به گزارش خبرنگار مهر، طی هزاران سال جشن ملی سده توسط همه ساکنان فلات ایران درخور موقعیت جغرافیایی خود و با باورهای دینی و قومی خاص آن منطقه برگزار می شود از همین رو تنها به سبب تغییر نام و دگرگونی و آمیخته شدن این جشن ها با آیین های دینی نمی توان آن را تنها به یک قوم یا یک دین نسبت داد.
این جشن با نام هایی چون سده، هله هله، چله کوچک، کرده، جشن چوپانان، سده سوزی و ... با اندکی تفاوت در جغرافیای ایران بزرگ برگزار می شود یکی از این جشن ها مراسم عروسی پیرشالیار هورامی (پیر شهریار اورامی) است که در روستای اورامان تخت کردستان در روزچهارشنبه ای که به نیمه بهمن ماه نزدیک است آغازمی شود و تا سه رو روز ادامه دارد.
پیر در باور ایرانیان به معنای راهبر، مراد و بزرگ است و در غرب ایران از قرن اول هجری افراد زیادی با عنوان پیر وظیفه رهبری و جلوداری جنبش های اجتماعی و گاه مذهبی منطقه را به دوش می کشیدند این پیرها به 99 پیرشاه و معروفند پیر حیات ماچینی ، پیرتیمور اورامی ، پیرتهماسب کرمانی ، پیررستم ، پیرزرین ، پیرهجیج ، پیرشالیار اول ، دوم و سوم و ... از آن جمله اند.
گفته می شود این جشن به مناسبت ازدواج پیرشالیار با دختر حاکم بخارا شاه بهارخاتون است اما شواهد نشان می دهد که این جشن جز موارد اندک، تفاوتی با سده ندارد.
پیرشالیار اول از بزرگان باطنیان غرب ایران بوده و پیروانش او را صاحب کرامات و شفادهنده بیماران می دانند کتابی از او با عنوان معرفت پیر شالیار به جا مانده و پیروان پیر بر این باورند غیر نباید آن را ببیند البته به طور یقین نمی توان گفت این کتاب اثر کدام پیرشهریار است.
ازعناصرمقدس درجشن پیرشالیار آتش است که در روز جشن آتشی برمی افروزند و صدها نفر به دور آن حلقه زده و دف زنان به رقص و شادمانی می پردازند همچون جشن تیرگان و آبریزگان که آب عنصر مقدسی است در این جشن نیز آتش حایز اهمیت است جشن سده را جشن آتش می خوانند
این جشن چون جشنی همگانی است همه ی مردم در آن شرکت می کنند و مشتاقانی از دیگر نقاط به هورامان می آیند مردم روستا از محصولات خود آش می پزند تا مهمان های پیر گرسنه نمانند همچنین ازگردوهایی که محصول همان سال است و از درختان مقدسی چیده شده که هریک به نام یکی از99 پیر کاشته شده اند به درب خانه های روستاییان می برند و با آداب مخصوص تقسیم می کنند.
موارد دیگری وجود دارد که همانندی این جشن ها را نشان می دهد اما این جشن هر طورکه برگزار شود ریشه در باورهای کهن این سرزمین دارد و سرمایه ای فرهنگی این کشور هستند و نباید تنها به جنبه های خرافی و یا متافیزیکی آن توجه بیشتری نشان داد بلکه می توان با ثبت جهانی این جشن ها به توانمندی های گردشگری مناطقی که این خرده فرهنگ ها پاس داشته می شود افزود و هم جایگاه از دست رفته ی شادی , شادمانی و جشن وسرور را در ایران باز یافت.
.........................
حسین زندی، عضو هیئت راهبری انجمن ایران شناسی کهن دژ
نظر شما