پیشنهاد سرشار برای ایجاد رشته ادبیات داستانی انقلاب اسلامی در دانشگاه

به گزارش خبرگزاری مهر، نخستین همایش علمی جشنواره هنری ایران 1404 با حضور محمدرضا سرشار نویسنده و استاد دانشگاه و همچنین مجید شاه‌حسینی استاد دانشگاه و منتقد سینما صبح امروز شنبه 8 بهمن ماه در تالار مهر حوزه هنری برگزار شد.

در این همایش که با حضور محسن مومنی شریف، رئیس حوزه هنری و جمعی از مدیران این نهاد  برگزار شد، شرکت‌کنندگان به تبیین اهداف افق ایران 1404 و ارائه راهکارهایی برای آینده مطلوب پرداختند.

محمدرضا سرشار، نویسنده شناخته شده کشورمان که به عنوان سخنران در این جلسه حضور داشت با بیان اینکه آدمی باید برای آینده خود هدف و برنامه‌ریزی داشته باشد، افزود: تاکنون عموم برنامه‌های ما بر زمان حال و گاه بر گذشته تمرکز داشته است و این باعث خوشحالی است که برای نخستین بار برنامه‌ای مبتنی بر آینده نگری و آینده پژوهی برگزار می‌شود.

این صاحب نظر حوزه ادبیات داستانی گفت: برای سخن گفتن درباره آینده باید تلاش کنیم شناخت مناسبی از گذشته و وضعیت موجود داشته باشیم و کمبودهایمان را بشناسیم. در این صورت است که حرف زدن از آینده و برنامه‌ریزی کردن برای آن می‌تواند راهگشا باشد.

او با بیان اینکه برای رسیدن به آینده مطلوب در حوزه ادبیات داستانی نیاز داریم در 4 محور تلاش کنیم، گفت: نخستین محوری که اهیت اساسی و اولیه دارد بحث آموزش ادبیات داستانی است چرا که اگر بهره‌ای از ادبیات داستانی مان برده ایم به خاطر آموزش داستان‌نویسی بوده است و اگر در این حوزه لطمه‌ای خورده ایم از عدم آموزش کافی در این عرصه بوده است.

سرشار اقدام برای آموزش در عرصه داستان‌نویسی را بی‌هزینه دانست و گفت: آموزش ادبیات داستانی مانند آموزش در حوزه سینما یا تئاتر نیست که هزینه‌بردار باشد و اگر دولت از آن حمایت نکند از میان برود. آموزش داستان‌نویسی حتی کم هزینه هم نیست بلکه بی‌هزینه است و می‌توان در گوشه یک پارک یا در خانه هم انجام گیرد.

این نویسنده با بیان اینکه آموزش داستان‌نویسی را باید به طور منظم و مستمر در 2 شکل «رسمی» و «آزاد» پیگیری کرد، افزود: تا جایی که من اطلاع دارم به طور رسمی تنها یک دانشگاه در کشور دارای رشته ادبیات داستانی است و چند دانشگاه و مرکز علمی دیگر هم در پی تاسیس این رشته هستند. به هر جهت این کار تازه شروع شده و در آغاز آن هستیم.

این هنرمند در ادامه بحث از آموزش رسمی ادبیات داستانی در افق 1404 گفت: ما می‌توانیم زیرشاخه‌های رشته ادبیات داستانی از جمله ادبیات داستانی دینی یا ارزشی، ادبیات داستانی دفاع مقدس، ادبیات داستانی انقلاب اسلامی، ادبیات داستانی کودک و نوجوان دفاع مقدس و دیگر شاخه‌های ادبیات معاصر را در دانشگاه راه‌اندازی کنیم و این قابلیت در کشور وجود دارد که این رشته‌ها تا مقطع دکترا ادامه یابد.

این استاد دانشگاه، راهکار ارائه دروس اختیاری ادبیات داستانی یا داستان‌نویسی در رشته‌های دیگر دانشگاهی را پیشنهاد داد و بیان داشت: با ارائه واحدهای درسی اختیاری ادبیات داستانی در دیگر رشته‌های دانشگاهی زمینه آشنایی همگانی با این رشته حاصل خواهد شد.

راه اندازی کرسی‌های دانشگاهی در دانشگاه‌های خارج از کشور در رشته‌های ادبیات داستانی معاصر کشورمان و داستان‌نویسی در زبان فارسی از دیگر راهکارهای محمدرضا سرشار بود.

این صاحبنظر عرصه ادبیات داستانی گفت: دانشگاه‌هایی در کشورهای مختلف هستند که ادبیات فارسی در آن‌ها تدریس می‌شود، اما تمرکز آن‌ها بیشتر بر ادبیات کهن و به طور ویژه شعر است و استادان این دانشگاه‌ها آشنایی کافی با ادبیات داستانی معاصر ما ندارند؛ برای شناساندن و اشاعه ادبیات داستانی مان به دنیا باید در رفع این کمبود بکوشیم.

