پیام‌نما

وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ‌اللَّهِ جَمِيعًا وَ لَا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ‌اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ كُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ‌اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ * * * و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اهل بیت (علیهم السلام)] چنگ زنید، و پراکنده و گروه گروه نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آن گاه که [پیش از بعثت پیامبر و نزول قرآن] با یکدیگر دشمن بودید، پس میان دل‌های شما پیوند و الفت برقرار کرد، در نتیجه به رحمت و لطف او با هم برادر شدید، و بر لب گودالی از آتش بودید، پس شما را از آن نجات داد؛ خدا این گونه، نشانه‌های [قدرت، لطف و رحمت] خود را برای شما روشن می‌سازد تا هدایت شوید. * * * معتصم شو به رشته‌ى يزدان / با همه مردمان با ايمان

۷ دی ۱۳۹۰، ۹:۰۷

پاکستان؛ کتاب ناخوانده ایرانیان/ بررسی زمینه ها و موانع همکاری دو کشور

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: امروز وقتی نام پاکستان به عنوان یک همسایه در ایران به میان می آید افکار کلیشه ای درباره آن مطرح می شود؛ فقر، تروریسم، افراط گرایی... اما آنچه که مسلم است این کشور برای افکار عمومی ایران بسان کتابی است که فصولی از آن خوانده نشده است.

پاکستان کشوری است که در همسایگی شرقی ایران و در جنوب افغانستان قرار دارد، اما شناخت شهروندان ایرانی از این کشور بسیار اندک است. ایرانی ها دیدگاه متفاوتی از آنچه که باید داشته باشند نسبت به این کشور همسایه دارند که این دیدگاه تنها با معرفی درست و واقعی این کشور می تواند تغییر کند.

تا صحبت از پاکستان می شود بلافاصله پدیده‌هایی همچون جندالله، طالبان، لشگر جنگوی، لشگر طیبه و سایر عناصر افراطی تداعی می شود اما آیا این خشونت‌ها که پاکستانی‌ها معتقدند بر اثر تحریکات بیرونی است همه آن چیزی است که این کشور می تواند به همسایه ها بدهد؟ مسلماً پاسخ منفی است.

بدون شک این مقوله بر آن نیست تا از پاکستان "سوئیس منطقه" را ترسیم کند اما بر آن است تا این کشور را در سه حوزه معرفی کرده و ظرفیت‌های این کشور را در این سه حوزه مورد بررسی قرار دهد که سه حوزه عبارتند از: حوزه اقتصادی، گردشگری و فرهنگی- رسانه ای.

1) حوزه اقتصادی

حوزه اقتصادی یکی از مسائل مهم برای همکاری کشوری با دیگر کشورهاست و این همکاری هر چه در همسایگی صورت گیرد سود آن به طور مستقیم و غیر مستقیم برای هر دو طرف دو چندان خواهد بود.

در این بین همکاری اقتصادی که ایران می تواند با پاکستان داشته باشد از این قاعده مستثنی نیست. اما تاکنون این همکاری به دلایل آشکار و پنهان در حد و اندازه ای که شایسته دو کشور همسایه باشد نبوده و بیشتر محدود به مناطق مرزی و حداکثر تجارت چمدانی بوده است و این میزان هرگز مورد تایید مقام های ایرانی و پاکستانی نیست.

"علیرضا حقیقیان" سفیر ایران در اسلام آباد ضمن گلایه از این سطح روابط خواستار افزایش آن است.

حقیقیان در عین حال با اشاره به مثبت بودن طراز تجاری به نفع ایران در ارتباط با روابط اقتصادی میان تهران و اسلام آباد می گوید: سال گذشته میزان تبادل کالا بین دو طرف 1.2 میلیارد دلار بوده که این رقم در شان دو کشور همسایه نیست و ظرفیت‌های بالقوه فراوانی برای توسعه این میزان وجود دارد.

گلایه های مشابه از سوی مقام های پاکستانی هم وجود دارد. عبدالباسط سخنگوی وزارت خارجه پاکستان روابط اقتصادی کشورش با ایران را طولانی مدت اما درعین حال بی رمق توصیف کرد و افزود: بیست سال پیش روابط تجاری و بازرگانی دو طرف خوب بود، اما این روند به تدریج کم شد، با این وجود هم اکنون توازن تجاری بین دو طرف به نفع ایران است.

1-1) حوزه مبادلات تجاری

مبادلات تجاری امروز یکی از شاخص های مهم در همکاری و دوستی کشورها به شمار می رود. به لحاط مبادلات تجاری دو کشور از بستر مناسبی برای همکاری برخودارند. پاکستان می تواند بستر مناسبی برای تولیدات صنعتی ایران از جمله پتروشیمی، آهن، فولاد و تولیدات دارویی باشد و ایران نیز می تواند بازار خوبی برای تولیدات ارزان پاکستان در حوزه های صنایع دستی، کنف، کتان، محصولات وسیع و متنوع کشاورزی و پارچه و دیگر اقلام صادراتی باشد.

