانهای رفاهی هستند.
وی با بیان اینکه افرادی که قابل بازتوانی باشند از حوزه نظارت و پرداخت مستمری سازمان خارج می شوند، متذکر شد: برای این قشر علاوه بر مستمری کمکهایی در قالب پرداخت وام خود اشتغالی تا سقف 100 میلیون ریال، دفترچه درمانی، هزینه ساخت و تعمیر مسکن، پرداخت شهریه دانشجویان و هزینه تحصیل دانش آموزان، خرید شیر خشک، هزینه های جراحی زنان، هزینه های کفن و دفن، اردو های سیاحتی و زیارتی و شرکت در برنامه های فرهنگی و مذهبی در نظر گرفته شده است.
این مسئول اضافه کرد: به طوری که در سال 89 نزدیک به 17 میلیارد و 810 میلیون ریال اعتبارات برای اجرای طرحهای مربوط به حوزه زنان و خانواده در استان هزینه شده و تمام اعتبارات و هزینه های پرداخت شده مطابق دستورالعملها و برنامه های خاص خود بوده است.
اما سوالی که در این خصوص برای بسیاری از مردم و به ویژه قشری که این خدمات را دریافت می کنند، مطرح بوده این است که چرا کمکهای صورت گرفته از طریق این نهادها و به خصوص کمیته امداد ناچیز است.
شرط تامین معاش شرکت در طرحهای اشتغال است
معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد استان اردبیل در این خصوص با رد انتقادات وارده عنوان کرد: مستمری پرداختی به خانواده ها به نسبت خانوار متفاوت بوده و مطابق مصوبه هیئت دولت و مقدار تعیین شده در بودجه مصوب هر ساله مجلس پرداخت می شود.
رضا ساجد تصریح کرد: زنان سرپرست خانوار تنها زمانی قادر به تامین نیاز های خود خواهند بود که بتوانند از طرحهای اشتغال و توانمند سازی بهره مند شوند.
وی با بیان اینکه کمکهای صورت گرفته از جانب کمیته امداد افراد تحت تکفل زنان سرپرست خانوار را هم شامل می شود، افزود: نیاز خانواده ها متفاوت است و مقدار مساعدتها طبق مصوبه مراجع ذیصلاح تعیین و پرداخت می شود.
ساجد در حالی از مصوبات قانونی سخن می گوید که بسیاری از افراد گروه هدف و زنان سرپرست خانوار که تحت پوشش نهادهای خدمات رسان از جمله کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند، ادعا می کنند هم اکنون گرانی و درآمد پایین باعث شده که کمکهای ناچیز این نهادها دردی را دوا نکند.
آمار دقیقی از تعداد زنان سرپرست خانوار در اردبیل نیست
معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد استان همچنین با بیان اینکه این نهاد هم اکنون آمار دقیق زنان بی سر پرست استان را ندارد و این وظیفه استانداری و سازمان آمار است که آمار دقیق را اعلام کنند، گفت: تا پایان سال گذشته کمیته امداد بالغ بر 34 هزار خانوار را در قالب 78 هزار نفر تحت پوشش قرار داده که از این تعداد 54 درصد شامل زنان سرپرست خانوار بوده است.
این در حالی است که طبق اظهارات سازمان بهزیستی استان اردبیل 30 درصد از جمعیت تحت پوشش سازمان را زنان سرپرست خانوار تشکیل می دهندف البته از سوی این سازمان هیچگاه پاسخ دقیقی به میزان و تعداد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش اشاره نشده است.
بی توجهی به این موضوع و حتی کتمان آن باعث شده بسیاری از زنان بی سرپرست در جامعه به حال خود رها شوند، چراکه بسیاری از این زنان به دلیل کمکهای ناچیز و حمایتهای وصله پینه ای درخواست کمک و مراجعه به ارگانهای مربوطه را در تقابل با شان انسانی خود می دانند.
از طرفی دور زدن معضل این قشر آسیب دیده با آمارهای تعداد تحت پوشش ارگانها تضادی را ایجاد می کند که نتیجه آن نبود پایگاه حمایتی جامع برای این قشر است.
استفاده از کمکهای نهادهای حمایتی شرایط سختی دارد
یکی از زنان مطلقه در اردبیل با اشاره به اینکه بسیاری از مسائلی که باعث می شود یک زن سرپرست خود را از دست بدهد بر آمده از مشکلات اجتماعی است، افزود: زن بی سرپرست در کنار تامین معاش خود با مشکلاتی مواجه است که دیگران با مقصر قلمداد کردنش از کمک به او شانه خالی می کنند.
نازنین حبیبی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه استفاده از کمکهای نهادهای حمایتی شرایط سختی دارد و همچنین این کمکها به حدی اندک است که باعث سرشکستگی فرد می شود، اضافه کرد: بسیاری از زنان مطلقه نه تنها در سلامت روانی زندگی نمی کنند، بلکه با شرایط موجود سلامت اقتصادی، بهداشت روانی و... خود را نیز از دست داده اند.