او با پیشنهاد اعزام استادان متعهد ادبیات کشور به دانشگاه‌های خارجی برای تدریس ادبیات داستانی گفت: تا کی باید دبیران و استادانی که اعتقادی به ارزش‌های دینی و اعتقادی ما ندارند ادبیات ما را تدریس کنند و این از وظایف رایزن‌های فرهنگی است که این مشکلات را برطرف کنند.

سرشار همچنین در ارتباط با بحث آموزش آزاد ادبیات داستانی گفت: یکی از مشکلات اساسی ما این است که تعداد افرادی که در جامعه ما اهل خواندن داستان‌اند بسیار کم است. اگر کسی باشد که به اندازه کافی داستان خوانده باشد می‌توان در عرض 4 ماه از او یک داستان‌نویس خوب ساخت.

او با تاکید بر اهمیت آموزش رودررو و چهره به چهره گفت: باید حوزه‌های آموزشی داستان تشکیل شود و آنگونه که در حوزه‌های علمیه امر آموزش در یک ارتباط رودررو اتفاق می‌افتد در این مراکز هم آموزش ادبیات داستانی چهره به چهره ارائه شود.

این نویسنده شناخته شده کشور با بیان اینکه بدبختی ما این است که بعضی از آموزه‌های دینی مان را رها کرده‌ایم، افزود: اگر به شکل تعبدی و حتی گوش و چشم بسته به آموزه‌های دینی‌مان گردن می‌نهادیم، وضعمان بهتر از این بود؛ ما کار برای ثواب را از یاد برده‌ایم و آن را غیرحرفه‌ای و غیرروشنفکرانه می‌دانیم و فقط در جایی که نفع اقتصادی وجود داشته باشد، حاضریم دانسته‌هایمان را در اختیار دیگران بگذاریم.

سرشار ادامه داد: اگر این اصل دینی را که زکات، علم نشر آن است همه باهم انجام دهیم و هرکس به فکر تربیت دیگران باشد و آنچه را که می‌داند به دیگران منتقل کند در افق 1404 تعداد زیادی نویسنده و ادیب خواهیم داشت.

احیای مجدد اردوهای ادبی و شعری که در دهه 60 و 70 برگزار می‌شد، ایجاد انگیزه و حس رقابت در دانش آموزان، دانشجویان و طلاب علوم دینی برای پرداختن به شعر و داستان، ایجاد دوره‌های آموزشی کتابداران با ادبیات داستانی، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کتاب فروشان، برپایی دوره‌های تخصصی و حرفه‌ای برای بازاریابان کتاب از دیگر راهکارها و پیشنهادهای محمدرضا سرشار برای تحقق فضای مطلوب آینده در ادبیات داستانی کشور بود.

این نویسنده پیشکسوت در ترسیم افق آینده جامعه ادبی کشور در 14 سال آینده گفت: اگر تلاش کنیم تا سال 1404 در هر سال 10 ویراستار حرفه‌ای در زمینه ادبیات داستانی تربیت کنیم، یعنی در مجموع 140 ویراستار بخش زیادی از مشکلات در این زمینه را حل کرده ایم، چرا که اعتقاد دارم امروز در کشور حتی 5 ویراستار حرفه‌ای در حوزه ادبیات داستانی نداریم.

او ادامه داد: بیاییم تا 14 سال آینده همچنین 140 نمونه متخصص تربیت کنیم که در حال حاضر 10 نمونه‌خوان حرفه‌ای داستان هم نداریم. اگر به همین تعداد مترجم متخصص ادبیات داستانی ارائه کنیم، توانسته‌ایم به افق آرمانی ادبیات داستانی نزدیک شویم.
رئیس هیئت مدیره انجمن قلم ایران در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه در زندگی‌ام آدمی عملگرا هستم، افزود: اگر در صحبت‌هایم به ارائه راهکارها می‌پردازم به این دلیل است که ما نیاز شدیدی به عملگرایی داریم، نه صرفا به ارائه نظریات؛ فرض‌ها و آرمان‌های ما مشخص است. باید تلاش کنیم آن‌ها را عملیاتی کنیم.

این نویسنده دومین محور بحث خود را نیاز به منابع آموزشی و درسی عنوان کرد و گفت: لازمه آموزش، منابع درسی است از این رو باید منابعی وجود داشته باشد که مبتنی بر آن‌ها بتوانیم آموزه‌ها و ارزش‌هایمان را ارائه کنیم.

سرشار تالیف کتاب و منبع درسی را خارج از وظایف معلمان و استادان دانست و گفت: این انتظار بیجایی است که استادی بتواند هم تالیف کند و هم تدریس؛ کار تالیف باید به صاحب نظران و محققانی سپرده شود که به طور بنیادی با مسائل ارزشی و اعتقادی ما رو به رو هستند.