همچنین دو کشور می توانند در حوزه همکاری‌های علمی و پزشکی و آزمایشگاهی همکاری های مثبتی داشته باشند.

ذکر این نکته نیز به نظر لازم می رسد که این کشور به دلیل افزایش سطح دستمزدها در چین و هند و بالا رفتن بهای کالاهای تولیدی در این دو کشور می تواند محل خوبی برای واردات تولیدات ارزان قیمت و البته با کیفیت بالا باشد.

2-1) گاز و برق بستر آماده

یکی از بسترهای مهم و آماده همکاری دو کشور بستر برق و گاز است. کمبود انرژی و به ویژه برق و گاز در پاکستان به وضوح قابل مشاهده است. امروزه منازل، هتل‌ها و ادارات پاکستانی یک مشخصه کلی و مشترک دارند و آن تاریک و سرد بودن آنها در روزهای سرد زمستانی است. یک مسافر به راحتی می تواند این کمبود را حتی در هتل‌های درجه یک هم مشاهده کند. زمانی که وارد اتاقی در هتلی شدید برگه ای را روی میز مشاهده می کنید که بر روی آن نوشته شده است "مسافر گرامی به علت کمبود گاز، شما برای استفاده از آب گرم در حمام می توانید از 12 شب تا 9 صبح از آن استفاده کنید و همانطور که می دانید این مشکل همگانی است و از این حیث مدیریت هتل از شما عذرخواهی می کند."

سخنگوی وزارت خارجه پاکستان در دیدار با هیئت مطبوعاتی ایران که به این کشور سفر کرده بود به تلاش پاکستان برای واردات مازاد تولید برق و گاز از ایران اشاره می کند و می گوید: پاکستان نیاز به انرژی ایران دارد و بحث و گفتگو درباره واردات برق از ایران هر چند که به گفته وی مذاکرات در سال 2007 آغاز شده، در حال نهایی شدن است.

سفیر ایران همچنین صادرات گاز و برق از ایران به پاکستان را که به شدت از کمبود انرژی رنج می برد، یکی از اهداف بلند مدت جمهوری اسلامی دانست که می تواند بخش مهمی از مشکلات مردم مسلمان پاکستان را مرتفع کند.

2) فرهنگی و رسانه ای

یکی از مهمترین همکاری های بین کشورها که در واقع از نوع همکاری های جدید و متعلق به قرون بیست و بیست ‌ویکم است همکاری های رسانه ای و فرهنگی است.

ایران و پاکستان از رسانه‌های قدرتمندی در خاورمیانه نسبت به دیگر کشورها برخوردار هستند و دو کشور همچنین بستر تحولات مهم خبری برای رسانه های بزرگ به شمار می روند اما جای بسیار تاسف است که دو کشور به ویژه پاکستان اخبار مربوط به ایران را از رسانه های غربی و به ویژه چند بنگاه رسانه ای مهم دریافت می کند و ایران هم تقریباً از رویه مشابه پیروی می کند.

با وجودی که برخی نمایندگی های رسانه های ایران از جمله خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران و سازمان صدا و سیما در شهرهای مختلف پاکستان فعال هستند اما رسانه های پاکستانی فعالیتی در ایران ندارند و رسانه های این کشور از جمله آسوشیتدپرس پاکستان تنها با اتکا به عقد قرارداد با برخی رسانه های ایران از جمله خبرگزاری جمهوری اسلامی و خبرگزاری مهر کار می کند که به گفته مدیرعامل آسشوشیتدپرس پاکستان این دو توافق هم در حال حاضر متوقف شده است.

به خاطر این ضعف و کمبود، مقام های پاکستان علاقه مند هستند تا بستر مناسب همکاری در این زمینه فراهم شود و "فردوس عاشق اعوان" وزیر فرهنگ و اطلاع رسانی پاکستان در سفر اخیر گروه رسانه ای ایران به اسلام آباد به این علاقه مندی اشاره کرد و خواستار تقویت هرچه بیشتر این همکاری ها شد.

بخش فرهنگی از دیگر حوزه های همکاری می تواند باشد که بستر برای این حوزه آماده است. هر خارجی در اسلام آباد می تواند تصاویری از امام راحل(ره)و حضرت آیت الله خامنه ای را به راحتی در خیابانهای اسلام آباد مشاهده کند. عشق پاکستانی ها به امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای و دیگر مسئولین جمهوری اسلامی علاوه بر آماده کردن بستر سیاسی در حوزه های همکاری فرهنگی هم می تواند بسیار تاثیرگذار باشد.

