جهان اسلام نیازمند اتخاذ روشهایی از قرآن و روایات در علوم انسانی است

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام حمید پارسانیا، شامگاه یکشنبه در نهمین هم اندیشی وحدت حوزه و دانشگاه که در مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) برگزار شد، در سخنانی گفت: روش شناسی علوم انسانی روشی است که بر اساس آن نظریه‌های علمی شکل می‌گیرند نه روشی که نظریه‌ها در مسیر آن بکار می‌روند.

وی ادامه داد: در دو سده اخیر که علم در معنای ساینس به کار رفته با رویکردهای مختلفی مواجه شده است.

استاد حوزه افزود: وقتی که مبنای معرفت شناختی علم مبنای حس گرایانه می‌شود و نگاه پوزتیویستی غالب می‌شود روش تولید نظریان روشی است که با تجربه  و آزمون بدست می‌آید و الگوی علوم تجربی بر علوم انسانی نیز مستقر می‌شود و چون ابزار معرفت حس و تجربه است دامنه علوم انسانی نیز محدود می‌شود و در این قلمرو داوری‌های ارزشی کردن غیرعلمی می‌شود و دانش از ارزش جدا می‌شود.

پارسانیا بیان کرد: در این دید کار علم تبیین با روش تجربی می‌شود؛ این رویکرد رویکرد تبیینی است و علوم انسانی را از نوع علوم طبیعی می‌بیند.

وی افزود: حوزه معانی که انسان با آن زندگی می‌کند ساختار معرفت تجربی مبتنی بر موضوعاتی است که از ساختار حیات انسانی اخذ شده است.

مسئول کمیته روحانیون شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در حوزه علوم انسانی چیزی به اسم تبیین نداریم بلکه روش‌های تفسیری داریم.

وی افزود: رویکرد سومی که شکل گرفت رویکردی است که با استفاده از رهاوردهای رویکرد دوم بسط یافت؛ اگر قرار است معرفت علمی صرفا تجربی نباشد تفسیر ما متخذ از حوزه معرفتی ذهن ماست و ارزشهای ما هم در قلمرو ذهن ما وجود دارد و ما مفسر محض نیستیم از این رویکرد انتقادی شکل گرفت.

وی اظهارداشت: در قدم بعدی ارزش هم به قلمرو تفسیر وارد شد و این تحولات اگر پی گرفته شود بسیار از تطورات مبادی روش شناختی است که ایجاد شده است.

وی بیان کرد: عقل عملی باعث می‌شود تا گزاره‌های ارزشی مرجعیت داشته باشند و عقل عملی صدق و کذب دارد لذا در حوزه علوم انسانی گزاره‌های ارزشی می تواند وارد شود.

پارسانیا تصریح کرد: حکمای اسلامی درباره علوم تقسیمی دارند که علم یا درباره موضوعاتی بحث می کند که از حوزه حیات و اراده انسان مستقل هستند و یا درباره موضوعاتی سخن می گوید که محصول اراده انسان و آگاهی اوست.

وی با اشاره به عقل مسموع اظهار کرد: این عقل عقلی است که در محضر نقل می نشیند و این نقل از حس نیست مانند آنچه در تاریخ است و نقل از عقل قدسی و قلب شاهد  و وحی است؛ عقل از وحی منبع معرفتی جدیدی می شود.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: جامعه علمی که مرجعیت فلسفی آن به کانت بازگردد روش شناسی علوم انسانی همان چیزی است که در علوم جدید با آن مواجه هستیم و اگر به اسلام برگردد وضعیت دیگری داریم.

وی تاکید کرد: چرا جهان اسلام نباید بازگردد و روشهایی متخذ از الهامات و بیانات و نصوص قرآنی و روایی برای علوم انسانی داشته باشد.