او با بیان اینکه ورود به بحث آرمان‌ها، ارزش‌ها و اعتقادات دینی ما کار آسانی نیست، افزود: ارائه تعاریف دقیق و درستی از زیبایی بر مبنای ارزش‌های دینی و اعتقادات اسلامی، تعریف ما از داستان‌نویسی، تعریف درست از نقد اسلامی و... مسائلی است که به کارشناسی نیاز دارد و پرداختن به آن نه وظیفه داستان‌نویس است، نه استاد و مدرس.

این هنرمند ادامه داد: این متون بنیادی باید تا 14 سال آینده تالیف شوند تا یک نویسنده داستان متعهد بداند باید دقیقا در چه راهی گام بر دارد، تا آن زمان باید تعریف دقیقی از ادبیات داستانی اسلامی، انقلابی ارائه شود، تعریفی از ادبیات کودک و نوجوان اسلامی و یا نقد ادبی اسلامی عرضه شود.

سرشار در زمینه پژوهش درباره میراث ادبی گذشته و انتقال آن‌ها به آینده گفت: باید از نگاه یک داستان‌نویس قصه‌های قرآنی و همچنین ادبیات کهن داستانی مان را مورد پژوهش قرار دهیم تا حاصل جمع آن‌ها بتواند تعریفی از ادبیات داستانی ارزشی ما ارائه کند.

رئیس هیئت مدیره انجمن قلم ایران با بیان اینکه الاهیون در هر جای جهان باشند مشترکاتی دارند، افزود: نباید خود را از ادبیات دینی کشورهای مختلف محروم کنیم، می‌توانیم از ادبیات الهی و دینی خارجی هم استفاده کنیم.

این نویسنده همچنین پیشنهاد داد: تا 14 سال آینده زندگی نامه و فرهنگ نامه‌ای جامع درباره نویسندگان مان از آغاز تا امروز منتشر کنیم؛ دست کم کتاب تاریخ ادبیات داستانی پس از انقلاب را به قلم خودمان عرضه کنیم؛ کتاب خاطرات ادبی داستان‌نویسانمان را منتشر کنیم چرا که ارزش خاطرات یک نویسنده متعهد کمتر از ارزش خاطرات یک رزمنده نیست، نویسندگان هم رزمندگان عرصه فرهنگ هستند اما کسی برای تلاش آن‌ها ارزشی قائل نیست.

سرشار انتشار 5 رمان ارزشمند با محوریت دفاع مقدس، 10 رمان کودک و نوجوان با موضوع انقلاب و 10 رمان کودک و نوجوان یا موضوع دفاع مقدس و دست کم 20 رمان دینی کودک و نوجوان را جزو برنامه‌هایی دانست که تا سال 1404 باید انجام گیرد.

او ترویج داستان‌های عامه پسند درباره انقلاب و جنگ تحمیلی را از موضوعات اساسی خواند و گفت: نباید از رمان‌های عامه پسند فرار کرد، با توجه به اینکه خلق این گونه رمان‌ها آسان است و سلیقه اهل مطالعه در کشور ما داستان عامه پسند است می‌توانیم رمان‌های انقلاب و دفاع مقدس عامه پسند خلق کنیم.

این صاحب نظر همچنین درباره نشریات گفت: تا 14 سال آینده باید دست کم یک ماهنامه نقد داستان، یک ماهنامه برای چاپ داستان‌های کوتاه نویسندگان، ماهنامه‌ای مختص داستان کودک و نوجوان داشته باشیم.

ساختن برنامه تلویزیونی نقد داستان، تاسیس مجله الکترونیکی و سایت‌های معرفی ادبیات داستانی از دیگر راهکارهای سرشار در این جلسه بود.

سرشار یکی از مشکلات اساسی داستان‌نویسان کشور را نا آشنایی آنها با روح متون کهن ادبی ما دانست و گفت: یکی از کارهای اساسی که در افق آینده باید انجام گیرد احیای مجدد متون ادبی گذشته با زبان امروزی و قابل فهم برای همگان در قالب داستان است، و این نباید صرفا بازنویسی آن متون باشد بلکه روح آن‌ها را در شکل داستانی امروزی ارائه دهد.

رئیس هیئت مدیره انجمن قلم ایران درباره محور سوم سخنانش که آن را اقدامات جنبی خواند، گفت: این واقعیت است که نویسندگان ما از نظر اقتصادی پشتیبانی نمی‌شوند اما من معتقدم اگر به لحاظ معنوی ارضاء شوند می‌توانند محدودیت‌های مادی را تاب بیاورند.

او افزود: برای رسیدن به افق مطلوب برای آینده ادبیات و هنر باید تلاش کنیم، هنرمند و نویسنده شان اجتماعی شایسته‌ای کسب کند و اگر به او پول کافی داده نمی‌شود، لااقل ارج و قرب کافی داشته باشد.