پوستر مقام معظم رهبری در اسلام آباد

همچنین فرهنگ عاشورایی حاکم بر مردم مسلمان این کشور نشان از روحیه استکبارستیزی آنها دارد؛ مردمی که در تمام موارد پرچمدار مبارزه علیه توهین‌ها و هجمه هایی بودند که به دین اسلام و پیامبر گرامی اسلام(ص) صورت می گرفت.

همکاری در زمینه فیلم و سریال می تواند از دیگر حوزه های همکاری بین دو کشور باشد. پاکستان با فرهنگ اسلامی در زمینه فیلم و سریال های تلویزیونی گامهای خوبی برداشته و ایران هم در این زمینه صاحب صنعت سینماست. وجود فرهنگ مشترک و دیدگاهها و علائق یکسان بین دو ملت می تواند در این زمینه راهگشا باشد ضمن اینکه تولیدات سینمایی دو طرف بدون کمترین تغییراتی این راه را می تواند گسترش بیشتری بدهد.

این روزها هر کسی که در خیابان های اسلام آباد قدم می زند می تواند پوسترهایی از سریال یوسف پیامبر(ع)" را ببیند. این سریال پر بیننده ایرانی در پاکستان نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است و هر شب شهروندان این کشور در تلویزیون های خود در حال تماشای قسمتی از آن به زبان اردو هستند.

تبادل دانشجو می تواند از دیگر حوزه های مهم همکاری بین دو طرف باشد. هم اکنون تعداد قابل ملاحظه ای از دانشجویان دو کشور در دانشگاهها در حال تحصیل هستند اما این رقم هنوز با رقم ایده آل فاصله دارد.

3) حوزه گردشگری

حوزه گردشگری از دیگر حوزه های تقویت روابط دو طرف است. یکی از مشخصات بارز این حوزه دخالت کم نهادهای رسمی برای تقویت دو جانبه است. حوزه گردشگری حوزه ای است که روابط دو ملت را بدون دخالت مستقیم دولتها و نظام های سیاسی و صرفاً به سبب اشتراکات فرهنگی، تاریخی، و دینی دو کشور تقویت می کند.

پاکستان به عنوان کشوری با تمدن و تاریخ طولانی تلاقی فرهنگ اسلامی با فرهنگ شبه قاره است و در آن آثار باستانی بسیاری متعلق به دوره اسلامی و حکمرانی هندوها وجود دارد و هر ساله هزاران نفر از گردشگران را از سراسر جهان به سوی خود جلب می کند.

مساجد بزرگ، معماری زیبا، معابد، و کاخ های متعلق به حکمرانان هندوستان از جمله جهانشاه، مراکز فرهنگی، و مشاهیر شعر و ادب فارسی، مناظر طبیعی زیبا از جمله اماکنی هستند که برای تمام گردشگران در خور علائق و سلائق آنها جذاب و دیدنی به نظر می رسد.

همچنین اسلام آباد و لاهور از جمله شهرهای دیدنی این کشور به شمار می رود. به ویژه لاهور شهری است که ایرانی ها و تمام دوستداران زبان فارسی در آن احساس غربت نمی کنند. دیدار از موزه و مقبره دکتر اقبال لاهوری شاعر بلند آوازه فارسی سرای پاکستانی از جمله اماکنی است که جهانگردان ایرانی می توانند در دفتر خاطرات و یادبود آن نوشته های از مقام های ایرانی را که برای ادای احترام به آن رفته اند، پیدا کنند.

این مکان که در کنار مسجد بزرگ و زیبا و سرخ رنگ "بادشاه" (پادشاه) قرار دارد، هر روز صبح با مراسم زیبای گذاشتن تاج گل بر مزار آن بزرگوار تازگی خود را حفظ می کند.

مسجد بادشاه هم از جمله اماکن بسیا زیبا در پاکستان است. این مسجد با سه گنبد و هر طرف پنج کنگره سمبل همزیستی ادیان مخلتلف و روح تساهل و تسامح که همیشه بر شبه قاره حاکم بوده به شمار می رود.

موانع همکاری ها

در مباحث فوق تمام موارد و حوزه ها برای همکاری دو کشور مسلمان ایران و پاکستان شمرده شد اما آنچه که مسلم است وجود موانعی در راه این همکاری هاست.

علیرضا حقیقیان سفیر ایران در اسلام آباد تبلیغات منفی علیه پاکستان در رسانه های غربی را یکی از مشکلات مربوط در این رابطه می داند و می گوید: وجود چنین تبلیغاتی که تقریباً درست نیست مانعی شده است تا جذابیت سرمایه گذاری در پاکستان برای سرمایه گذاران ایرانی کم تر شده باشد و این در حالی است که حضور شرکتها و کشورهای خارجی در بازار پاکستان بسیار گسترده است.