این گفتگو ها نشان می دهد با وجود اینکه سازمان بهزیستی موظف است در حمایت روانی از زنان آسیب خورده از جمله زنان بی سرپرست، زنان بد سرپرست و زنان خیابانی اقدامات اساسی صورت دهد، اما در عمل آسیبهای روحی روانی این دست از زنان از زبان تک تک آنها شنیده می شود.
بنا بر تعریف نهادهای مربوطه از زن بی سرپرست بسیاری از زنانی که بد سرپرست هستند تحت پوشش هیچ مرکزی قرار نمی گیرند و حتی بخش خصوصی و موسسات غیر انتفاعی و هلال احمر نیز در این حوزه فعالیت قابل توجهی ندارند.
سرانجام طرحهای توانمند سازی
شاید یکی از مهمترین مشکلاتی که قشر زنان سرپرست خانوار و یا بی سرپرست با آن روبرو بوده و از آن رنج می برند، مشکل مسکن است که مورد تاکید بسیاری از این زنان بوده و آن را بزرگترین مشکل در زندگی خود می دانند.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل در پاسخ به این مشکل زنان سرپرست خانوار و بی سرپرست با اشاره به ثبت نام افراد تحت پوشش این نهاد در سایت مسکن اظهار داشت: در حال حاضر 955 واحد مسکونی توسط بهزیستی استان در حال ساخت است که با اولویت به متقاضیان واجد شرایط تحویل می شود.
وی تصریح کرد: از این تعداد 151 واحد از محل سفر ریاست جمهوری، 60 واحد در قالب کمکهای خیران مسکن ساز و 744 واحد نیز از محل اعتبارات مسکن مهر در حال اجرا است.
معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد استان اردبیل نیز در این خصوص از احداث مسکن برای این افراد خبر داد و گفت: بخشی از اعتبارات این نهاد در راستای تحقق مسکن برای افراد تحت پوشش بویژه زنان سرپرست خانوار هزینه شده و روند اجرایی مناسبی دارد.
ساجد با اشاره به اجرای طرحهای توانمند سازی زنان بی سرپرست در کمیته امداد یادآور شد: این طرح با محوریت اشتغال و شکوفایی استعدادهای خانواده های تحت حمابت تاکنون از طریق معاونت اشتغال و خودکفایی برای بالغ بر سه هزار و 300 خانوار از مددجویان با سرپرست زن با اعتباری بالغ بر 30 میلیارد ریال اجرا شده است.
وی در پاسخ به روند فعلی این طرح بیان داشت: علاوه بر این بالغ بر هزار و 300 خانوار سرپرست زن نیز در قالب طرح های کشاورزی، صنایع دستی، دامداری، صنفی و صنعتی نیز تاکنون به مرز خود کفایی رسیده اند.
ساجد همچنین از اجرای طرح ارزیابی سلامت برای هزار و 403 زن سرپرست خانوار تحت پوشش خبر داد.
حمایتهای مطلوبی صورت نمی گیرد
با وجود این به نظر می رسد گستردگی و حجم مشکلات این قشر که به لحاظ تمام مولفه های اجتماعی نیازمند توجه مستمر، جدی و عمیق است، به اندازه ای است که نهادهای خدمات رسان در ارائه کمک و مساعدتهای لازم ناتوان بوده و آنگونه که انتظار می رود حمایتهای مطلوب صورت نگرفته است.
اما مهمترین نکته ای که باید در توجه به مشکلات این قشر مد نظر قرار داد، بحث فرهنگی و تغییر نگاه سنتی به زنان سرپرست خانوار است، چراکه تغییر این نگرش می تواند ابعاد دیگر مشکلات را برای آنان قابل تحمل تر و آسان تر کند و حتی این تغییر می تواند آغازی برای زندگی جدید زنان بی سرپرست و بد سرپرست باشد.
گفتنی است مطابق تعریف کمیته امداد امام خمینی (ره) به عنوان نهاد حمایتی جامعه، زنان بد سرپرست یا زنانی که سرپرست آنها با وجود مشکل همچنان در کنار خانواده حضور دارد، زن سرپرست خانوار محسوب نمی شوند. بر این اساس بیشترین تعداد زنانی را که به تنهایی عهده دار معیشت خانوار خود هستند زنان بیوه و مطلقه تشکیل می دهند.
همچنین طبق تعریف اداره بهزیستی استان زنان بی سرپرست به زنانی اطلاق می شود که مسئولیت تامین معاش زندگی و امور معنوی خانواده به عهده آنان باشد و باز مطابق این تعریف زنانی که به هر دلیلی سرپرست آنها حمایت آنان را رها کرده است در این تعاریف قرار نمی گیرند که به نظر می رسد با توجه به مشکلات این قشر نیازمند بازنگری است.
............................
گزارش: ونوس بهنود
نظر شما