عبدالباسط سخنگوی وزارت خارجه پاکستان نیز به نوعی با تایید این مطلب، مقوله "امنیت" و نگرانی های مرتبط با آن را یکی از موانع بر سر توسعه روابط اقتصادی را نگرانی های امنیتی دانسته و می گوید: البته نمی توان نبود امنیت را در این باره نادیده گرفت که مانع مهمی در این رابطه است، اما نباید مسئله امنیتی را در فقدان این رابطه، بزرگ کنیم، زیرا که ما با داشتن مسائل امنیتی زیاد با افغانستان با این کشور روابط تجاری بسیار گسترده‌تری داریم و به صورت رسمی 2 میلیارد دلار و به صورت غیررسمی 5 میلیارد دلار به افغانستان صادرات داریم.

اما نکته مهم در همکاری دو کشور که تاکنون به آن کمتر اشاره شده نبود بسترهای همکاری بین دو طرف است که بخشی از آن باید از طرف ایران حل شود و بخش دیگر بر عهده دولت پاکستان است.

یکی از این موارد ترویج فرهنگ همکاری است. تمام کسانی که در این گزارش مورد پرسش قرار گرفته اند بر خلف وعده طرف پاکستانی تاکید دارند. خبرنگار مهر در گفتگوهای مختلف با بسیاری از افراد درباره همکاری دو کشور، یکی از موانع را خلف وعده دولت پاکستان در تمام توافقات می دانند. عقیده بر این است که نوعی "وعده پاکستانی" در این کشور رواج دارد. یعنی دادن وعده هایی که پس از مدتی در بسیاری از موارد به آن عمل نمی شود.

آماده کردن بسترهای امنیتی یکی دیگر از زمینه های همکاری است که در این باره پاکستان سهم بیشتری دارد.

همکاری های جامع نه گزینشی از دیگر مواردی است که طرف ایرانی به آن علاقه بیشتری دارد. برخی از آگاهان عقیده دارند که پاکستانی ها تمایل بیشتری به همکاری در حوزه هایی دارند که در آنها نیازمند هستند و علاقه مندی از سوی این کشور در حوزه هایی که در آنها احساس نیاز نمی کنند، وجود ندارد.

برای نمونه یک ایرانی که در زمینه پزشکی و تحقیقات پزشکی تحصیل کرده در گفتگو با خبرنگار مهر به مانع مهمی در این باره اشاره می کند و می گوید:علاقه پاکستان به همکاری در زمینه هایی که خود نیاز دارد که این ذائقه پاکستانی از سوی منابع دیگر این گزارش نیز مورد تایید قرار گرفته است.

این گفته را برخی از تحولات اخیر تایید می کند. ماه گذشته "محمد نهاوندیان" رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران سفری را به کراچی داشت تا همکاری های بانکی تهران و اسلام آباد را تسهیل کند، اما منابع آگاه در این باره عنوان کردند که این سفر با بی اعتنایی مقامهای پاکستانی روبرو شد و آنها با بهانه قرار دادن موانع تحریمها هیئت ایرانی را بی نتیجه روانه تهران کردند.

عبدالباسط سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان نیز به این نکته اعتراف کرد و تحریم ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد را مانعی دیگر در روابط اقتصادی دو کشور دانست و گفت: این مسئله سبب شده تا چالشهایی در روابط دو کشور به وجود آید، ولی ما تلاش داریم تا همکاری های بانکی دو کشور طوری تدوین شود که در این رابطه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد نقض نشود.

مجری یکی از شبکه های معروف تلویزیونی در پاکستان وابستگی کشورش به آمریکا در زمینه سیاست خارجی و برخی تصمیم‌گیری ها را از موانع عمده همکاری بین دو طرف می داند.

همان طور که در بالا عنوان شد تمایل نداشتن پاکستان به همکاری در حوزه های گسترده است. مثلاً در زمینه سمینارهای علمی و فعالیت های پزشکی چنین تمایلی از سوی پاکستان دیده نمی شود.

افزایش مالیات ها در این کشور که رقم 17 درصدی است از دیگر موانع سرمایه گذاری خارجی و از جمله مشارکت سرمایه گذاران ایران و همکاری با این کشور به شمار می رود. فعالان اقتصادی، افزایش 5 درصدی مالیات در این کشور در زمان دولت جدید نسبت به دولت قبلی را از دیگر دافعه های سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران خارجی می دانند.

تلاش دولت پاکستان و ایران برای حل مشکلات می تواند زمینه های همکاری دو طرف را به طور چشمگیری افزایش دهد.

-----------------------

* گزارش از حسین امیری

کد خبر 1495201